Félagsbréf - 01.08.1959, Blaðsíða 41

FÉLAGSBRÉF
39
eða hyrfi jafnvel með öllu. Mikilvægi lögmáls Parkinsons liggur í því, að
það er lögmál vaxtar, reist á rannsókn þátta þeirra, sem vextinum stjórna.
Þetta nýuppgötvaða lögmál styðst einkum við statistískar sannanir, sem
síðar verða raktar. Flestum lesendum mun meira í mun að fá skýrða
þættina, sem Hggja að baki fjölguninni, og lögmálið fjallar um. Ef vér
sleppum fræðiatriðum (sem eru fjölmörg), getum vér í byrjun greint
tvö knýjandi öfl að baki þróuninni. Þessi öfl má skýra með tveim stað-
hæfingum, sem tæpast þarfnast sönnunar: (1) Embættismaður vill fjölga
undirmönnum sínum, en ekki keppinautum; og (2) Embættismenn skapa
hver öðrum starf.
Til að skilja fyrra atriðið skulum vér hugsa oss ríkisstarfsmann, A að
nafni, sem telur sig ofhlaðinn störfum. Engu máli skiptir, hvort starfs-
byrði hans er raunveruleg eða ímynduð, en geta má þess, að skynjun A
(eða ímyndun) gæti hæglega stafað af minnkandi starfsorku miðaldra
reanns. Til að létta starfsbyrði sína á hann nú þriggja kosta völ — hann
getur sagt af sér embætti, hann getur óskað eftir að skipta vinnunni ti!
helminga við annan mann, B, eða hann getur sótt um að fá tvö undir-
menn, C og D. Trúlega eru þess engin dæmi, að A velji annan kost en
hinn síðasta. Ef hann segði upp embættinu missti hann rétt til eftirlauna.
Ef hann fengi B ráðinn í jafnháa stöðu sinni, mundi hann aðeins öðlast
n .jan keppinaut um embætti yfirmannsins W, er loks kæmi að því, að
W drægi sig í hlé. Þess vegna kýs A að ráða tvo yngri menn, C og D, sér
H1 aðstoðar. Það eykur á virðingu hans að hafa undirtyllur, og með því
að skipta verkefnum skrifstofunnar milli C og D verður hann eini mað-
urinn, sem fylgist roeð öllu, er þar fer fram. Þess ber að gæta, að C og
D eru svo að segja óaðskiljanlegir. Engin tök hefðu verið á að ráða C
einan, af því að hann einn síns liðs mundi iþá deila starfinu með A og
Hlyti þannig næstum sömu aðstöðu og ófært var talið að veita B. Sömu-
leiðis yrði C þá eini hugsanlegi eftirmaður A. Undirmenn verða því að
vera tveir eða fleiri, þá heldur óttinn við auknar vegtyllur eða kaup-
Hækkun hinna hverjum einstökum í skefjum. Þar að kemur fyrr eða síðar,
að C kvarlar um ofreynslu. Þá styður A tilmæli C um að ráðnir verði
tveir aðstoðarmenn honum til fulltingis. Til að komast hjá árekstrum
Verður A sömuleiðis að sjá D fyrir tveim aðstoðarmönnum. Sem nú eru
fáðnir fjórir menn til viðbótar, E, F, G og H, er A svo til öruggur uro
betra embætti.