Morgunblaðið - 05.12.2015, Side 28

28 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. DESEMBER 2015
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Andstaða við aukinn samruna
Evrópusambandsríkja og tor-
tryggni gagnvart stjórnmálamönn-
um eru taldar helstu skýringarnar
á því að danskir kjósendur felldu
tillögu dönsku hægristjórnarinnar
um að Danir féllu frá undanþágu
sem þeir hafa notið frá þátttöku í
samstarfi ESB-ríkja á sviði lög-
reglu- og dómsmála.
Tillagan var felld með 53,1% at-
kvæða gegn 46,9% í þjóðaratkvæði
í fyrradag. Úrslitin eru álitin áfall
fyrir forystumenn hefðbundnu
valdaflokkanna, hægriflokksins
Venstre, Jafnaðarmannaflokksins,
Radikale Venstre, Íhaldsflokksins
og Sósíalíska þjóðarflokksins, sem
höfðu stutt tillöguna um að falla
frá undanþágunni. Úrslitin eru
hins vegar sigur fyrir Danska
þjóðarflokkinn, vinstriflokkinn
Einingarlistann og Bandalag
frjálslyndra sem lögðust gegn til-
lögunni ásamt Þjóðarhreyfingunni
gegn ESB.
Andstæðingar tillögunnar lögðu
áherslu á að afnám undanþág-
unnar fæli í sér fullveldisafsal og
færði of mikil völd til Brussel, auk
þess sem það gæti orðið til þess
að innflytjendum fjölgaði. Stuðn-
ingsmenn tillögunnar lögðu hins
vegar áherslu á að afnám undan-
þágunnar væri nauðsynlegt til að
Danir gætu tekið þátt í baráttu
ESB-ríkjanna gegn hryðjuverka-
starfsemi íslamista.
Þetta var áttunda þjóðarat-
kvæðið í Danmörku um tengsl
landsins við Evrópusambandið frá
því að það fékk aðild að samband-
inu árið 1972. Jesper Thobo-
Carlsen, stjórnmálaritstjóri Politi-
ken, segir að þetta sé jafnframt í
þriðja skipti sem danskir kjós-
endur hafni tilraun svonefndra já-
flokka til að koma Danmörku í
kjarna ESB-samstarfsins. Hann
skírskotar til þess að Danir höfn-
uðu Maastricht-sáttmála ESB í
þjóðaratkvæði í júní 1992 og höfn-
uðu aðild að evrusamstarfinu í
september 2000.
Danir sömdu við Evrópusam-
bandið um fyrirvara og undanþágu
frá samstarfinu á sviði lögreglu-
og dómsmála eftir að kjósendurnir
höfnuðu Maastricht-sáttmálanum.
Með því að halda undanþágunni
geta Danir ekki verið áfram í
Europol þegar lagalegri stöðu evr-
ópsku lögreglustofnunarinnar
verður breytt og hún verður yfir-
þjóðleg eins og stefnt er að ekki
síðar en sumarið 2017. Íslendingar
og Norðmenn eiga aðild að evr-
ópska lögreglusamstarfinu innan
Europol vegna aðildar landanna
að Schengen-samstarfinu.
Andstaða við fullveldisafsal
„sterkasta röksemdin“
Lars Løkke Rasmussen, for-
sætisráðherra og leiðtogi Venstre,
og forystumenn hinna já-
flokkanna höfðu sagt að afnám
undanþágunnar væri besta leiðin
til að tryggja að Danir gætu verið áfram í Europol-samstarfinu sem
væri nauðsynlegt til að auðvelda
lögreglunni að koma í veg fyrir
hryðjuverk og berjast gegn ann-
arri glæpastarfsemi sem nær yfir
landamæri, svo sem fíkniefna-
smygli og mansali.
Hefðu danskir kjósendur sam-
þykkt tillögu stjórnarinnar hefði
danska þingið getað staðfest
reglugerðir Evrópusambandsins í
lögreglu- og dómsmálum án þess
að bera þær undir þjóðaratkvæði
en stjórnin hét því að stefnunni í
málefnum innflytjenda yrði ekki
breytt nema það yrði samþykkt í
annarri þjóðaratkvæðagreiðslu.
Innflytjendalöggjöfin er strangari
í Danmörku en í grannríkjunum
og Danir hafa tekið við miklu
færri hælisleitendum í ár en lönd
á borð við Þýskaland og Svíþjóð.
Í baráttunni við já-flokkana er
Danski þjóðarflokkurinn talinn
hafa notið góðs af áhyggjum
margra Dana af því að afnám
undanþágunnar yrði til þess að
hælisleitendum fjölgaði, þrátt fyr-
ir loforð stjórnarinnar um að
breyta ekki innflytjendalögunum
án samþykkis þjóðarinnar.
„Andstaða við fullveldisafsal var
sterkasta röksemd andstæðinga
tillögunnar,“ hefur fréttaveitan
AFP eftir Kasper Møller Hansen,
prófessor í stjórnmálafræði við
Kaupmannahafnarháskóla. „Og
margir Danir eru mjög efins um
aukinn ESB-samruna.“
Vantraust á stjórn-
málamönnum
Lars Løkke Rasmussen og aðrir
forystumenn já-flokkanna höfðu
sagt að ef undanþágan yrði af-
numin myndi danska þingið geta
ráðið því hvort Danir tækju þátt í
ESB-samstarfinu á ákveðnum
sviðum lögreglu- og dómsmála.
