Morgunblaðið - Sunnudagur - 01.11.2015, Síða 17

1.11. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17
The Telegraph greindi í vikunni frá viðamikilli rannsókn sem leiðir í
ljós að japönsk börn eru þau sem munu lifa lengst allra barna í heim-
inum. Er það meðal annars mataræðinu að þakka; grænmeti og
vatnsríkum ávöxtum og lítið er af mjólkurvörum, kjöti, fitu og sykri.
Japönsk börn með besta mataræðið* Ég setti líkamsrækt í forgang er ég átt-aði mig á því að hamingja mín er ná-tengd því hvernig mér líður með sjálfa mig.
Michelle Obama
Það getur reynst þrautin þyngri að ná góðum nætur-
svefni á meðgöngunni og þarf ekki endilega að vera
kominn langt á leið til að svefnleysi og sinadrættir fari
að gera vart við sig á nóttunni. Til að reyna að bæta
svefninn er fyrir það fyrsta lykilatriði að rúmið styðji
vel við bakið og stoðkerfið en einnig getur breytt
miklu að fá sér óléttukodda sem er þó mun stærri en
nokkur koddi, oft eins konar risastór bangsi eða rúlla
sem hægt er að kuðla á milli fótanna og undir líkam-
ann, höfuð og fætur, til að hafa það sem þægilegast.
Nokkrir slíkir eru til á markaðnum en meðal versl-
ana sem selja slíka púða eru Tvö líf sem er með svo-
kallaðan Form Fix púða. Púðinn veitir baki og maga
aukinn stuðning en púðann er hægt að nota áfram eft-
ir meðgöngu sem stuðning þegar barninu er gefið
brjóst. Púðar sem þessir eru mjög léttir svo það er
auðvelt að ferðast með þá með sér til dæmis í bú-
staðinn.
Óléttupúðar sífellt
vinsælli
Óléttupúða má meðal annars kaupa á internetinu en hér-
lendis fæst slíkur púði meðal annars í Tvö líf.
farin að orsaka kulnun?
„Okkur hættir til að líta þetta
hugtak, kulnun, sem eitthvað létt-
vægt, en þetta er mjög erfitt að
eiga við. Áður fyrr var litið á kuln-
un sem merki um að þú værir veik-
ur persónuleiki en nú er löngu búið
að komast að því að kulnun er al-
varleg afleiðing mikils álags. Þróun-
in hefur því miður verið að vinnu-
umhverfið er að verða sífellt
erfiðara. Vinnustaðir fækka stöðu-
gildum og það er meira álag á
hverjum og einum starfsmanni,
þetta er ekki auðvelt umhverfi að
vinna í.“
Hvað ef-spurningar eitur
Margir sem þjást af streitu vita að
það er eitthvað að en átta sig ekki
á því að rótin er streita. „Ég hef
upplifað það oftar en einu sinni að á
fyrirlestrum er röð til manns í hléi
þar sem fólk setur í samhengi sín
einkenni við helstu einkenni
streitu.“
Andlegar varnir geta hrunið al-
veg eins og líkamlegar varnir og
forvarnir geta skipt öllu máli til að
fólk þurfi ekki á endanum að vinna
sig upp af botninum.
„Það er stundum erfiðast að við-
urkenna að maður upplifi sig hrein-
lega ekki andlega sterkan, sem get-
ur birst allavega; depurð,
framtaksleysi, reiði og pirringur
svo eitthvað sé nefnt. Sumu er auð-
veldlega hægt að breyta og því sem
maður hefur stjórn á og getur
breytt er fyrsta skrefið. Það getur
verið allt frá því að laga ískrandi ís-
skáp á heimilinu eða láta skipta út
vonlausum stól í vinnunni fyrir nýj-
an. En svo er það staðreynd að
stórum hluta streituvaldanna er
miklu erfiðara að breyta eða hrein-
lega ekki hægt að breyta. Þar á
meðal er það hegðun annarra;
maka, vinnufélaga og slíkt en það
er gríðarleg orka sem fer í það að
reyna að hafa stjórn á hlutum sem
við höfum bara einfaldlega enga
stjórn á. En það er hins vegar
hægt að breyta hugarfarinu og sýn
sinni á aðstæður hverju sinni. Mað-
ur hefur val að horfa á aðstæður
sem áskorun eða ógn – það er til
dæmis gersamlega ólík útkoma í
því hvort maður túlkar hegðun og
orð yfirmanns sem áskorun eða
ógn.“
Annað sem á sterkt innspil í
streitu eru viðmið okkar sem eru
þá of háleit, það er að segja – allt
sem við gerum þarf að vera full-
komið. Við sköpum stóran hluta
okkar vandamála sjálf, eða það er
að segja; hugsanir okkar snúast
gjarnan um hluti sem í okkar huga
verða vandamál en við getum ekki
breytt.
