Dagblaðið Vísir - DV - 06.03.2015, Blaðsíða 11

Helgarblað 6.–9. mars 2015 Fréttir 11
Maðurinn sem felldi breska pundið
kaupir tugmilljarða kröfur á Glitni
marsmánaðar árið 2013. Kaupverðið
þá miðaðist við 27,6% endurheimt­
ur, að því er fram kemur í gögnum
frá slitastjórn LBI sem DV hefur und­
ir höndum. Óvíst er hvort Burlington
hafi tekist að selja kröfuna á hærra
verði til vogunarsjóðs George Soros
undir lok janúarmánaðar sé horft til
þess hvert gangverð krafna Glitnis er
um þessar mundir. Þannig fékk fjar­
skiptafyrirtækið Skipti 24,7% heimt­
ur á 9,5 milljarða kröfu á Glitni sem
félagið seldi til erlendrar fjármála­
stofnunar í desember á síðasta ári.
Minnkar stöðu sína í Glitni
Burlington hefur dregið talsvert úr
stöðu sinni í Glitni á síðustu mánuð­
um eftir að hún hafði haldist meira
og minna óbreytt frá því í ársbyrjun
2013. Samkvæmt nýjustu kröfuskrá
Glitnis, sem var lögð fyrir kröfuhafa­
fund búsins á þriðjudaginn, nema
kröfur sem Davidson Kempner á í
nafni Burlington Loan
Management núna ríflega 194 millj­
örðum að nafnvirði borið saman við
245 milljarða í nóvember á síðasta
ári. Burlington hefur því selt kröf­
ur fyrir um 50 milljarða að nafnvirði
að undanförnu. Þrátt fyrir það er
sjóðurinn sem fyrr stærsti kröfuhafi
Glitnis en kröfur sjóðsins nema núna
um 8,5% allra samþykktra krafna á
hendur slitabúinu. Áætlað markaðs­
virði krafna í eigu sjóðsins er um 54
milljarðar króna.
Sjóðir á vegum Davidson
Kempner hafa verið gríðarlega um­
svifamiklir á Íslandi í kjölfar banka­
hrunsins. Auk þess að eiga miklar
kröfur á Glitni hafa þeir keypt tals­
vert af kröfum á slitabú gamla
Landsbankans, einkum á síðasta ári.
Þá er Burlington Loan Management
stór hluthafi í Klakka (móðurfélagi
Lýsingar), eignaumsýslufélaginu
ALMC, sem seldi meirihluta sinn í
Straumi fjárfestingabanka sl. haust,
og Bakkavör í Bretlandi. Fram til
ársins 2013 var sjóðurinn einnig
í hópi stærstu kröfuhafa slitabús
Kaupþings.
Gera ráð fyrir
niðurskrift eigna
Kaup vogunarsjóðs Soros
á tugmilljarða kröfum
á hendur Glitni koma
á sama tíma og mikil
óvissa ríkir um endan­
legar heimtur al­
mennra kröfuhafa
íslensku slitabú­
anna – og hvort
eða hvenær
þeim verði veitt
undanþága frá höftum til útgreiðslu
til kröfuhafa. Þannig hefur DV greint
frá því að ráðgjafar stjórnvalda við
vinnu að losun hafta telji að sér­
stakt útgöngugjald á allar fjármagns­
hreyfingar úr landi þyrfti að lágmarki
að vera tæplega 40% í því skyni að
tryggja að uppgjör gömlu bankanna
samrýmist áformum um afnám
hafta og hafi ekki neikvæð áhrif á
greiðslujöfnuð þjóðarbúsins. Ef slíkt
útgöngugjald verður að veruleika,
sem hluti af haftaáætlun stjórnvalda,
gætu slitabúin – og þar með Glitnir –
þurft að greiða mörg hundruð millj­
arða króna í sérstakt gjald til ríkisins
vilji þau inna af hendi greiðslur til er­
lendra kröfuhafa út fyrir höft.
Ljóst er að kröfuhafar gömlu
bankanna reikna með niðurskriftum
á eignum búanna miðað við bók­
fært virði þeirra. Sé litið til Glitn­
is þá námu eignir búsins 963 millj­
örðum króna í árslok 2014 á meðan
samþykktar kröfur í búið eru 2.270
milljarðar. Ef allar eignir slitabús­
ins yrðu greiddar út til kröfuhafa
myndi endurheimtuhlutfall þeirra
verða ríflega 42% að nafnvirði. Mið­
að við að kröfur Glitnis ganga hins
vegar kaupum og sölum í kringum
27–29% þá er aftur á móti ljóst að al­
mennir kröfuhafar gera ekki ráð fyr­
ir slíkum heimtum. Ef endurheimtur
þeirra verða 27% að nafnvirði myndu
útgreiðslur til kröfuhafa samtals
nema ríflega 610 milljörðum króna.
Sú fjárhæð er nánast sú hin sama og
erlendar eignir Glitnis en íslenskar
eignir – krónueignir og innlendar
eignir í gjaldeyri – eru aftur á móti
um 352 milljarðar. n
„Þegar við mótum efna-
hagsstefnu okkar tökum
við mið af stefnu Þjóðverja,
Frakka, Breta og stefnu Soros.
n Vogunarsjóður George Soros keypti 44 milljarða kröfu af Burlington Loan Management í janúar n Kominn í hóp stærstu kröfuhafa slitabúsins
S
oros er enginn venjulegur
fjárfestir. Hann er gyðingur,
fæddur í Ungverjalandi,
menntaður í London en hef­
ur búið og starfað í Banda­
ríkjunum síðan árið 1952. Hann
er ekki síst frægur fyrir það – sum­
ir myndu segja alræmdur – þegar
Quantum­vogunarsjóður hans tók
risastórt veðmál gegn breska pund­
inu árið 1992 sem skilaði Soros lið­
lega eins milljarða punda hagnaði,
jafnvirði um 200 milljarða króna á
núverandi gengi. Eftir þau viðskipti
hefur Soros iðulega verið þekktur
sem „maðurinn sem felldi breska
pundið.“ Fimm árum síðar lék hann
sama leik með taílenska gjaldmiðil­
inn í fjármálakreppunni í Asíu.
