Morgunblaðið - 08.10.2016, Blaðsíða 37

MINNINGAR 37
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. OKTÓBER 2016
✝ Svala Björg-vinsdóttir var
fædd að Úlfs-
stöðum í Hálsasveit
í Borgarfirði 26.
júní 1930. Hún lést
á Dvalar- og hjúkr-
unarheimilinu
Kirkjuhvoli, Hvols-
velli, 27. september
2016.
Foreldrar henn-
ar voru Ragnhildur
Jónsdóttir, f. 22. desember 1898,
d. 12. september 1934, og Björg-
vin Þórðarson, f. 31. mars 1908,
d. 14. janúar 1945.
Svala var elst þriggja systra.
Systur hennar voru Guðrún
Björgvinsdóttir (Didda), f. 10.
september 1931, d. 29. nóvem-
ber 1978, og Ragnhildur Björg-
vinsdóttir (Lilla), f. 3. desember
1932, d. 27. maí 2007.
Móðir Svölu dó frá systrunum
barnungum þegar Svala var
fjögurra ára, Didda þriggja
og Lilla annað í fóstur, en Svala
var áfram í nokkur ár hjá Guð-
manni, afabróður sínum. Að-
skilnaðurinn reyndist þeim
systrum erfiður og talaði Svala
um það sem sorgardaginn
mikla.
Árið 1943 fluttist Svala með
Guðmanni, frænda sínum, og
fjölskyldu að Jórvík í Flóa, Ár-
nessýslu. Ábúendaskipti urðu í
Jórvík árið 1949 og réð Svala
sig þá til Sveins Böðvarssonar á
Selfossi. Árið 1950 fór Svala
sem kaupakona að Butru í
Fljótshlíð.
Á árunum 1952-1953 var hún
vinnukona að Geldingalæk í Ár-
nessýslu. Aftur fór Svala að
Butru í Fljótshlíð árið 1954,
fyrst sem vinnukona, en frá
árinu 1956 var hún ráðskona hjá
Böðvari Gíslasyni, f. 6. septem-
ber 1921, ábúanda þar. Svala bjó
upp frá því að Butru eða þar til
hún missti heilsuna árið 2009 og
fór á Dvalar- og hjúkrunarheim-
ilið Kirkjuhvol. Tengsl hennar
við Butru voru áfram mjög
sterk.
Svala var ógift og barnlaus.
Útförin fer fram frá Breiða-
bólstaðarkirkju í Fljótshlíð, í
dag, 8. október 2016, kl. 14.
ára og Lilla á
öðru ári. Helga Ei-
ríksdóttir, vinnu-
kona, tók þær syst-
ur að sér fyrstu
árin og bjuggu þær
að Úlfsstöðum, en
þegar Svala var sex
ára flutti Helga
með þær systur að
Örnólfsdal til Guð-
manns, afabróður
þeirra. Þær bjuggu
í einu herbergi, þar sem þær
héldu til með allt sitt, sváfu og
elduðu. Eldhússkápnum lýsti
Svala á þann veg, að fremur stór
trékassi var hafður á hliðinni,
útbúin í hann hilla og hvít tjöld
höfð fyrir. Minntist Svala þess
að þær hafi átt eina kú, sem
drapst og þá hafi verið keypt
önnur. Svala sagðist ekki vita á
hverju þær hefðu lifað, en fyrir-
vinnan var engin. Þegar Svala
var átta ára, Didda á sjöunda ári
og Lilla á því sjötta fóru Didda
Takk, elsku Svala, fyrir allt
sem þú gerðir fyrir okkur og
með okkur, fyrir gjafirnar og
nammið. Takk fyrir að koma oft
inn að Butru og að við máttum
koma í heimsókn til þín.
Þú hjartans vina hnigin ert
og hjálpar stirðnuð mund,
því kærleiks vörmum kossi sért
hér kysst á hinstu stund.
Þú varst svo mild, svo göfug og
góð,
og gast oft dægur stytt,
því langar okkur að lítið ljóð
nú leggja á bólið þitt.
Þú skildir okkur allra best
og ungra kættir lund,
þú samúð áttir manna mest
að miðla hverja stund.
Þú dæmdir barna brotin vægt
með bestan kærleiks vott,
þér, vina, treysta var svo hægt,
þú vildir öllum gott.