„Ég get nefnt gott dæmi með
börnin okkar sem við höfum
áhyggjur af á meðan við erum í
vinnunni. Við gerum okkar besta,
kennum þeim umferðarreglurnar
og hvernig þau eiga að haga sér til
að vera sem öruggust í lífinu. En
svo þarf að sleppa tökunum, þau
fara sjálf í skólann og við getum
ekki verið að naga neglurnar yfir
„Hvað ef“-hugsunum allan daginn.
„Hvað ef“-hugsanir eru algjört eit-
ur, magna kvíða og smitast inn í
líðan okkar allan daginn.“
Upplifi fólk streitumerki, sem
eru ekki farin að yfirtaka lífið
þannig að bráðahjálpar er þörf, eru
tvö stærstu geðlyfin hreyfing og
góður svefn.
„Fólk á að byrja að skoða þessa
tvo þætti. Skoða hvort líkaminn fái
næga útrás og jafnvægisstilla
taugakerfið með góðum svefni. Ef
það er í lagi, eða komið í lag, og
streitan er þarna enn þarf að skoða
fleiri þætti. Það er svo eins með
streituna og margt annað; við þurf-
um að leita til ólíkra aðila með ólík-
ar lausnir fyrir okkur; sjúkraþjálf-
ara til að losa um uppbyggða
vöðvabólgu, líkamsræktarstöðvar
eiga að vera partur af ferlinu og
sálfræðingar og námskeið til að
hjálpa manni að vinna með hug-
arfarið. Okkar eigin tengslanet er
líka mikilvægt; að við leitum til
þeirra sem standa okkur næst.
Stundum þarf að grípa inn í með
beinni meðferð; í formi kvíðastill-
andi lyfja en það þarf þá alltaf að
vera gert samhliða því að viðkom-
andi einstaklingur vinni með eigin
huga. Hugarfarið er svo fastmótað
og lyf brjóta það ekki ein og sér
upp og við viljum helst hjálpa fólki
að ná þannig tökum á lífi sínu að
það sé til frambúðar.“
„Hvað svo sem það er, hvort sem
það er vitundarvakning eða að
mikil streita er einfaldlega farin að
þjaka fleiri, þá hefur verið ótrúleg
aukning í því að fólk sem er að
bugast undan álagi leitar til okk-
ar,“ segir Ragnheiður Guðfinna
Guðnadóttir vinnusálfræðingur.
Morgunblaðið/Eva Björk
* A-týpan ergjarnan mann-eskjan sem hefur far-
ið þetta á hnefanum
og harkað þetta af
sér langt umfram
það sem hún þolir.
Gjarnan má heyra að það sé í lagi
að pikka upp mat sem dettur í gólf-
ið og borða hann ef hann liggur
ekki lengur en fimm sekúndur í
gólfinu. Þetta er svokölluð „fimm
sekúndna regla“ en bandarískir vís-
indamenn hafa komist að þeirri
niðurstöðu að þessi kenning er þó
talsvert flóknari og snýst um meira
en að telja sekúndurnar.
Frá þessu greinir The Guardian í
vikunni en rannsóknin leiddi í ljós
að bæði skiptir máli hvort maturinn
lendir á hörðu eða mjúku yfirborði;
því harðara sem yfirborðið er þeim
mun líklegra er að maturinn meng-
ist af bakteríum og þá er auðvitað
betra að gólfið hafi verið nýlega
þrifið og eldhúsgólfin eru yfirleitt
verst þar sem eldamennska með
kjöt og kjúkling fer fram.
Stundum er hreinlega óumflýj-
anlegt að maturinn mengist og á
það við um sumar skaðlegar bakt-
eríur sem eru þannig að þær menga
matinn á þeirri sekúndu sem hann
fellur á yfirborð gólfsins og skiptir
engu máli hversu fljótt fólk er. Á
þetta til dæmis við um ekólíbakt-
eríuna og salmonellu.
Þeir sem eru með veikt ónæm-
iskerfi og eldra fólk á alls ekki að
borða mat sem dettur á gólfið.
Hins vegar er ljóst að eftir því sem
maturinn liggur lengur í gólfinu
þeim mun sýktari er hann og þegar
þrjátíu sekúndur eru liðnar er hann
orðinn tífalt sýktari en hann var eft-
ir fimm sekúndur.
Það er skárra að maturinn lendi á teppi en hörðu yfirborði. Það er að segja ef
fólk er á annað borð að hugsa um að borða matinn sem datt í gólfið.
Getty Images/iStockphoto
5 sekúndna
reglan rugl
Upplifðu hinn sanna anda jólanna með Kristjáni Jóhannssyni og gestum
Gestir Kristjáns að þessu sinni eru þau Dísella Lárusdóttir, Valgerður
Guðnadóttir og Oddur Arnþór Jónsson ásamt Óperukórnum í Reykjavík,
Karlakór Kópavogs og sinfóníuhljómsveit undir stjórn Garðars Cortes.
Í ELDBORG, HÖRPU, 6. DESEMBER KL. 20.00
Tryggið ykkur miða á
harpa.is og tix.is
//
J
Ö
KU
LÁ
-
W
W
W
.J
O
KU
LA
.IS