Morgunblaðið - 20.10.2015, Blaðsíða 9

FRÉTTIR 9Innlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. OKTÓBER 2015
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Skógi- eða kjarrivaxið land myndi
líklega standast betur hamfarir á
við Skaftárhlaup, en land þar sem er
lávaxinn gróður eins og grös, lyng
og mosi. Þetta er mat Úlfs Óskars-
sonar, lektors við Landbúnaðarhá-
skóla Íslands. Sérsvið hans eru
skógrækt og landgræðsla.
Sveinn Runólfsson landgræðslu-
stjóri hefur sagt að nauðsynlegt sé
að bregðast við gríðarmikilli gróður-
eyðingu, sandfoki og svifryksmeng-
un í Skaftárhreppi í kjölfar hlaups-
ins.
Úlfur segir reynsluna sýna að
svæði sem fá yfir sig eldfjallaösku
standi það miklu betur af sér ef
gróðurinn er hæfilega hávaxinn.
Þetta á sérstaklega við þar sem er
skóg- eða kjarrlendi.
„Þá fýkur efnið ekki til heldur er
það í skjóli í sverðinum,“ sagði Úlf-
ur. Hann telur að á sama hátt skipti
það máli þar sem jökulaur fer yfir
land að gróðurinn sé hávaxnari en
grös, lyng eða mosi. Sé skógur eða
kjarr á svæðinu fái jökulleirinn, sem
er mikil uppspretta ryks, skjól af
gróðrinum.
„Skógur er varanlegt skjól,“ sagði
Úlfur. „Hann gefur líka skjól á vet-
urna þegar annar gróður sölnar og
fellur og veitir ekki skjól. Skógur
eða kjarrlendi, t.d. skógur sem
ræktaður er til nytja, væri ákjósan-
legur á þeim stöðum þar sem við
getum búist við svona áfalli.“
Úlfur sagði að sandurinn og leir-
inn sem jökulhlaupin bera með sér
væru jarðvegsbætandi. Jarðveg-
urinn þykknaði þar sem efnin bætt-
ust við. „Þetta er ósúrt, næringar-
ríkt efni sem yngir upp jarðveginn.
Svona efni er einkennandi fyrir
jarðveginn á Íslandi. Hann er búinn
til úr þessum eldfjallaefnum sem
fjúka til og eru upprunnin úr bas-
alti.“
Mikill kraftur er í flóðvatni sem
geysist fram. Úlfur segir að mjög
líklega láti skógar undan miklum
straumi. Þeir standist hann þó lík-
lega betur en lágvaxinn gróður. Þar
sem gróður er lágvaxinn er mun
meiri hætta á jarðvegsrofi og að
jarðvegurinn fljóti burt en sé gróð-
urinn hávaxinn. Þótt tré kunni að
brotna eru minni líkur á að jarðveg-
urinn rofni þar sem þau vaxa. Rót-
arkerfi trjánna er miklu sterkara en
rætur lággróðursins og standast
áraunina betur.
„Við höfum séð á Íslandi hvernig
flóð geta farið með skóga. Yfirleitt
standa þeir af sér mikil flóð. Það er
helst ef ísrek kemur með flóðum að
það skemmi börk trjánna. Trén þola
yfirleitt ágætlega að það standi vatn
á þeim hluta ársins,“ sagði Úlfur.
Askan var eins og áburður
Góð reynsla af áhrifum gosösku á
tré fékkst í Þórsmörk þegar gaus í
Eyjafjallajökli 2010. „Skógurinn
stóð það ákaflega vel af sér, jafnvel
þótt þar félli aska með bleytu sem
sligaði trén,“ sagði Úlfur. „Skógur-
inn náði sér mjög hratt. Í raun varð
aukin gróska í skóginum eftir ösku-
fallið sem var líkt og áburðargjöf.“
Hann taldi að þar hefði kalíum og
fosfór í öskunni skipt máli. Á svæð-
um þar sem var ekkert skjól
skemmdi askan hins vegar lággróð-
urinn. Hún fauk þar um og svarf
gróðurinn líkt og sandblástur.
Ástandið lagaðist ekki nema þar
sem gróður óx upp úr öskunni.
En er mögulegt að rækta skjól-
belti til að skýla landi fyrir flóðum
eins og Skaftárhlaupum?
„Það myndi kannski ekki breyta
miklu varðandi flóðin. Þau færu í
gegnum þetta allt,“ sagði Úlfur. „En
skjólbelti myndu draga úr vindi og
foki leirs og sands ef þau væru til
staðar.“
Skóglendi stæðist Skaftár-
hlaup betur en lággróður
 Skógar og kjarr mynda skjól sem kemur í veg fyrir fok jökulleirs og ösku
Ljósmynd/Hreinn Óskarsson
Þórsmörk Aska frá í Eyjafjallajökulsgosinu 2010 féll í Þórsmörk. Hún féll jafnvel með bleytu og sligaði trén. Eftir
3-4 vikur var askan sest í skógarbotninn og gróður sprottinn upp úr öskunni sem virkaði líkt og áburður fyrir trén.
Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu
segir að ekki leiki grunur á um
íkveikju þegar eldur braust út í
húsi við Skeljatanga í Mosfellsbæ 4.
október. Þetta kemur fram í bráða-
birgðaniðurstöðum lögreglu, að því
er greint var frá á mbl.is í gær.
Að sögn lögreglu benda niður-
stöðurnar til þess að eldsupptök
megi rekja til rafmagnsbilunar.
Íbúar sluppu ómeiddir úr eldinum.
Eldur talinn vegna
rafmagnsbilunar
SMÁRALIND • 2 HÆÐ
SÍMI 571 3210
Herrakuldaskór
5.995
Tilboðsverð 5.397
Verð áður 8.995
Stærðir 40-46
4.995
Stærðir 40-46
4.995
Verð
Verð
Stærðir 40-46
Verð
Stærðir 40-46
Bæjarlind 6, sími 554 7030
Við erum á facebook
Jakkar
Verð 8.900 kr.
str. M-XXXL Litir: rautt, svart|
Sköflungur
Hæstiréttur hefur staðfest úrskurð
héraðsdóms Vesturlands sem ákvað
14. október að maður skyldi sæta
gæsluvarðhaldi til 11. nóvember.
Maðurinn er grunaður um að hafa
valdið dauða annars manns á heimili
á Akranesi 2. október með því að
hafa brugðið ól um háls hans og hert
að. Fórnarlambið lést 7. október.
Gæsluvarðhald
staðfest í Hæstirétti