Á örmum þínum börnin barst,
þá brosið lék um kinn,
þú alltaf barn í anda varst,
þó yrðir fullorðin.
Þó grói leiði og gleymist tár
þín geymist minning hlý.
Æ, lifðu sæl um eilíf ár,
Guðs náðar faðmi í.
(Helga Pálsdóttir)
Valur, Auður og Jens
Eyvindur Ágústsbörn.
Látin er móðursystir mín,
hvunndagshetjan Svala.
Síðustu árin urðum við hjónin
og fjölskylda okkar þeirrar gæfu
aðnjótandi, að eiga með henni
margar góðar stundir. Við fest-
um kaup á húsi á Hvolsvelli, sem
við notum mikið í frístundum
okkar. Það varð til þess að við
gátum gefið Svölu meiri tíma og
verið henni innan handar.
Svala hlaut ekki langa skóla-
göngu, en hún var vel lesin, ein-
staklega minnug og fylgdist vel
með. Hún var mjög samvisku-
söm og nákvæm. Svala var
hreinskiptin um menn og mál-
efni, hafði ákveðnar skoðanir og
góða kímnigáfu. Var gaman að
ræða við hana um alls kyns mál-
efni úr fortíð og nútíð eða leita í
hennar viskubrunn.
Svala naut þess alla tíð að
vera í sveitinni og sinna þeim
störfum, sem búskap fylgja.
Hún ferðaðist ekki mikið út fyrir
sveitina, til þess þurfti ærnar
ástæður.
Frá Butru er ægifagurt út-
sýni og sést meðal annars vel til
Vestmannaeyja á góðum degi.
En til Eyja fór Svala aðeins einu
sinni um ævina, þegar henni var
boðið þangað í tilefni af sjötugs-
afmælinu.
Svala lét lítið fyrir sér fara á
stórafmælum. Þegar líða fór að
85 ára afmælisdegi hennar
spurðum við hana hvort hún
vildi ekki gera sér dagamun af
því tilefni. Hún taldi það nú al-
gjöran óþarfa. Ráðin voru þá
tekin af henni og henni haldin
lítil kjötsúpuveisla utandyra hjá
okkur á Hvolsvelli í fallegu
veðri. Hún naut þess vel og hafði
á orði að þetta væri í fyrsta sinn,
sem haldið væri upp á afmæli
hennar í hópi fjölskyldu og vina.
Aldrei hafði hún fengið svona
margar afmælisgjafir og þótti
alveg nóg um. En hún var mjög
þakklát og talaði oft um þennan
dag.
Sauðkindin var í miklu uppá-
haldi hjá Svölu. Hún naut þess
að taka þátt í sauðburðinum og
finna lyktina af nýfæddum lömb-
um. Þá var réttartíminn mikil
hátíð hjá henni. Svala var mikill
dýravinur og bar virðingu fyrir
öllum skepnum. Að sama skapi
báru dýrin virðingu fyrir henni.
Böðvar býr enn að Butru, en
ábúendur þar í dag eru Ágúst
Jensson frá Teigi í Fljótshlíð og
kona hans, Oddný Steina Vals-
dóttir, ásamt þremur börnum.
Ágúst og Oddný hafa alla tíð
reynst Svölu einstaklega vel og
börnin þeirra þrjú voru gullmol-
ar Svölu. Þau voru henni sem
barnabörn, sem hún naut að
fylgjast með vaxa úr grasi.
Svala naut þess að borða ís-
lenskan mat, var ekki hrifin af
breyttum mat eins og hún orðaði
það. Það var gaman að bjóða
henni í mat og var þá auðvitað
alíslenskur matur hafður á borð-
um, svo sem reykt hrossakjöt,
lambakjöt með ýmsu móti, tað-
reykt bjúgu og góður fiskur svo
sem lax. Þá var þorramatur í al-
gjöru uppáhaldi hjá henni.
Á meðan heilsa Svölu leyfði
hafði hún gaman af þessum sam-
eiginlegu máltíðum okkar. Þeg-
ar við sóttum hana á Kirkjuhvol
kvaddi hún yfirleitt með þeim
orðum að nú væri hún að fara út
á lífið.
Það reyndist Svölu mikil gæfa
að ráða sig til Böðvars á Butru.
Þar leið henni alla tíð vel.
Við viljum þakka starfsfólki
öllu á Kirkjuhvoli fyrir þá góðu
umönnun og hlýju, sem Svala
naut á meðan hún dvaldi þar.
