Félagsbréf - 01.10.1965, Qupperneq 67

fleiri kommúnistum, að minnsta kosti
kommúnistaforíngjum, en nokkur ann-
ar maður. Hann sá fyrir öllu því for-
ustuliði sem nokkurs var nýtt innan
kommúnistaflokks Ráðstjórnarríkjanna,
að því er Krústjoff lýsti fyrir mönn-
um 1956, og lét strádrepa blómann af
herforíngjum Rauða hersins ýmist að
undangeinginni réttarseremoníu eða án
dóms og laga.“
Minna má nú gagn gera.
Á „ekkiárásarsamning“ eða griða-
sáttmála Rússa og Þjóðverja í ágúst
1939 hefur verið minnzt hér framar.
Guðmundur G. Hagalín tekur hann til
rækilegrar athugunar í Gróðri og sand-
foki, jafnframt því sem liann lýsir
viðbrögðum íslenzkra „sovétvina“ við
honum. Helzti fyrirsvarsmaður „þess
allíans“ hérlendis var þá Halldór
Kiljan Laxness. Nú segir sá sami
Halldór Kiljan Laxness:
„Það er talið erfitt að finna í sam-
anlögðum æviferli hans (Stalíns) nokk-
Urt dæmi þess að hann liafi treyst
tnanni, utan einum og aðeins einum;
en þeim manni trúði hann líka í
blindni. Sá maður var Adolf Hitler....
Það var eingin tilviljun að þessir tveir
gerðu félag sitt. En það var Hitler
sem bilaði í sambandinu.“
Með öðrum orðum: Þeir menn, sem
Ggnuðu „Sólina miklu“ og dáðust að
»gerska æfintýrinu“, fóru jafnvillir
Vega og hinir, sem lutu „foringjanum
Hitler“ og dáðust að framförunum í
])riðja ríkinu. Þetta er sem sé nákvæm-
lega sama niðurstaðan og hjá Guð-
mundi Hagalín 1943. Nóbelsskáldið er
bara tuttugu árum síðar á ferðinni til
liðveizlunnar við sannleikann.
Enn segir Guðmundur G. Hagalín í
Gróðri og sandfoki:
„Það er að engu leyti ætlun mín að
liggja Halldóri Kiljan Laxness á
hálsi fyrir það, að hann hefur þráfald-
lega skipt um skoðanir. Síður en
svo.... Flestir, sem á annað borð eitt-
livað hugsa, skipta oft á ævinni um
skoðun á þessu eða hinu.“
Það er rétt að leggja áherzlu á
jæssi ummæli Hagalíns. En liitt er svo
annað mál, að eitt er að hafa skoðun
á einhverju og annað að trúa svo
blint á eitthvað, að svart verði hvítt,
sannleikur lygi. Steinn skáld Steinarr
fór einu sinni til Rússlands, var ómyrk-
ur í máli, er heim kom, og hlaut fyrir
skens „sovétvina“. Halldór Kiljan
Laxness var tíður gestur þar eystra, en
sá ekki ástæðu til að segja kost og
löst á Stalín og skipulagi hans, fyrr
en Níkíta Krússéff hafði velt „Sólinni
miklu“ af stalli. Vonandi er þar ekki
öðru um að kenna en blindu og venju-
legri trúgirni, enda segir í Skáldatíma:
„Stærsta axarskaft okkar vinstrisósíal-
ista fólst í trúgirni.“ Og enn segir þar:
„. .. . ég skrifaði tvær bækur í
þeirri trú og von að jafnvel harðstjórn
sem fylgdi góðri stefnu gæti látið gott
af sér leiða.“
Það er meðal annars slík „trú“, sem
þegar 1943 eru gerðar upp sakir við
í Gróðri og sandfoki. Og mætti þá
Guðmundur Gíslason Hagalín ekki
FÉLAGSBRÉF 55