RM: Ritlist og myndlist - 01.03.1948, Blaðsíða 75

AMERÍSKAR NÝBÓKMENNTIR
RM
Theodöre Dreiser.
raunir kaupahéðins til a3 selja
varning sinn. Otlendingur, sem
hefur nasasjón af ensku og grípur
einhverja af hinum miklu skáld-
sögum hans, Sister Carrie (Carrý
systir, 1900), The Titan (Kaup-
sýsluvíkingurinn, 1914), The
„Genius“ (,,Snillingurinn“, 1915)
eða An American Tragedy (Amer-
ísk harmsaga, 1925), er varla lengi
að rekast á ýmislegt, sem hon-
um hefur verið kennt að varast í
ensku máli. Hitt er verra, að hon-
um kann að virðast bókin þraut-
leiðinleg: söguþráðurinn er víða
slakur eða skorinn sundur, því að
Dreiser hefur þann sið að lýsa
hverjum hlut í þaula frá öllum
liliðum; liann sundurgreinir ekki,
en hleður lýsingu á lýsingu ofan,
staldrar við og gerir uppskrift á
ýmsu, sem tæplega kemur sögunni
við, þangað til liann minnir lielzt
á blindan mann, sem þreifar fyrir
sér og tekur á liverjum hlut, áður
en hann stígur spor. Þess vegna
tapast sérkennin stundum í sandi
aukaatriða, og maður stendur uppi
með eins konar vísindalega skýrslu
í höndunum og enga mynd.
Þó að Dreiser sé oft kallaður
faðir nýamerískra bókmennta, hef-
ur liann tæplega orðið listræn
fyrirmynd nokkurs höfundar, liins
vegar er hann óþrotlegur heim-
ildarmaður um þjóðfélagið, mann-
lífið og manninn, sögur hans eru
skýrslur um mannleg mótíf —
uppsprettur mannlegra athafna, —
forðahúr, úr óplægðum trjám að
vísu og stundum eins og reist til
einnar nætur aðeins, utan um
hinar dýrmætu töflur um mann-
inn og þjóðfélagið.
Þó að skáldsögur Dreisers fari
dreift, komi víða við, hverfa þær
flestar að einum og sama punkti,
miskunnarlausri samkeppni ein-
staklinganna í þjóðfélaginu, þrot-
lausri baráttu fyrir veraldlegum
gæðum, auði, mannvirðingum, ást,
inunaði. 1 skýrslum Dreisers verð-
ur heimurinn eins og myrkviður,
þar sem frumstæðustu hvatir
mannsins eru skarpar og ásæknar
eins og hjá dýrinu. I þessum heimi
gildir liarkan, slægvizkan, tauga-
styrkur veðspilarans, einbeitingin.
Söguhetjur Dreisers eru tíðum
ungt fólk, sem þ jáist, ekki af neyð,
hungri eða klæðleysi, heldur öm-
urleika, hversdagsleika brauð-
stritsins, andleysi fátæktarinnar
(Clyde Griffiths í Amersík harm-
saga: Carrý; Stener í The Finan-
69