Blessuð sé minning einstakr-
ar konu, sem skilur eftir sig
tómarúm. Hennar er sárt sakn-
að.
Björg og Númi.
Fráfall Svölu skilur eftir tóm
á Butru, en hér á hún svo mörg
gengin spor og unnin handtök.
Svala var einstök í umgengni við
dýr, natin og athugul og oft fyrst
að sjá ef eitthvað fór aflaga.
Svala var hreinlát, nýtin og fór
vel með. Frásagnarmáti Svölu
var ítarlegur og aðdragandi
meginefnisins gat orðið nokkuð
langur, enda var Svala með ein-
dæmum nákvæm og minnug. Oft
var umræðuefnið bernskuminn-
ingar úr Borgarfirði. Fljótshlíð-
in var Svölu kær, en Borgar-
fjörðurinn átti alltaf sess í hjarta
Svölu. Minningarnar voru marg-
ar bjartar, en aðrar erfiðari.
Svala ólst upp án móður frá fjög-
urra ára aldri, en þegar Svala
var átta ára voru systurnar að-
skildar, það var Svölu þung-
bært. Í Örnólfsdal var foli sem
Svala reið berbakt og beislis-
laust en lagði hendur fram á háls
og makka og stýrði honum þann-
ig. Minntist hún þess hests með
mikilli hlýju. Þannig voru tengsl
Svölu við dýr, nánari en hjá
flestum enda var henni tamt að
tala um dýrin sem vini sína. Þá
var hún sem fimm ára að flytja
heim heybandslest, ein síns liðs.
Hrossin lentu í ófæru og reiðtygi
slitnuðu. Þannig var hlutskiptið,
vinna frá blautu barnsbeini.
Svala lá aldrei á liði sínu en elja
og seigla einkenndu vinnulagið.
Dugnaður og staðfesta virtist
Svölu í blóð borin en eflaust hafa
örlögin, að alast upp án foreldra
við kröpp kjör, einnig haft þar
áhrif á. Hún var lágvaxin og
hæglát í hreyfingum hin seinni
ár. Aldrei kom þó annað til
greina en að skila sínu, af þeirri
samviskusemi sem henni var
töm. Hún gaf sjálfri sér aldrei
eftir, hlífði sér aldrei og vilja-
styrkurinn sem þessi lágvaxna
kona bjó yfir var einstakur.
Hjálp frá öðrum átti hún ekki
gott með að þiggja og fátt þótti
henni verra en að láta hafa fyrir
sér. Það átti því ekki við Svölu
að vera bundin við hjólastól und-
ir lokin. Góð og vönduð umönn-
un sem Svala naut á Kirkjuhvoli
gerði það hlutskipti léttbærara.
Það var notalegt að koma til
Svölu, hún var jafnan viðmóts-
þýð og hæglát en gat þó haft af-
gerandi skoðanir á mönnum og
málefnum. Menn áttu ekkert
endilega inni hjá henni Svölu
enda konan fölskvalaus. Ein-
lægni og heiðarleiki voru ein-
kenni Svölu. Hún lifði sig inn í
gleði barnanna og að manni
fannst upplifði sorg dýranna
eins og sína eigin. Hún hreifst
með í gleði augnabliksins og
hláturinn var einlægur. Svala
tók ástfóstri við börnin á Butru
og var þeim ávallt góð. Hún gat
átt vont með svefn ef eitthvert
barnanna var lasið. Ekki vildi
hún heyra talað um krakkagrísi,
blessuð börnin eða hjartaknús-
arar fannst henni betur við hæfi.
Hún átti alltaf gott í skúffunni á
Butru og skápnum á Kirkju-
hvoli. Aldrei var það skammar-
strik framið á Butru að Svala
tæki ekki málstað barnanna.
Þakklæti og söknuður er efst í
huga þegar við kveðjum þig,
elsku Svala. Þú varst einstök
manneskja og kenndir okkur
margt.
Ýmislegt um þrautseigju og
þolinmæði og hvernig við metum
það sem lífið færir okkur. Út
fyrir landsteinana komst þú
aldrei en reyndir á þinni ævi
meira en margur heimshorna-
flakkarinn. Hvíl í friði, hjartans
vinkona.
Oddný Steina Valsdóttir og
Ágúst Jensson á Butru.
