Morgunblaðið - 20.10.2015, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. OKTÓBER 2015
Siglfirskur landselur Undanfarna daga hefur ungur landselur brugðið sér upp á moldarbing vestan óss Hólsár í Siglufirði, örfáa metra frá landi, og legið þar drjúga stund í hvíld og slökun og
fylgst með umferðinni til og frá bænum, alls ósmeykur. Hefur þetta vakið mikla athygli vegfarenda og fjöldi manns barið hann augum, enda sjaldgæft að hafa slík dýr í jafn miklu návígi og þarna.
Sigurður Ægisson
Meðal margra ágætra
verka Gylfa Þ. Gíslasonar
sem menntamála-
ráðherra var að koma
skikki á tónlistarfræðslu
ungmenna á Íslandi.
Flestir ef ekki allir
menntamálaráðherrar
hafa svo fylgt þeirri
stefnu að efla þennan
þátt í mótun ungu kyn-
slóðarinnar, sem ekki
fellur undir venjulega
skólaskyldu. Ekki síst
hafa augu manna beinst
að þessum skólum, eftir
að á alþjóðavísu hefur
verið lagt æ meira upp úr
því að þjálfa ungmennin
ekki bara á bókina held-
ur á skynfærin líka þann-
ig að þau geti notið þess
sem lífið hefur að bjóða á
fjölbreyttari hátt.
Í tónlistarskólum
landsins, hvort sem það
er í söng eða hljóðfæraleik, hafa þessi ungmenni lært
þann sjálfsaga sem einnig hefur komið þeim að gagni
í öðru námi; þau hafa oftar en ekki einnig reynst af-
burðanemendur á almennum sviðum. Þetta er vita-
skuld besta tegund alþýðufræðslu en þarna er einnig
lagður grunnur að atvinnumennsku í list og list-
sköpun svo sem mörg dæmin sanna.
Stjórnvöld, hvort sem er í ríkismálum eða sveit-
arstjórnarmálum, hafa auðvitað séð sóma sinn og
keppst um að styrkja þessa starfsemi á allan máta;
þurft kannski að skipta með sér kostnaði til að miðla
málum, ef þeir fengu ekki að hafa það allt í sinni
hendi. Verðugt er verkefnið.
Eða hvað? Getur verið að hér sé komið eins og seg-
ir í Kristnihaldi undir Jökli: „Eigi komið þér þeim
kassa á mig.“
Þessi mál hafa verið til fyrirmyndar hjá okkur.
Góðu menn, konur og karlar, sem sitjið á kössunum
okkar kjósenda, rekið nú af ykkur slyðruorðið og
leysið þennan vanda. Og það strax!
Eftir Svein Einarsson
» Getur verið
að hér sé
komið eins og
segir í Kristni-
haldi undir
Jökli: „Eigi
komið þér þeim
kassa á mig.“
Sveinn Einarsson
Höfundur er leikstjóri.
Hvatning
Það situr enn í mér svarið.
Svarið, sem forstjóri Mat-
vælastofnunar gaf frétta-
manni í sjónvarpssal við
spurningu fréttamannsins
um af hverju aldrei hafi verið
kölluð til lögregla í þeim fjöl-
mörgu tilvikum þar sem í ljós
kom að virt höfðu verið að
vettugi skýr fyrirmæli um
aðbúnað gripa á svínabúum.
Þar sem að sögn dýralæknis
við stofnunina höfðu ítrekað
gerst hlutir, sem dýralæknirinn nefndi
„dýraníð“. Og hvert var svarið. Jú forstjór-
inn svaraði spurningunni með því að segja,
að stofnunin hafi kallað til lögreglu vegna
aðbúnaðar 50 katta í vistun í Reykjavík.
Hvað kom vistun 50 katta í Reykjavík við
spurningu fréttamannsins um aðgerðarleysi
Matvælastofnunar frammi fyrir ítrekuðu
dýraníði á framleiðslustöðvum svínaafurða?
Svari því sá sem svarað getur.
Fimm ára „níð“
Reglugerð um aðbúnað á svínabúum var
sett árið 2011. Þar er í upphafsorðum sagt
að sækja þurfi um starfsleyfi fyrir svínabú
til Matvælastofnunar. Þar segir líka í upp-
hafsorðum, að Matvælastofnun veiti starfs-
leyfi „ef talið er að fullnægt sé þeim skil-
yrðum, sem sett eru í reglugerð þessari“.
M.ö.o. því aðeins að afdráttarlaus skilyrði í
reglugerðinni séu uppfyllt, er Mat-
vælastofnun heimilt að veita búum starfs-
og rekstrarleyfi. Á öðrum stað í reglugerð-
inni eru jafnframt ákvæði um, að ef skorti á
að fyrirmæli reglugerðarinnar séu að fullu
virt hafi Matvælastofnun heimild til þess að
veita „hæfilegan frest“ til úrbóta eins og
þar segir. Nú er liðið hátt á fimmta ár frá
því reglugerðin var sett. Þessi „hæfilegi
frestur“ stendur enn! Hvað telur Mat-
vælastofnun þá vera „óhæfilegan frest“?
