Morgunblaðið - Sunnudagur - 01.11.2015, Blaðsíða 44

Viðtal
44 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 1.11. 2015
E
llen Calmon hefur látið til sín taka
sem formaður Öryrkjabandalags
Íslands á síðustu tveimur árum.
Hefur kveðið við nýjan tón hjá
bandalaginu undir forystu henn-
ar, sem virðist hafa fallið í kramið en hún
hlaut góða kosningu í endurkjöri fyrr í mán-
uðinum.
Ellen bjó í Vesturbænum áður en hún
flutti í Breiðholtið þar sem hún ólst upp
ásamt foreldrum og yngri systur, Katrínu
Rós. Móðir hennar heitir Guðbjörg Hulda
Árnadóttir og er stuðningsfulltrúi í Fella-
skóla en faðir hennar er Eric Paul Calmon,
sem lengst af rak fyrirtækið Íslenskt-franskt
eldhús en starfar nú sem yfirmaður mötu-
neytis í Vatnsendaskóla í Kópavogi.
Millinafnið flæktist fyrir henni
Faðir hennar er franskur og sjálf ber hún
millinafnið Jacqueline. Hún notar það ekki
lengur en nafnið var farið að flækjast fyrir
henni og hún varð fyrir fordómum vegna
þess. „Ég varð fyrir þeirri reynslu að vera
spurð: Getur þú skrifað góða íslensku,“ segir
hún hægt og skýrt og hermir eftir því
hvernig þetta hefur verið sagt við hana.
„Ég fékk ekki íslenskan ríkisborgararétt
fyrr en ég var 21 árs og það var eftir að
LÍN neitaði mér um námslán vegna þess að
þá voru reglurnar þannig,“ segir Ellen sem
er samt fædd og uppalin hérlendis.
„Ég var upprunalega franskur ríkisborgari
en á þeim tíma var barnið látið fylgja rík-
isborgararétti föðurins. Þegar mér var svo
neitað um námslán þá styrkti yndislega
amma mín og nafna Daníelsdóttir mig til
náms það árið og í framhaldinu sótti ég um
íslenskan ríkisborgararétt,“ segir Ellen en
henni hafði verið boðið að sækja um íslensk-
an ríkisborgararétt þegar hún varð 16 ára.
„En þá var mér boðið að breyta nafninu
mínu. Það var stungið uppá því að ég myndi
heita Ellen Jakobína Karlsdóttir. Ég svaraði:
„Pabbi minn heitir ekki Karl, hann heitir
Eric Paul.“ Hvað segirðu þá með Eiríks-
dóttir? Ég sagði: „Nei og ég er engin Jak-
obína.“ Þess vegna afþakkaði ég íslenskan
ríkisborgararétt á þeim tíma. En lögin hafa
nú breyst síðan þá.“
Ellen hefur upplifað fordóma vegna er-
lends nafns síns. Eitt sinn þegar hún sótti
um starf þurfti hún að skila inn lokaritgerð-
inni sinni til að sanna íslenskufærni sína,
þrátt fyrir að vera menntaður kennari og út-
skrifuð úr Kennaraháskólanum.
„Mér fannst millinafn mitt því miður vera
að flækjast fyrir fólki og þess vegna hef ég
ekki notast við það opinberlega,“ segir Ellen,
sem heitir í höfuðið á báðum ömmum sínum.
Hún hefur nú búið til nýja alþjóðlega fjöl-
skyldu en maður hennar er sænskur og er
flugvirki. Hann heitir Karl Johan Tegelblom
og saman eiga þau soninn Felix Hugo, sem
er fjögurra ára síðan í sumar. Nafnið völdu
þau þannig að það gengi í fleiri en einu
landi. Hann ber síðan bæði eftirnöfnin Cal-
mon og Tegelblom. „Hann getur bara valið
þegar hann verður stærri hvað hann vill
nota af þessu öllu saman. Hann hefur að
minnsta kosti úr nógu að velja.“
Ellen gekk í Seljaskóla, fór síðan á tungu-
málabraut í Kvennaskólanum og þaðan í Há-
skólann á Akureyri. „Mig langaði til að flytja
að heiman og fannst Akureyri spennandi
staður til að búa á. Það var æðislega gaman
en ég kláraði ekki þar heldur skipti yfir í
Kennaraháskóla Íslands til að vera nær þá-
verandi kærasta,“ segir Ellen.
