RM: Ritlist og myndlist - 01.03.1948, Blaðsíða 80

RM
VICENTE BLASCO IBANEZ
var næturlangt fyrir gestina. Allir
liðsforingjar, sem vildu skemmta
sér fram eftir, smokruðu sér þar
inn, rétt eins og þama væri þeirra
samastaður. Það var leyndarmál,
að vopnabræður frá ýmsum lönd-
um létu vita af komu sinni, er þeir
höfðu nokkurra daga viðdvöl í
París. Við smeygðum okkur með
gætni inn í þessi fagurlega lýstu
salarkynni. Og mikil voru þau
viðbrigði, að koma þarna utan af
dimmri götunni. Salurinn var
áþekkastur herbergi í geysistómm
vita með öllum þessum speglasæg,
sem endurvarp rafljósunum, er
sátu í klösum á stikunum og
minntu á svefngrös. Það var eins
og við væmm komnir tvö ár aftur
í tímann. Slíkt gat fyrir styrjöld-
ina. En livað mennina áhrærði, þá
var enginn þeirra í samkvæmisföl-
um. Þeir voru allir sem einn —
Frakkar, Belgir, Bretar, Rússar og
Serbar — í einkennisbúningum,
rykugum og slitnum. Nokkrir
brezkir liermenn léku á fiðlur og
tóku fagnaðarlátunum með bros-
um, sem voru köld eins og marm-
arinn. Þeir liöfðu tekið þar við,
sem tatararnir í rauðu jökkunum
liöfðu hætt. Konurnar bentu á
einn þeirra og livísluðu nafn föð-
ur lians, lávarðarins, sem var
frægur fyrir ættgöfgi sína og allar
milljónimar. „Gleðjumst, bræður,
gleðjumst, gröfin opin bíður“.
Og allir þessir menn, sem fóm-
að höfðu æsku sinni á altari hinn-
ar fölu gyðju, sulgu lífið í sig á
nýjan leik, stórum teygum, hlæj-
andi, syngjandi og ástfangnir, með
andvaralausri ákefð sjómanna, sem
dveljast nætursakir í landi og láta
úr böfn í aftureldingu, til þess
að etja kappi við livirfilvindinn.
Serbarnir vom ungir og virtust
sætta sig við, að þeir skyldu hafa
liafnað í París fyrir tilstilli þeirra
örlaga, sem búin voru þjóð þeirra,
— París, borg draumanna, sem
svo oft liafði hvarflað þeim í liug
í einstæðingsskapnum í sveita-
þorpinu, þar seni setuliðið hafði
haft bækistöðvar.
Báðir kunnu þeir að segja frá,
— algengur hæfileiki með þjóð,
þar sem flestir era skáld. Þegar
Lamartine ferðaðist fyrir sjötíu og
fimm árum um serbneskt hérað,
sem þá laut Tyrkjum, vakti það
undrun lians, hve skáldskapurinn
átti mikil ítök í þessari hjarð-
manna- og stríðsmannaþjóð. 1
landi, þar sem fáir eru læsir og
skrifandi, varðveitti Ijóðaformið
hugmyndir og minningar frá
gleymsku. Guzlerorarnir voru sögu-
þulir, kvæðamenn, sem héldu við
serbneskum hetjukveðskap með
því að mæla af munni fram fmm-
ort kvæði.
Eftir því sem liðsforingjamir
þreyttu lengur drykkjuna, rifjuð-
ust betur upp fyrir þeim hörm-
ungar undanhaldsins nokkrum
74