Þjóðmál - 01.09.2013, Side 35

Þjóðmál - 01.09.2013, Side 35
34 Þjóðmál haust 2013 var þá samgönguráðherra (1980–1983) og gerði það að skilyrði fyrir stuðningi stjórn­ valda á erfiðleikatímum í sögu Flugleiða að flugi til Bandaríkjanna væri haldið áfram . Hinn svokallaði Flugfélagsarmur hafði þá náð fullum yfirráðum í stjórn Flugleiða . Loft leiða maðurinn Sigurður Helgason hafði gengið í lið með Flugfélagsarminum, en auk þess hafði ótrúlega rangsleitið mat (sem var bind andi) á eignum félaganna fært Flug félags­ mönn um mun stærri eignarhlut í sam ein uðu félagi en sanngjarnt og eðlilegt gat talist .* Ef marka má auglýsingar er greinilegt að vaxtarbroddurinn í starfsemi Icelandair nú um stundir er flugið vestur um haf . Óvíst er að svo væri ef það flug hefði verið lagt af um lengri eða skemmri tima . Atlantshafsflug Loftleiða byggðist á loft­ferðasamningi Íslands og Banda ríkj­ anna frá 1945 . Sá samningur var sniðinn að hinum svokallaða Chicago­sáttmála, sem mjög var á döfinni á þeim árum og Banda ­ ríkjamenn börðust ákaft fyrir að yrði gerður að alþjóðlegum flugsáttmála . Evrópu þjóð­ ir, einkum Bretar, lögðust hins vegar ein­ dregið gegn viðurkenningu Chicago­sátt­ málans og árið 1946 sættust Banda ríkja­ menn á svonefndan Bermuda­sátt mála sem síðan hefur verið lagður til grund vallar milli ríkjasamningum um loft ferðir . Ásteyt­ ingar steinninn var 5 . liður Chicago­sátt­ málans, sem kvað á um rétt eins lands til flug flutninga frá upphafs stöð í öðru landi til áfangastaðar í þriðja landi . Þetta ákvæði er ekki að finna í Bermúda­sátt­ mál anum, heldur segir þar að við veitingu lend ingarleyfa skuli tekin mið af „flutn­ * Matið var gert með aðferðum sem nú myndu vart teljast gjaldgengar . Fyrirtækið var hvorki metið á markaðsvirði né upplausnarvirði . Í matinu var t .d . ekkert tillit tekið til hinna miklu verðmæta sem fólust í víðfeðmu markaðsstarfi Loftleiða, ekki síst í Bandaríkjunum, eða söluneti félagsins víða um heim . Þá var eignin í Hótel Loftleiðum stórlega vanmetin . ingsþörf“ þeirrar þjóðar sem leyfis æskir og „samkeppnisaðstöðu“ hennar . Loftleiðir hefðu ekki haslað sér völl á al þjóða vettvangi ef starfsemi félagsins hefði tak markast af flutningaþörf íslensku þjóðarinnar . Stærstu flugfélög Vesturlanda bundust sam tökum í IATA, Alþjóðasambandi flug ­ félaga, og samþykktu að eyða allri sam­ keppni í fargjaldamálum með því að ákveða í sameiningu lágmarksfargjald fyrir öll flugfélög á sömu flugleið . Og þar eð IATA­ flugfélögin nutu flest umtalsverðra ríkis­ styrkja og voru sum í ríkiseign, var tiltekið í loftferðasamningum flestra Evrópuríkja að einungis þau flugfélög sem samþykktu að fljúga samkvæmt taxta IATA, fengju lend­ ingar leyfi í viðkomandi löndum, önnur ekki . Loftleiðamenn voru því nauðbeygðir til að fljúga samkvæmt IATA­töxtum milli Íslands og Evrópulanda, en gátu ráðið að mestu fargjöldum sínum á flug leiðinni Ísland­Bandaríkin . Það er dálítið kaldhæðnislegt að hugsa til þess að íslensk flugmálayfirvöld skyldu á sínum tíma amast við loftferðasamningi Íslands . Flestar þjóðir heims ins gerðu loft­ ferðasamninga í anda Bermúda­sáttmálans og í lok árs 1946 skrif aði þá verandi flug­ málastjóri, Erling Ellingsen, bréf til sam­ göngu ráðuneytisins þess efnis að loft ferða­ samningurinn við Bandaríkin yrði lagaður að Bermúda­sáttmálanum . Um mitt ár 1947 ítrekaði hann þennan vilja sinn og um haustið ákvað meiri hluti Flug ráðs að fara þess á leit við sam göngu ráðu neytið að segja samningnum upp . En fyrir góðra manna hjálp sofnaði málið í kerfinu . Loft­ leiða ævintýrið hefði aldrei gerst ef loft ferða­ samn ingur Íslands og Banda ríkjanna hefði verið á for sendum Bermuda­sáttmálans Skömmu eftir að Loftleiðamenn festu kaup á annarri millilandaflugvél sinni, Geysi, sum arið 1948, veitti Flugráð Bandaríkj­

x

Þjóðmál

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðmál
https://timarit.is/publication/1175

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.