Hvenær telur hún að frestur, sem hún veit-
ir frá því að dýraníð uppgötvast og þar til
dýraníði fæst lokið, sé orðinn „óhæfilegur“
– svo notuð sé sú lýsing, „dýr-
aníð“ sem dýralæknir starfandi
við sömu stofnun notaði til þess
að lýsa ástandinu? Fyrst stofn-
unin telur að hæfilegt sé að með
dýr sé farið eins og gert er í
fimm ár er það þá í lagi í sex ár
– nú eða í sjö, eða kannski í átta
ár? Vill ekki forstjórinn svara
því – og sleppa þá að tala um 50
ketti.
Réttur neytenda
Það er ekki einvörðungu verið
að tala um réttindi dýra í því,
sem hér er sagt. Um réttindi, sem Íslend-
ingar hafa innleitt til samræmis við for-
dæmi siðmenntaðra þjóða. Hér ber Mat-
vælastofnun líka að gæta réttinda þeirra,
sem afurðir kaupa frá viðkomandi framleið-
endum – réttinda, sem Íslendingar hafa líka
innleitt frá sömu siðmenntuðu þjóðum.
Þessir framleiðendur hafa iðulega fullyrt
þegar innflutningur á kjöti hefur komið til
tals, að svína- og kjúklingakjöt, sem fram-
leitt er á Íslandi sé miklu heilnæmara og
hollara en gerist hjá öðrum þjóðum. Þeir
Íslendingar, sem hafa trúað þessu og vita
ekki betur en að hin innlenda framleiðsla
fullnægi öllum þeim kröfum um aðbúnað og
hollustuhætti sem siðmenntaðar þjóðir gera
til slíkrar framleiðslu eiga ekki bara kröfu á
að fá að vita þegar slíkum kröfum er langt í
frá fullnægt, þegar dýraníð er þvert á móti
ástundað, heldur líka hvar slíkt sé þá gert.
Neytendur geta þá sniðgengið slíka fram-
leiðslu en beint kaupum sínum að framleið-
endum, sem fylgja settum reglum. Þetta er
ekki bara réttmæt krafa neytenda. Það á að
vera skylda Matvælastofnunar að gegna
þannig eftirlitshlutverki sínu. Með því að
neita slíkum upplýsingum þverbrýtur stofn-
unin lögboðið hlutverk sitt. Forstjóri stofn-
unarinnar stendur ábyrgur gagnvart því –
og á að standa ábyrgur gagnvart því. Hvaða
ráða svo sem sami forstjóri kann að hafa
gripið til gagnvart 50 köttum.
Enn um 50 ketti
Og enn um að kallað sé á lögreglu vegna
50 katta. Í reglugerðinni um aðbúnað á
svínabúum er jafnframt kveðið á um að brot
á henni skuli varða refsingu samkvæmt
ákvæðum laga. Þar segir líka að „með brot
skuli fara að hætti sakamála“. Sum sé að þá
skuli efna til lögreglurannsóknar. Þessi fyr-
irmæli hefur Matvælastofnun virt að vett-
ugi – en þó ekki gegn 50 köttum.
Löng þögn
Liðin eru nú tvö ár síðan út var gefin
önnur reglugerð þar sem líka fylgt var for-
dæmi siðaðra þjóða og sú skylda var lögð á
herðar mjólkurframleiðendum að kúm skuli
sleppt úr húsi og út til beitar yfir sum-
armánuðina. Matvælastofnun á líka að
framfylgja þeirri reglugerð. Uppvíst hefur
orðið um, að fyrirmælunum hafi ekki verið
fylgt í þessi tvö ár – og þá líklega á þeim
búum, sem eru stærst og þar sem tæknin er
fullkomnust. Og Matvælastofnun hefst ekki
að. Grípur ekki til neinna aðgerða svo vitað
sé. Afsakar framgangan gegn 50 köttum
líka það athafnaleysi? Og þegar inn var
fluttur tilbúinn áburður, sem hafði að
geyma eiturefni sem bönnuð voru í öllum
siðmenntuðum löndum vegna eituráhrifa,
sem borist gætu úr grasbítum og í menn
hvað gerðist þá? Þá gerðist ekki neitt.
Notkunin var ekki stöðvuð – heldur leyfð!!
Og steinþagað yfir öllu saman þangað til
fréttamenn komust á snoðir um hvað gerst
hafði – löngu síðar.
Ríkisvaldið er nú að fækka stofnunum til
þess að draga úr „bákninu“. Kannske þykir
formanni fjárlaganefndar ekki vera mikil
þörf fyrir stofnun eins og Matvælaeftirlitið?
Kannski rétt að sameina og fela öðrum yf-
irstjórnina? T.d. Neytendastofu?
Eftir Sighvat
Björgvinsson
»Nú er liðið hátt á fimmta
ár frá því reglugerðin var
sett. Þessi „hæfilegi frestur“
stendur enn!
Sighvatur
Björgvinsson
Höfundur er fyrrv. alþingismaður
og ráðherra.
Fimmtíu kettir