Fallinn er frá góður nágranni
og vinur, Svala Björgvinsdóttir
á Butru. Svala var í hartnær 60
ár fyrst vinnukona og síðar ráðs-
kona hjá Böðvari Gíslasyni á
Butru, næsta bæ við æskuheim-
ili mitt í Fljótshlíð. Svala var
einstaklega dugleg kona og
áhugasöm um bæði búverkin og
heimilisstörfin. Hún var mikill
dýravinur og glögg á kindur og
annan búfénað. Enda fór hún
létt með að rekja ættartölu
flestra kinda á Butru og það
marga ættliði, bæði nöfn og
númer. Svala sýndi ávallt mikla
ráðdeild og nægjusemi og fór
með alla hluti eins og hún ætti
þá sjálf. Svala var góð vinkona
móður minnar og mér er minn-
isstætt hve mikill samgangur og
vinátta var á milli bæjanna um
áratuga skeið. Reglulega kom
Svala í heimsókn til okkar í Teigi
og oftast fótgangandi, stystu
leið yfir djúpa keldu sumar sem
vetur.
Eftir því sem aldurinn færðist
yfir ábúendur á Butru fækkaði
búfénaði og Svala tók því nærri
sér þegar hún þurfti að sjá á eft-
ir öllum kúnum og eins þegar
fénu fækkaði. Það var að vonum
mikill happafengur á Butru árið
2003 þegar Böðvar bóndi sýndi
þá miklu framsýni að leigja ungu
pari, Ágústi Jenssyni og Odd-
nýju Steinu Valsdóttur, jörðina,
þó með áframhaldandi búsetu-
rétti fyrir sig og Svölu í íbúðar-
húsinu. Unga fólkið hefur af
miklum dugnaði byggt nýtt fjár-
hús, endurbyggt fjósið til nauta-
eldis og byggt snoturt íbúðarhús
við hlið þess sem fyrir er og auk
þess brotið land og ræktað og nú
er svo komið að stórbú er rekið á
Butru. Allri þessari þróun hefur
Svala fylgst með af brennandi
áhuga og ekki spillti fyrir þegar
börn fóru fæðast á Butru eftir
yfir 70 ára hlé. Börnin þrjú á
Butru hafa því fram til þessa
verið svo heppin að eiga „þriðju
ömmuna“ í Svölu. Þegar heils-
unni hrakaði fékk Svala inni á
dvalarheimilinu að Kirkjuhvoli á
Hvolsvelli en hélt þeim sið að
koma aðra hverja helgi heim að
Butru. Fyrst um sinn sá Böðvar
um að sækja hana í sveitina en
síðar tóku þau Oddný og Gústi
það að sér. Ég vil að leiðarlokum
þakka vináttu og tryggð og votta
aðstandendum og vinum samúð.
Guðbjörn Árnason.
Svala
Björgvinsdóttir
Einhverju sinni varð mönn-
um tíðrætt um náunga sem
skrifaði svo leiðinlegar minn-
ingargreinar að jafnvel þeir
sem komnir voru með annan
fótinn undir græna torfu veigr-
uðu sér við því að drepast, af
hreinræktuðum ótta við að
maður þessi léti sig hafa það að
stinga niður penna eftir hina
hinstu skóflustungu. Og víst
komust þeir nokkrir hjá því að
mæta manninum með ljáinn,
eða þeir þóttust allavega skilja
tilvist sína með þeim hætti að
um frestun væri að ræða.
Þegar ég lít yfir spölinn sem
ég hef farið síðustu ár þá er
Arthur Morthens eða Túri,
einsog við félagarnir kölluðum
hann stundum, áberandi stoð á
þeirri vegferð. En við gerðum
það alltaf annað slagið að
snæða saman í hádeginu. Hann
er mér minnisstæð stoð fyrir
þá staðreynd að hann hafði svo
hlýja nánd og var stöðugt að
fresta því að hverfa á braut
fyrir fullt og allt. Hann veiktist
um miðjan níunda áratug síð-
ustu aldar og þurfti vegna erf-
iðs sjúkdóms að ganga í gegn-
um ótal raunir. Hann var
stundum svo veikburða að
maður efaðist stórlega um að
hann lifði það af að klára for-
réttinn. En Túri tórði og alltaf
fengum við þennan glaðlega og
yndislega hlátur; þetta óend-
anlega hlýja viðmót og þessa
dásamlegu kerskni. Hann var
frumkvöðull og svo hreinn og
heill í öllu sem hann sagði að
hann heyrðist aldrei hallmæla
nokkrum manni. Hann fór
meira að segja afar fínt í sakir
þegar menn töluðu illa um
Framsóknarflokkinn. Hann var
líklega einn mesti jafnaðar-
maður sem ég hef kynnst, því
hann sá ekki annað í stöðunni
en jöfnuð til handa öllum. Og
svo hjálpsamur, bóngóður og
áhugasamur um vinnu vina
sinna var hann, að hann lét
sinn veikburða líkama þola
margt ef það gat orðið til þess
Arthur Morthens
✝ Arthur Mort-hens fæddist
27. janúar 1948.
