Jón á Bægisá - 30.09.2004, Síða 141

Christa Schuenke
Rough Winds Do Shake
the Darling Buds of May
Sonnettur Shakespeares höfðu verið þýddar 46 sinnum í heild sinni á
þýsku þegar ég afhenti þýðingu mína forlaginu Straelener Manuskripte
Verlag í lok ársins 1994.
Elsta tímasetta þýska þýðingin er eftir Johannes Joachim Eschenburg
sem birti árið 1787 úrval 56 sonnetta í prósaþýðingu, þ.e. með því að sleppa
hrynjandi og rími.
Og þá erum við komin að spurningunni eilífu sem hver einasti ljóða-
þýðandi þarf að svara: Hver er skoðun þín á forminu?1 Hvort er mikil-
vægara, form eða innihald?
Fílólógarnir leggja oftast meiri áherslu á innihaldið og mæla ósjaldan
með því að fórna formeinkennum ljóðs eins og hrynjandi og rími fyrir
nákvæmari þýðingu á innihaldinu. Oft ráða þeir manni að halda kannski
í hrynjandina en skipta út rími fyrir hálfrím. Á hinn bóginn er fjöldi
ljóðaþýðenda á þeirri skoðun að innihald og form séu ævinlega, og einkum
í ljóði, samhangandi heild og að þess vegna geti þeir ekki litið framhjá því
formi sem skáldið hefur valið verki sínu. Á endanum eru það hinir
formrænu, eftirlíkjandi þættir, sem gefa ljóðlistinni sín sérstæðu áhrif. Þeir
sjá til þess að ljóðin höfði ekki einungis til skynseminnar, heldur einnig
tilfinninganna og þá á sterkari og beinni hátt en prósinn gerir. Þetta tengist
eitthvað takti öndunarinnar og þeim takti hjartsláttarins sem fær blóðið til
að streyma um æðar okkar. Hið stranga form, sem þvingar tungumálið í
ljóði, gæðir segðina galdri.
Galdurinn í ljóðum Shakespeares tengist að miklu leyti sonnettuhætt-
inum sem á rætur að rekja til sonnettuháttar Petrarca. Sonnetta Elísabetar-
tímans að hætti Shakespeares samanstendur af þremur víxlrímuðum kvart-
ettum eða ferhendum og endar á tveimur samrímuðum braglínum sem
mynda nokkurs konar lokaorð eða samantekt.
1 [Ég kýs að nota hér „form“ fremur en „bragarháttur“ sem þýðingu á hinu þýska
',,Form“. Það stafar einfaldlega af því að form getur einnig vísað til hins óreglubundna
forms ljóða sem ekki eru ort undir tilteknum bragarhætti hefðbundinnar ljóðagerðar.
Þýð. ]
& — Menninga(r)miðlun í LjÓÐI og verki
139