Félagsbréf - 01.10.1965, Síða 24

og einkum eftir heimsstyrjöldina fyrri
— hefur hún með hverri nýrri kyn-
slóð orðið meiri og meiri þáttur í
fræðslukerfinu, og nú er svo komið
þar og raunar í flestum jafnt austræn-
um sem vestrænum menningarríkjuin
í Evrópu, að sízt er lögð minni áherzla
á almenningsbókasöfn en skóla. Þjóð-
félagið verður sífellt margbreytilegra,
ný viðhorf verða til á vettvangi menn-
ingar- og félagslífs, atvinnulífið krefst
æ meiri og víðtækari þekkingar á nátt-
úrufræði og hvers konar tæknilegum
nýjungum, og nú er stefnt að því, að
þar sem skólunum sleppi, taki almenn-
ingsbókasöfnin við, þar eð ráðandi
mönnum er orðið ljóst, að í skólunum
verður aldrei fengin sú hagnýt fræðsla,
menningarleg, félagsleg eða tæknileg,
að hún geti orðið mönnum einhlít á
langri ævi. Hins vegar gera menn sér
grein fyrir, að bókasöfnin geta ekki
komið að viðhlítandi notum, nema
grundvöllurinn að notkun þeirra sé
lagður í skólunum. Þess vegna er nú
lögð áherzla á að kenna börnum og
unglingum að meta gildi bóka, afla
sér í þeim heimilda um einstök atriði,
sem verði síðan uppistaða í samfelldri
þekkingu, og gera þeim það að eðli-
legri og ljúfri nauðsyn að leita á vit
bókanna til lausnar á margvíslegum
viðfangsefnum og vandamálum, per-
sónulegs og almenns eðlis. Þá verður
það einnig ljósara og Ijósara með vax-
andi velmegun, auknum tómstundum
og síaukinni skemmti-fjölbreytni þeirra
spákaupmanna, sem leita sér gróða
í skemmtanaþörf borgaranna — og þá
ekki sízt hinar uppvaxandi kynslóðar,
— að vandfundin er sú tómstundaiðja,
sem sé heillavænlegri en lestur bóka.
Ég hef átt þess kost með nokkurra
ára millibili, allt frá 1925, að kynn-
ast af sjón og reynd þróun þessara
mála á Norðurlöndum, og mér hefur
ekki dulizt, að hún hefur verið ótrú-
lega ör síðasta áratuginn. Hin nýju al-
menningsbókasöfn í tiltölulega litlum
horgum eru furðulega glæsilegar stofn-
anir, þar sem lögð er jöfn áherzla á
að laða og leiðbeina, húsin reist og
innréttuð með það fyrir augum, að þau
laði fólk á öllum aldri og séu þó sem
hagkvæmust með tilliti til starfsmanna-
halds. Þar eru fallegir útlánssalir, með
sýnigluggum og sýnigrindum, þar sem
raðað er tímaritum, blöðum og glæsi-
legum bókum. Þar eru lessalir handa
fullorðnu fólki, ævintýra- og mynda-
bókaherbergi lianda litlum börnum,
lessalir handa þeim, sem eldri eru
orðin, tómstundastofur og föndurher-
hergi, hljómplötudeildir með sérhæfð-
um og mjög fullkomnum heyrnartækj-
um, salir til myndasýninga, bókmennta-
kynninga og umræðna um hvers konar
mál, sem varða fræðslu og menningu,
fræðaherbergi með lestækjum, stofur
handa fræðsluhringum — og l°^s
hvíldar- og vinnuherbergi handa bóka-
vörðunum. Það er sem sé stefnt að þvl
að gera almenningsbókasöfnin að menn-
ingarmiðstöðvum handa þorra manna,
eldri og yngri. Til þess að gefa nokkra
hugmynd um, hvaða kröfur forvígis
16 FÉLAGSBRÉF