Félagsbréf - 01.10.1965, Blaðsíða 77

ast sumt af þeim eigindum gróður-
gyð’junnar, sem Alexandra Bergson
hafði áður gædd verið í „Þér land-
nemar!“ — sem veröur til þess að
minna hann á, að hvar svo sem hugur
hans hefur verið, hefur hjarta hans
alltaf verið þarna.
í sögulokin er Jim Burden eins stadd-
ur og Willa Cather var, þegar hún um
síðir endurfann fólkið, landið og sögu-
efnin, sem hún „var fædd til að skrifa
um“. I síðustu málsgreininni er eins
og verið sé að láta aftur hurð og loka
inni hluti, sem fram að þessu hafa
legið úti óvarðir og á tvístringi. Jim
er á göngu út um hagann og rekst þá
á spotta af gamla kerruveginum, sem
frumbyggjarnir óku um á bernskuár-
um hans:
„Þetta var vegurinn, sem við Antónía höfð-
um komið eftir nóttina góðu, þegar við
stigum af lestinni í Black Hawk og bæld-
um okkur niður í hálminn — börn með
spurn í huga, sem ekkert vissu hvert verið
vur að fara með þau. Ég þurfti ekki annað
en að loka augunum til að heyra vagn-
skröltið í myrkrinu og verða í annað sinn
yfirkominn af þeirri tilfinningu, að ég væri
nð þurrkast út af algerum ókunnugleikanum.
Astand mitt þá nótt var mér nú svo ná-
að ég gat rétt út höndina og þreifað
a því. Mér fannst ég vera að koma heim
t>l sjálfs mín og hefði uppgötvað, hve mann-
leg reynsla tekur yfir lítið svið. Þessi vegur
nafði orðið báðum, Antóníu og mér, For-
ktgaleiðin. Eftir honum höfðum við fetað
ram til þeirra happa og glappa auðnunnar,
sem fyrirfram réðu öllu um það, sem við
siðan getum nokkurntíma orðið eða öðlazt.
11 skildist mér að þessi vegur væri að leiða
? kur saman á ný. Hvað sem við höfðum
anð a mis við, áttum við saman dýrmæta
°rtiðina, sem ekki verður með orðum lýst“.
Varla verður hjá því komizt, að-
heyra hér rödd Willu Catlier sjálfrar.
Hún hafði, eins og Jim, yfirgefið hið
unga og ókaraða Nebraska til þess að
gerast heimsborgari, og heimahagarnir
Iiöfðu togað hana til baka, eins og
Jim. Jim er annaö og meira en frá-
sagnartæki; hann er mjög verulegur
liluti sögustefsins — dæmigerfingur
þess, hversu Ameríkumanni af hans
gerð tekst að sætta og sameina sinn
tvískipta innri mann. Og Antónía er
annað og meira en kona og söguper-
sóna. Undir lokin Iýsir Jim henni svo,
að hún sé „auðug lífsnáma, líkt og
ættfeður fornra kynkvísla“.
Willa Cather hafði ekki trú á því,
að viðhafa mörg orð um einstök atriði,
og þá heldur ekki á því, að ofbúa
skáldsögu. Samt er það greinilegt, að
þetta er sú myndin af Antóníu, sem hún
vill að lesandanum festist einkum í
minni. Lífsnáma, formóðir kynkvísla,
nýr hlutur, sem skapast við harðrétti og
heiöar vonir, en heldur þó sem fast-
ast í brotasilfur hins gamla og ann
því vel. Þannig varð til Hún Antonía
mín — hún Antonía hvaða Ameríku-
manns sem væri, hún Antónía hennar
Willu Cather. Aldrei hefur nokkur rit-
höfundur brugðiö ljósi yfir þennan
djúptæka þátt í reynslu amerískra
landnema af meiri innileik, með ljóð-
rænni átthagalýsingum, né af óskeik-
ulli skilningi á því, hver sú reynsla
var.
FriSrik A. FriBriksson þýddi.
FÉLAGSBRÉF 65