Félagsbréf - 01.10.1965, Blaðsíða 76

hérna — eins og pabbi minn“. Með
því að vér hljótum að eigna sögumynd-
um eins og þessum merkingu út yfir
orðanna beinu hljóðan, verður oss ljóst,
að bér er fast haldið fram, eigi aðeins
fegurðaryndi æskuáranna, sem þau
uutu saman í nýju landi, beldur og
binni arfleifðinni, sem mun halda á-
fram að orka á líf Antóníu, því, sem
hún hlaut frá föður sínum, hinum
prúða og smekkvísa manni. Það er
eins um þau bæði, Jim og Antóníu, að
í þeim mætast gamall heimur og nýr,
hið erfða og hið áunna, þótt í ólíkum
hlutföllum sé og með mismunandi
áherzlu á hverju atriði um sig.
Samruna þessara tveggja heima eru
gerð glögg skil í fimmtu bók. Segir
þar frá því, er Jim kemur aftur til
Nebraska, tuttugu árum seinna, og
þess vísari, að Antónía er gift góðmann-
legum og bjargálna hónda frá Bæ-
heimi og á heilan hóp barna. Hún er
ekki lengur fjörmikil ung stúlka, held-
ur slitin kona. Samt á hún enn sína
vermandi innri glóð ófölskvaða, og líf
hennar, sem fyrr var hálfvegis lirunið
í rúst, er nú aftur heilt orðið. Fjöl-
skylda hennar er á flesta lund amerísk;
innan hennar er þó eingöngu töluð
tékkneska, og þannig er enn varðveitt
nokkuð af gamla Símerda, nokkuð af
Bæheimi, nokkuð af þessum framand-
legu hlutum, sem Jim Burden hafði
tekið eftir, þegar hann var unglingur
— brúnu spónunum, sem hann sá
Símerdana vera að smábíta í og voru
þurrkaðir ætisveppir úr einhverjum
hinna fjarlægu skóga Bæheims; eða
viðbrögðum frú Símerda, þegar afi
Jims gaf lienni kúna og hún greip
hönd hans og kyssti — svo óamerískt
hátterni sem hugsazt getur. Sumpart
varðveittar, en mikils metnar gamlar
erfðir og galtómt land hafa runnið sam-
an og byrja að umskapast í eitthvað
nýtt.
Að lokum áttum vér oss á því um
Jim Burden, að enginn tilviljun var
það, að Willa Cather valdi honum
þetta nafn. Því að það er ekki ein-
göngu sem sögumaður, að hann ber
uppi „viðlag“ eða stef skáldsögunnar;
hann ber einnig þá siðmenningarlegu
„byrði“, sem Willa Cather hlaut sjálf
að bera, þá gagnamerísku byrði, a®
verða að byggja upp að nýju við frum-
býlisaðstæður allt það, sem fegrar lífiS
og siðmannar.*) Að hverfa aftur til
Evrópu eða austurríkjanna er bara að
stefna útlegðinni r gagnstæða átt og
tvöfalda hana. Menntunin, sem lokkaði
Jim burt frá Nebraska, hafði gert
hann tvískiptan og sjálfum sér sundur-
þykkan, eins og Willa Cather var tví-
skipt. Svo er um aðkomna menntun
sem manneskjur, að hana þarf að að
hæfa nýju umhverfi. Það rennur upp
fyrir Jim Burden, að við það að gerast
heimsmaður, hefur hann næstum þvl
gleymt að vera Nebraska-maður. Það
er Antónía, — en hún er nú að öðl
*) Hér athuglst, að bein merking enska
orðsins ,,burden“ er byrði, en a
merking viðlag eða stef — t>að, sem
uppl lag, ljóð eða sögu.
64 FÉLAGSBRÉF