Jón á Bægisá - 30.09.2004, Page 40

Tom Cheesman
Ég vil ljúka máli mínu á nokkrum dæmum um nýleg almenn og sögu-
leg ljóð sem hafa snornð mig, snortið fólk sem ég þekki, snortið marga
aðra. Ljóð sem segja „ég“ og segja „við“ og segja hvorttveggja af miklum
krafti. Ég hef afar takmarkaða þekkingu á tungumálum og menningum.
En tími minn er naumur. Svo ég gef hér aðeins þrjú dæmi um ljóð sem
hljóta að vekja áhuga hinna forvitnu um allan heim, skálda og ljóðaunn-
enda og ungs fólks sem er að uppgötva ljóðlist, og ekki síst kennara, eink-
um í grunn- og framhaldsskólum þar sem rnörg tungumál eru töluð.
Eitt ljóð af þessari tegund er sonnetta Volkers Braun, „Eigentum“
(„eign“ eða „það sem ég á“). Það var samið í ágúst 1990 sem elegía um hina
þöglu mótmælendur í Þýska alþýðulýðveldinu og gefið út í dagblaði á
þjóðarvísu í þessu ríki sem nú heyrir til liðinni tíð. Af ljóðinu spruttu
ákafar deilur. Fjöldi manna lagði ljóðið umsvifalaust á minnið og man það
enn vegna þess að það lýsir mörgum tilfinningum þeirra um örlög lands
þeirra sem síðan hvarf inn í Vestur-Þýskaland.
Da bin ich noch: Mein Land geht in den Westen.
Krieg den Hiitten Friede den Palasten.
Ich selber habe ihm den Tritt versetzt.
Es wirft sich weg und seine magre Zierde. ...
Here I still am: my country’s heading west.
War upon cottages, on palaces be peace.
Who pushed to shove it off but I myself.
It’s ditching what it is, its meagre wealth. ...
Hér er ég enn: Land mitt hnígur í vestur.
Stríð í húsum, friður í höllum.
Ég hratt því sjáifiir af stað.
Það fleygir sér og sínum litla auði...
Og kannski er ég að hugsa um ljóð Benjamins Zephaniah um það að
morðingjar breska blökkudrengsins Stephens Lawrence væru ekki
sakfelldir, en hann var myrtur af rasistum 22. apríl 1993. Þetta mál skók
breskt samfélag og menningarlíf og áhrif þess eru enn að koma í ljós.
Ljóðið beinir sjónum að breskum blökkumönnum með eftirminnilegum
hætti. Það var íyrst flutt í aðalkvöldfréttatíma bresku sjónvarspsstöðvar-
innar Channel 4 hinn 24. febrúar 1999. Þennan dag kom út skýrsla um
opinbera rannsókn á málinu en í henni var því í fyrsta skipti lýst yfir opin-
berlega að í breska lögreglu- og dómskerfmu sé rasismi landlægur bæði
meðal einstaklinga og stofnana. Ljóðið hefst svo:
38
d /JSayTid — 'I ÍMARIT þýðenda nr. 8 / 2004