Nei-flokkarnir sögðu hins vegar
að ekki væri rétt að láta stjórn-
málamennina um að ákveða þetta
án þess að efna til nýs þjóðar-
atkvæðis. Úrslit atkvæðagreiðsl-
unnar í fyrradag benda til þess að
meirihluti kjósendanna treysti
ekki stjórnmálamönnunum nógu
mikið til að láta þá um að ákveða
framhaldið.
Lars Løkke Rasmussen viður-
kenndi að úrslit þjóðaratkvæða-
greiðslunnar bentu til þess að gjá
hefði myndast milli meirihluta
þingmanna og stórs hluta kjósend-
anna sem virtust ekki treysta
þinginu lengur.
Staða leiðtoga Danska
þjóðarflokksins styrkist
Stjórnmálaritstjóri Politiken
segir að forystumenn já-flokkanna
hafi vaknað með „gríðarlegan pólí-
tískan höfuðverk“ eftir þjóðar-
atkvæðagreiðsluna. Formaður
Danska þjóðarflokksins, Kristian
Thulesen Dahl, standi með pálm-
ann í höndum og sé nú álitinn öfl-
ugasti forystumaður borgaralegu
flokkanna í Danmörku.
Thobo-Carlsen spáir því að
Thulesen Dahl krefjist þess að
stjórnin breyti stefnu sinni í Evr-
ópumálum. „Við förum ekki inn í
kjarnann, heldur burtu frá honum.
Við fetum í fótspor Breta. Ekki
Þjóðverja.“
Gæti eflt andstæðinga
ESB í Bretlandi
Úrslit þjóðaratkvæðagreiðsl-
unnar í fyrradag gætu orðið vatn
á myllu breskra ESB-andstæðinga
fyrir þjóðaratkvæðagreiðsluna
sem er fyrirhuguð á næsta eða
þarnæsta ári um aðild Bretlands
að Evrópusambandinu. „Nei Dana
verður til þess að breskir and-
stæðingar ESB fá enn meiri byr í
seglin. Litið verður á það sem enn
eitt neiið í þjóðaratkvæði við ESB
sem er álitið fara í vitlausa átt,“
hefur Politiken eftir Simon Hix,
prófessor í evrópskum stjórn-
málum við London School of
Economics.
Politiken hafði eftir heimildar-
manni í framkvæmdastjórn Evr-
ópusambandsins að úrslit þjóðar-
atkvæðagreiðslunnar væru skýr
skilaboð um að danskir kjósendur
vildu að Danir færu frá kjarna
ESB-samstarfsins og út á jaðar-
inn. „Þrátt fyrir undanþágu Dan-
merkur… hefur danska stjórnin
lengi unnið að því að vera nálægt
kjarnanum, þar sem mikilvægar
ákvarðanir eru teknar. Það hefur
fært Dönum mikil áhrif í Evrópu-
sambandinu,“ hefur blaðið eftir
heimildarmanninum.
Áfall fyrir valdaflokkana
 Meirihluti danskra kjósenda hafnaði tilraun hefðbundnu valdaflokkanna til að koma Danmörku
í kjarna ESB-samstarfsins  Já-flokkarnir vöknuðu með „gríðarlegan pólitískan höfuðverk“
AFP
Með pálmann í höndunum Kristian Thulesen Dahl, formaður Danska
þjóðarflokksins, heldur sigurræðu eftir þjóðaratkvæðagreiðsluna.
AFP
Sigri fagnað Johanne Schmidt-Nielsen, leiðtogi vinstriflokksins Einingar-
listans, fagnar úrslitum þjóðaratkvæðagreiðslunnar í Danmörku.
AFP
Beið ósigur Lars Løkke Rasmussen
forsætisráðherra greiðir atkvæði.
Óvissa um Europol
» Danska stjórnin þarf nú að
hefja viðræður um sérstakan
samning við ESB til að geta
haldið áfram í Europol-
samstarfinu. Gert er ráð fyrir
að Danmörk gangi úr Europol
ekki síðar en sumarið 2017
vegna breytinga á lagalegri
stöðu stofnunarinnar þegar
hún verður yfirþjóðleg.
» Viðræðurnar gætu tekið
nokkur ár, að sögn fréttaskýr-
anda Politiken. Hann segir að
ef samkomulag náist ekki fyrir
sumarið 2017 geti danska
stjórnin efnt til þjóðarat-
kvæðagreiðslu um hvort Danir
eigi að vera áfram í Europol.
Nethyl 2 110 Reykjavík Sími 568 1245
Veitum fría ráðgjöf
fyrir tjónþola
Pantaðu tíma: fyrirspurnir@skadi.is
skadi.is
Þ. Skorri Steingrímsson,
Héraðsdómslögmaður
Steingrímur Þormóðsson,
Hæstaréttarlögmaður
Sérfræðingar í
líkamstjónarétti