„Ég skrifaði lokaritgerðina mína um
ADHD ásamt Soffíu Frímannsdóttur vin-
konu minni sem er í raun og veru ástæðan
fyrir því hvar ég er í dag. Ég held ég hafi
almennt alltaf verið alveg frá því í grunn-
skóla samfélagslega þenkjandi. Ég fann fyrir
ákveðnum fordómum í æsku bara fyrir það
að eiga útlenskan pabba, sem var dökkur yf-
irlitum og skar sig úr,“ segir hún en sam-
félagið var einsleitara á þessum tíma.
„Mér var strítt í skóla og ég var uppnefnd
bara fyrir það að vera hálf-frönsk. Þá fór ég
að velta fyrir mér hugmyndum á borð við að
allir hafi sama rétt, alveg sama hver þú ert,
hvernig þú lítur út, hvaðan þú kemur eða
hvað þér finnst,“ segir hún sem fór eftir
menntaskóla að vinna á leikskólanum
Grænuborg þar sem hún fékk það hlutverk
að vera stuðningsaðili tveggja stráka með
ADHD.
„Þá fer ég að velta fyrir mér röskunum og
stöðu barna með fötlun, sem er síðan eitt-
hvað sem ég kynnist meira í náminu og þeg-
ar ég varð stuðningsfulltrúi fyrir ein-
staklinga með sérþarfir.“
Ritari þriggja borgarstjóra
Eftir að hafa starfað sem flugfreyja hjá Air
Atlanta í þrjú ár, hóf hún störf í Ráðhúsi
Reykjavíkur sem ritari borgarstjóra. „Þór-
ólfur Árnason réð mig en svo kom Steinunn
Valdís og það var dásamlegt að vinna með
þeim og mjög góð reynsla. Þá starfaði ég
einnig með Vilhjálmi en skipti fljótlega um
starfsvettvang innan borgarinnar. Þá kvikn-
ar áhugi minn á stjórnsýslu og ég fór í
meistaranám í opinberri stjórnsýslu með
vinnu. Ég kynntist stjórnsýslunni vel og
borgarkerfinu ekki síst. Síðan verð ég verk-
efnastjóri hjá Þjónustu- og rekstrarsviði
borgarinnar. Þá hafði ég umsjón með starfs-
og fjárhagsáætlun allra þjónustumiðstöðva
borgarinnar. Það eru þær sem hafa mest
með þjónustu við fatlað fólk að gera í dag.
Þjónustumiðstöðvarnar voru nýstofnaðar og
því var þetta stórt verkefni og upplýsandi.
Þaðan fer ég til Seltjarnarnesbæjar og
starfa sem fræðslu- og menningarfulltrúi
þar,“ segir Ellen sem hefur komið víða við.
Barneignir létu standa á sér. „Við vorum
búin að reyna að eignast barn lengi. Ég er
með heilkenni sem gerir það að verkum að
ég get ekki eignast barn eftir náttúrulegum
leiðum. Við fórum í glasafrjóvgun og svo
aðra smásjárfrjóvgun 2010 og þá var lukkan
með okkur og Felix Hugo var á leiðinni,“
segir Ellen sem hætti störfum um þær
mundir og einbeitti sér að barneignum.
„Þegar ég var komin fimm mánuði á leið var
ég tilbúin að skoða vinnumálin á ný og var
ráðin sem framkvæmdastjóri hjá ADHD-
samtökunum í 50% starfi,“ segir hún en síð-
ar varð það að fullu starfi.
