Félagsbréf - 01.10.1962, Síða 55

FÉLAGSBRÉF
51
neinnar hefðar, en íslenzkt ljóðmál og
ljóðarfur eru nákomin öllu verki hans,
•— einnig Lifandi manna landi þar
sem hann hefur þó unnið stil sínum
frjálsara nútímalegt snið, og ríkari
staðfestu en áður. Þannig er Þor-
steinn einnig vottur þess að ljóðhefðiri
er hvorki gleymd né yfirgefin og sízt
af öllu „dauð“.
V.
^Jvennt virðist sem sagt allhagkvæmt
við upphaf yrkinga: yrkisefni;
nokkur áhugi og skilningur á form-
vanda ljóðs. Skammt mun þó þetta
tvennt duga ef brestur hið óskilgrein-
anlega samtengingarafl skáldskapar,
sjálfa Ijóðgáfuna; en um hitt eru nóg
dæmi að menn týni niður gáfu sinni
af tómu útsýnis- og áhugaleysi.
Guðbergur Bergsson gaf út fyrstu
ljóð sín skömmu fyrr en fyrsta skáld-
saga hans birtist, og óhjákvæmilega
hverfa ljóðin í skugga sögunnar. Mús-
m sem læðist er heillegt, mótað verk,
faunsæi þess eflt af sárnæmri innlifun
undir niðri; ljóðin í Endurteknum orð-
um bera flest svip tilrauna og leitar
sem að svo komnu er miklu óráðnari.
Tok Guðbergs á íslenzku máli eru
eugan veginn örugg enn sem komið er,
en hitt er athyglisvert að málfarsgall-
ar sögunnar eru engin stíllýti í sama
skilningi og sambærilegar ágallar á
niálfari ljóðanna. Ljóðstíll er nú einu
sinni annað en prósastíll; ljóðhugsun
annað en prósahugsun. En margt það
sem bezt er í ljóðum Guðbergs virð
ist mjög af sama toga og saga hans;
viðleitni hans er að búa þessu efni
hæfilegt ljóðform, og þar háir hon-
um ekki sízt brigðult málskyn, tak-
markað ímyndunarafl í málfari. Þetta
spillir mörgum ljóðum hans þar sem
þó virðist gæta upprunalegrar ljóð
skynjunar — svo sem í baksýn og
undirokaðrar af orðfærinu. Onnur ljóð
hans eru svo srháfelld, nánast afór-
ismar, að þau ná varla máli; í enn
öðrum bregzt sjálf skynjunin, þar
stendur prósahugsunin ein eftir.
Líf er tengdir huga mannsins
Við skyndimyndir af hlutunum,
segir hér í fyrsta ljóði bókarinnar; og
þessi skilningur birtist einmitt í mörg-
um beztu ljóðum Guðbergs alveg eins
og hann er aflvaki í skáldsögunni.
Þessi ljóð eru gjarna bundin ákveðnu
landslagi, „gerast“ þar án þess að
fjalla „um“ það:
Nótt, sem er myrkur stormur.
Morgunn, sem egghvass hnífur.
Haf, þú sem gefur og tekur
er hvíslað í rökkrinu innra.
Fjall, sem er þakið hvítu
(Bið)
Hér er allt einfalt, kunnuglegt, og
fyrir vikið öðlast ljóð Guðbergs af
þessu tagi festu og hreinleik sem óhlut-
bundnari ljóð hans og almennara eðlis
brestur. Þessi kunnuglegi hversdags-
tónn, efldur af nærnri skáldskynjun, er