Félagsbréf - 01.10.1965, Blaðsíða 28

IV.
Lög um lestrarfélög.
Árið 1937 er merkisár í sögu ís-
lenzkra almenningsbókasafna. Að
frumkvæði alþingismannanna Skúla
Guðmundssonar og Gísla Gðumunds-
sonar voru samþvkkl á Alþingi lóg
um Jjað, að nokkrum hluta skemmi-
anaskatts skyldi varíð til stvrktar
lestrarfélögum. Var fræðslumálaskrif-
stofunni falið að úthluta styrknnm
samkvæmt ákveðnum reglum og félög-
in skylduð til að senda skýrslur um
fjárreiður sínar og notkun bókanna.
Skrifstofan rækti þetta starf af kost-
gæfni, enda bai það tnikinn og heiila-
vænlegan árangui Árið 1939 var
styrknum úthlutað i fyrsta skipti,
og reyndust þau félög, sem utn hann
sóttu, 152 í 134 hrejipum, en upphæð-
in, sem á milli Jieirra var skipt, var
8.988 krónur — eða 59 krónur að
meðaltali á hvert félag. Þetta var ekki
há upphæð, en miðað við þá verðhækk-
un, sem orðið hefur á bókum frá
árinu 1939 til 1964, mundi hún þó
svara til rúmlega tvö þúsund króna
nú. Síðan skall á heimsstyrjöldin, og
þá jókst skemmtanaskatturinn mjög
ört, svo að hlutur lestrarfélaganna
hefði orðið ærið góður, ef Alþingi
hefði ekki brugðið á það ráð að breyta
lögunum frá 1937 og þar með rýra
þann hundraðshluta skattsins, seu
skyldi renna til félaganna. En víst er
um það, að ríkisstyrkurinn og eftirlit
Fræðslumálaskrifstofunnar með rekstri
lestrarfélaga liafði smátt og smátt
örvandi áhrif á starfsemi þeirra, og
þegar styrknum var úthlutað í síðasta
sinn samkvæmt binum settu reglum
frá 1938, voru þau félög, sem bans
nutu, orðin 181 — í rúmlega 160 af
214 hrej)j)um landsins, og þá var út-
hlutunarupjrhæðin orðin 238.530 krón-
ur — eða því sem næst 1.312 krónur
að meðaltali á livert félag, sem mundi
nú nema ekki minni upphæð en 3.300
krónum, miðað við hækkun á verði
bóka síðasta áratuginn.
V.
Lög uni almenningsbókasöfn.
Haustið 1953 fól þáverandi mennta-
málaráðherra, Bjarni Benediktsson,
fræðslumátastjóra, að fá mig til að at-
huga um bókakost, rekstur og starfs-
skilyrði lesliarfélaga og bókasafna
utan Reykjavíkur. Ég ferðaðist þá um
landið í öðrum erindum, og á ferðum
mínum kynnti ég mér rekstur, fjárráð
og aðbúnað margra safna, en sendi
síðan öllum þessum stofnunum skra,
sem á voru heiti 600 merkra íslenzkra
rita, safnrita og einstakra bóka. Ég
bjóst ekki við, að greitt yrði um svör,
ef ég óskaði [>ess, að bókaverðirnir
li gðu á sig að telja upp, hvað ti!
væri og hvers vant, óskaði aðeins þess’
að ef bókin eða safnritið væri í eiou
stofnunarinnar, skrifaði hókavörðurinn
Já á skrána aftan við titilinn, og sí®
an væri skráin send fræðslumálaskrif
20 FÉLAGSBRÉF