Vantaði uppá baráttugleðina
Í gegnum starfið kynnist hún ÖBÍ og verður
fulltrúi samtakanna inni í aðalstjórn Ör-
yrkjabandalagsins og fer síðan inn í fram-
kvæmdastjórn. „Mér fannst hafa verið deyfð
yfir bandalaginu. Mér fannst hafa verið eins-
leitur tónn sem helgaðist af kröfugerð. Mér
fannst ekki horft nógu mikið til þeirra fjöl-
breyttu félaga sem eiga aðild að bandalag-
inu,“ segir hún en félögin voru þá um 35
talsins en eru nú 41.
„Mér fannst þurfa að sýna fram á þennan
fjölbreytileika og mér fannst vanta uppá bar-
áttugleðina. Mér fannst fundirnir okkar erf-
iðir og þungir. Ég vildi fá meiri gleði og
meiri liti og sýna fram á meiri fjölbreyti-
leika. Ég fór þá fram á móti forvera mínum,
honum Guðmundi Magnússyni, sem er af-
skaplega vandaður maður,“ segir Ellen sem
var kosin formaður með litlum mun fyrir
tveimur árum.
„Ég er gríðarlega þakklát fyrir það og
þessi tvö ár mín hafa ekki síst helgast af því
að fá sem flesta til liðs við ÖBÍ, að þjappa
fólki saman og þétta raðirnar. Ég hef heim-
sótt nánast öll félögin og átt gott spjall með
þeim. Ég hef lagt áherslu á að þeim sé alltaf
velkomið að leita til mín. Ég er alltaf tilbúin
að aðstoða þau að koma málefnum þeirra á
framfæri. Ég hef lagt mikið uppúr samræðu,
innan bandalagsins, félaganna á milli og ekki
síst samræðu við stjórnvöld. Mér finnst það
gríðarlega mikilvægt. Mér fannst umræðan
einsleit og ekki nógu uppbyggileg. Það var
nóg um gagnrýni en það vantaði tillögur. Ég
hef lagt upp með í öllu því sem við sendum
frá okkur að leggja fram tillögur að lausn-
um. Ef hlutirnir eru einhvern veginn öðru-
vísi en við viljum hafa, getum við alltaf sagt
hvernig við viljum að þeir séu,“ segir hún og
útskýrir nánar.
„Ég tel það nánast lögbundið hlutverk Ör-
yrkjabandalagsins að vinna umsagnir um
frumvörp og jafnvel tillögur, um allt sem
okkur sérstaklega varðar. En um leið og ég
segi það þá segi ég: allt sem gerist í sam-
félaginu varðar okkur. Það er oft þannig að
fatlað fólk er boðað til fundar þegar það á að
ræða velferðarmál en það er ekki boðað þeg-
ar á að ræða gatnagerð. Það er alltaf verið
að tala um mikilvægi þess að setja upp
kynjagleraugun en það er ekki síður mik-
„Ég er engin
Jakobína“
ELLEN CALMON HEFUR VAKIÐ ATHYGLI Í STARFI SÍNU SEM FORMAÐUR ÖRYRKJABANDA-
LAGS ÍSLANDS Á SÍÐUSTU TVEIMUR ÁRUM. HÚN HEFUR LAGT ÁHERSLU Á MEIRI BAR-
ÁTTUGLEÐI, LAUSNAMIÐAÐA OG LITRÍKA BARÁTTU FYRIR JAFNRÉTTI Í SAMFÉLAGINU.
HÚN HEFUR SJÁLF MÆTT FORDÓMUM VEGNA ERLENDS UPPRUNA SÍNS; HÚN Á
FRANSKAN FÖÐUR EN ER FÆDD OG UPPALIN Á ÍSLANDI.
Inga Rún Sigurðardóttir ingarun@mbl.is