Jón á Bægisá - 30.09.2004, Qupperneq 106

Andreas F. Kelletat
sinni svarar hún spurningu eiginmannsins. Eiginmaðurinn segir líka þá
setningu sem gerir titilinn skiljanlegan og efni ljóðsins snýst um: „Mosko-
vassa taistellaan“ (4; „í Moskvu er barist“).
I því, sem ljóðmælandinn, móðirin og faðirinn segja, er ekki að finna
neina þá notkun tungumálsins sem víkur frá staðalmáli eða hversdags- og
talmáli; á hinn bóginn einkennist meirihluti þess, sem barnið segir, af
listrænni beitingu tungunnar. Þessar innskotseiningar, sem einkennast af
málfari eða málrænni list barna, ljá ljóðinu skáldlega töfra þess.
í því, sem barnið segir svo listilega, eru einkum notuð stílbrögð endur-
tekningar og tilbrigða. Það hefst með þreföldu „pláp“ og endurtekningu á
eða tilbrigðum við „puuroa". Að Arvo Turtiainen skuli láta barnið bera
þetta orð fram „puuloa“ (sem hefur enga merkingu) sýnir að hann er kunn-
ugur þeim erfiðleikum sem lítil börn eiga við að stríða þegar þau mynda
málhljóð.
Ef við höfnum því að „pláp pláp pláp“ og „puuloa“ beri vott um ein-
hvern sérstakan frumleika hljótum við þó að viðurkenna að næsta tilsvar
barnsins (6. lína) einkennist af listrænni beitingu málsins. Það að geta
umbreytt „Moskovassa taistellaan,, (4. lína) í „Moskopaska haistamaan" (6.
lína) er til marks um undraverða sköpunargáfu. Endurtekningin á hér við
um bragarhátt og rímskipan, tilbrigðin eiga við um innihald hend-
ingarinnar. Röð áhersluatkvæða og áherslulausra atkvæða er sem hér segir:
4 -v-v-vv
6 -v-v-vv
Barnið hefur ekki aðeins endurskapað bragarháttinn á réttan hátt, það
hefur líka varðveitt hina flóltnu hljóðbyggingu; vinstra megin eru sérhljóð-
arnir, hægra megin samhljóðarnir:
4 -o-o-a-a-ai-e-aa m-sk-v-ss- t-st-ll-n
6 -o-o-a-a-ai-a-aa m-sk-p-sk- h-st-m-n
Hvað samhljóðana varðar verður að telja skiptin á v og p í þriðja
atkvæðinu (Moskovassa - Moskopaska) sérlega vel heppnuð þar eð þessi
skipti gegna mikilvægu hlutverki í finnskri orðhlutafræði. Með hljóðun-
unum /p/ og /v/ eru mynduð myndbrigði (allómorf), um er að ræða
svokölluð stigskipti: tupa / tuvan. Barninu tekst þó ekki aðeins að smíða
snjalla setningu hvað hið ytra form varðar, heldur er þessi (ómeðvitaða!?)
smíði einnig býsna undraverð hvað innihaldinu viðvíkur:
4 MOSKOVA+rtd TAISTEL+laan
in MOSKAU wird geKÁMPFt
104
á .áftr/y/óá - Ti'marit þýðenda nr. 8 / 2004