Hann lést 27. júlí
2016.
Bálför Arthurs
fór fram í Svend-
borg í Danmörku 2.
ágúst 2016 en útför
hans var gerð frá
Hallgrímskirkju 18.
ágúst 2016.
að létta öðrum líf-
ið.
Þær eru margar
minningarnar sem
upp í hugann
koma, þó er ein
öðrum sterkari.
En þannig var því
háttað í okkur
ágæta hádegis-
verðarklúbbi, að
við fórum á mat-
sölustað í Lækjar-
götunni yfirleitt á hverjum
föstudegi. Og það er akkúrat í
tengslum við þennan stað sem
minningin heldur mér með
krumlu tilfinninganna. Því
skömmu eftir andlát Túra, vor-
um við mættir í hádegismat
nokkrir af vinum hans, og
fengum þá að vita að þessi öð-
lingur hefði setið einn í föstu-
dagshádegi við borðið okkar
nokkrum dögum áður en hann
dó. Nú er myndin af honum
einum við langborðið svo sterk
og svo sorgleg að ég verð að
leyfa henni að lifa, því þetta er
í raun og veru bara ein af þess-
um fallegu minningum. Túri
var á staðnum þótt hann mætti
einn. Og í minningunni mun
hann lifa þannig að hann verð-
ur með okkur jafnvel þótt hann
sé hættur að mæta.
Með tár á hvarmi vin minn vil ég
kveðja
og vökva þannig minninganna fræ
því honum tókst með gæsku mig að
gleðja
og gleymt ég aldrei þessum vini fæ.
Með æðruleysi var hann hógvær
hetja
sem hélt á lofti speki almúgans,
hann menn til góðra verka vildi
hvetja
og viskan bjó í öllum draumum
hans.
Er svífur hann að draumsins langa
dróma
hans dásamlega minning vakin er.
Í mínum huga fagnar fjöldi blóma
þeim fræjum sem hann skildi eftir
hér.
Blessuð sé minning Arthurs
Morthens. Hann var einn af
þeim mönnum sem hafa svo
sterka nærveru og svo mikla
persónutöfra að maður er ekki
viss um að hann geti nokkurn
tíma dáið. Og víst er það að
hann óttaðist ekki dauðann.
Hann lifði í æðruleysi og var
svo sannur og yndislega ótta-
laus að hann hræddist ekki
einu sinni leiðinlegar minning-
argreinar.
Kristján Hreinsson, skáld.
Davíð
útfararstjóri
551 3485 - www.udo.is
Óli Pétur
útfararstjóri
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma,
langamma og langalangamma,
JÓHANNA FREYJA JÓNSDÓTTIR,
fyrrverandi húsfreyja í Réttarholti,
Skagafirði,
lést á dvalarheimilinu Hlíð föstudaginn 30.
september. Útförin fer fram frá Flugumýrarkirkju 15. október
klukkan 14.
.
Jón Gíslason, Auður Friðriksdóttir,
Þrúður Aðalbjörg Gísladóttir, Eggert Sigurjónsson,
Sigurður Gíslason, Sigrún Kjartansdóttir
og fjölskyldur.
Ástkær faðir okkar, sonur, bróðir og afi,
FRIÐRIK KARLSSON,
Bínó,
verður jarðsunginn frá kapellunni í
Hafnarfjarðarkirkjugarði mánudaginn
10. október klukkan 15.
.
Þór Bínó Friðriksson,
Birgitta Sif Friðriksdóttir,
Viktor Gabríel Friðriksson,
Ingibjörg Þorvaldsdóttir.