Jón á Bægisá - 30.09.2004, Qupperneq 167

Þorsteinn Gylfason
Að þýða söng
§1 Vantrú á þýðingum
„Vantrú á þýðingum er samferða allri umræðu manna um þýðingar." Þetta
segir Sigfús Daðason.1 Ein orsökin til þessa kynni að vera sú að það er yfr-
ið nóg af vondum og vitlausum þýðingum í heiminum. Þá mætti svara
vantrúnni með því að í þessum heimi sé miklu meira af vondum og vit-
lausum frumtextum. Samt er vantrú á frumtextum ekki samferða allri um-
ræðu manna um þá.
En fólk vantreystir þýðingum stundum af öðrum ástæðum en þeim
hvað margar þeirra eru vondar. Helgi Hálfdanarson segir að
það megi augljóst vera, að fullgild þýðing er óhugsandi, að þýðandinn
verður að sætta sig við þá vitneskju, að hann er að reyna að gera það sem
ekki er hægt, og vona samt að ekki sé með öllu unnið fyrir gýg... Ljóð
sem ort er á íslenzku, verður ekki endurort svo á neinu máli, að áhrif þess
verði hin sömu í hvívetna.2
Fullgild þýðing er þá ekki til því að það er borin von að þýðing hafi sömu
áhrif og frumkvæðið.
Þetta þykir mér tortryggilegt. Ég þakka fyrir mig oft á dag. Hvaða áhrif
hefur það? Sumir anza mér ekki, aðrir svara og segja „Ekkert að þakka“ eða
„Takk sömuleiðis“. Eru það sömu áhrifm ef einn segir „Ekkert að þakka"
fagnandi og annar hreytir því út úr sér? Svo hefði ég haldið um skáldskap
að ekkert kvæði hafi sömu áhrif á neina tvo lesendur þótt þeir tali sama
mál. Flestir eru ósnortnir. Líka þá er alveg óvfst hvort áhrifin eru þau
sömu. Það er hægt að vera ósnortinn á ótal vegu. Sumir verða vondir.
I fæstum orðum sé ég ekkert vit í þeirri kröfu að þýðing hafi sömu áhrif
og frumkvæðið vegna þess að ég sé enga leið til að tilgreina áhrif frum-
1 Sigfús Daðason: „Takmörk og takmarkanir þýðinga'1 í Ritgerðum ogpistlum, Þorsteinn
Þorsteinsson annaðist útgáfuna, Forlagið, Reykjavík 2000, 303.
2 Helgi Hálfdanarson: „ögn um þýðingar" í Molduxa, Mál og menning, Reykjavík 1998,
134-
d - Menninga(r)miðlun f LJÓÐI og verki
165