Félagsbréf - 01.12.1960, Qupperneq 49

félagsbréf
47
Þetta er langmesta nauðsynjamál íslenzkrar leiklistar. Hér á landi getur
aldrei skapazt neitt, sem með réttu getur talizt íslenzk leiklist fyrr en við
«ignumst leikbókmenntir, sem byggðar eru á lífi og starfi lifandi fólks í
landinu. Söguleg leikrit eru vissulega góðra gjalda verð; en það er fyrst
og fremst samtíð okkar og vandamál hennar, sem við þurfum að geta
brugðið upp á leiksviðinu á skyggnan og skáldlegan hátt. — Beztu rithöf-
undar okkar hafa verið ragir eða ófáanlegir til að ráðast út á þessa hálu
braut; enda verður ekki sagt með sanni, að það hafi verið þeim beinlínis
hvatning að sjá, hverja útreið 'þeir höfundar hafa fengið í blöðum, sem af
meiri djörfung en reynslu hafa riðið á vaðið. Er illt til þess að vita, hversu
miskunnarlaus harka hefur einkennt dóma margra gagnrýnenda um sumar
tilraunir í íslenzkri leikritagerð undanfarin ár. Við verðum að sætta okkur
við það, að þessi verk séu að ýmsu leyti ófullkomin fyrst í stað. Það cr
skylda okkar að hlúa að þessum veika gróðri, að hvetja en ekki letja. Hér
er of mikið í húfi. Einhver segir nú e.t.v.: enginn verður óbarinn biskup!
Satt er það; en það má þó ekki berja allan kjark úr mönnum, þegar þeir
eru að feta sig fyrstu sporin út á mjög vandasamt svið bókmennta. Hér
er vitanlega átt við höfunda, sem sýna þá spretti í leikritagerð, að einhvers
megi af þeim vænta með aukinni reynslu. Afleiðingar þessarar stefnu gagn-
fýnenda hafa m. a. þegar komið í ljós í því, að Þjóðleikhúsið dirfist nú
tæplega lengur að leggja í þá áhættu að velja nýtt íslenzkt leikrit til sýn-
ingar, eftir að tilraunir þess í þeim efnum hafa hingað til verið kæfðar
í fæðingunni með harkalegum leikdómum blaðanna.
Vitanlega verður Þjóðleikhúsið að gæta hér sóma síns og taka ekki til
sýninga leikrit, þó íslenzk séu, sem ekki geta talizt standast lágmarks-
kröfur; en hitt er annað mál, að efnilegir höfundar, sem hafa í smíðum
ieikrit, sem einhvers virði þykja, ættu að geta snúið sér til leikhússins urn
taeknilega aðstoð og ráðleggingar í sambandi við byggingu leikrits o.þ.h.
Höfundar geta ekki ætlazt til þess, að leikstjórar takist slíkt verk á hendur
nokkrum vikum fyrir sýningar. Þeir hafa þá allt öðrum hnöppum að
Eneppa, enda krefst slík samvinna miklu lengri tíma. Hér þarf því að
vera fyrir hendi sérstakur tæknilegur ráðunautur, sem hefur góðan tíma
«1 að sinna þessu, enda er slíkt algengt við erlend leikhús.
En það er ekki nóg fyrir okkur, leikhúsmenn, að hrópa á góð, íslenzk
Jeikrit til sýninga. Við verðum að sýna, að okkur sé alvara með því að