Þrátt fyrir að hafa starfað á fjár­
málamörkuðum alla sína ævi hef­
ur Soros hins vegar einnig ávallt
sóst eftir viðurkenningu sem heim­
spekingur og menntamaður. Þannig
er Quantum­sjóður hans nefnd­
ur til heiðurs óvissulögmáli eðlis­
fræðingsins Werners Heisen. Sam­
kvæmt uppáhaldskenningu Soros
um „endurvarp,“ eins og rakið er í
bók breska sagnfræðingsins Nialls
Ferguson, Peningarnir sigra heim-
inn, er ekki hægt að líta svo á að
fjármálamarkaðir séu ávallt skil­
virkir. Verðlag hverju sinni endur­
speglar vanþekkingu og fordóma
– og oft jafnvel rökleysu – milljóna
fjárfesta. Í frægustu bók sinni, The
Alchemy of Finance, útskýr­
ir Soros þessa skoðun
sína: „Þátttakendur
á markaðnum
eru ekki aðeins
hlutdrægir
heldur getur
hlutdrægni
þeirra haft
áhrif á
atburði.
Þetta getur
gefið þá hugmynd
að markaðir geti spáð
nákvæmlega fyrir um þró­
un í framtíðinni, en það eru í raun
ekki væntingar nútíðarinnar sem
samsvara atburðum í framtíðinni
heldur mótast atburðir í framtíðinni
af væntingum nútíðarinnar.“
Vogunarsjóðir voru því kjörið
tæki fyrir Soros til að nýta sér kenn­
ingar sínar. Þrátt fyrir að sjóður hans
hafi hagnast mikið á ýmsum stöðu­
tökum á áttunda og níunda áratugn­
um – japönskum hlutabréfum, olíu­
kaupum og vopnaiðnaði – þá reis
frægðarsól hans hæst í byrjun tíunda
áratugarins. Skortsala hans gegn
breska pundinu er eitt af stærstu
veðmálum breskrar fjármálasögu.
Niall Fergusson, einn þekktasti
hagsögufræðingur heimsins, út­
skýrir hugsun Soros með veðmál­
inu þannig að hann hafi komið auga
á þann mikla kostnað sem myndi
fylgja sameiningu Þýskalands. Slíkt
ætti eftir að hækka vexti og þá um
leið gengi þýska marksins. Stefna
íhaldsstjórnarinnar um fasttengingu
við þýska markið – hún var form­
lega tekin upp eftir að Bretar tóku þá
ákvörðun að ganga inn í ERM­mynt­
samstarfið árið 1990 – ætti eftir að
bíða skipbrot þegar vextir myndu
hækka í Þýskalandi og fella þyrfti
gengi breska pundsins í kjölfarið.
Soros var svo sannfærður um
þessa atburðarás að hann lagði tíu
milljarða dala undir, meira en allt
eigið fé í Quantum­sjóðnum, til að
kaupa röð fjármálagerninga sem
laut að því í meginatriðum að taka
lán í pundum á Bretlandi
og kaupa þýsk
mörk. Sjóður
hans hagn­
aðist síð­
an um meira
en milljarð
punda þegar
bresk stjórn­
völd sáu sig til­
neydd til að
draga sig úr
ERM­myntsam­
starfinu og geng­
ið féll um 20%.
Þessi einu við­
skipti námu
um 40%
af öllum hagnaði Quantum á árinu
1992. Sjálfur hefur Soros hins vegar
bent á að það sé langsótt að halda
því fram að einn fjárfestir hafi getað
haft það mikil áhrif að valda hruni
gjaldmiðils. Því sé ljóst að gengi
breska pundsins hefði ávallt fallið
– og engu máli hefði skipt um að­
komu hans í þeim efnum.
Soros er þeirrar skoðunar að ef
veðmál sé vænlegt, eins og hann
taldi árið 1992, þá eigi að leggja allt
undir. Segja má að fjárfestingar vog­
unarsjóðs hans hafi rutt brautina
fyrir þá aðferð að fjármagna spá­
kaupmennskustöður – stuttar eða
langar – með láni frá fjárfestinga­
bönkum, oft fjárhæðir sem eru langt
umfram eigið fé sjóðsins. En veðmál
Soros hafa ekki alltaf gengið upp.
Þannig gerði Quantum­sjóðurinn
tilraun til að skortselja hlutabréfa­
markaðinn og Hong Kong­dalinn
haustið 1998 fyrir háar fjárhæðir.
Sú „spákaupmennskuárás“ var hins
vegar að lokum brotin á bak aftur af
seðlabankanum í Hong Kong.
Soros, sem verður 85 ára á
þessu ári, hefur löngum verið álit­
inn nokkurs konar hálfguð í aug­
um fjárfesta á Wall Street. Til marks
um þau áhrif sem hann hefur haft
á fjármálamarkaði í gegnum árin
þá sagði bandarískur diplómat eitt
sinn í hálfkæringi: „Þegar við mót­
um efnahagsstefnu okkar tökum
við mið af stefnu Þjóðverja, Frakka,
Breta og stefnu Soros.“
Árangur Quantum­sjóðs Soros
hefur enda verið undraverður allt
frá stofnun. Í rúmlega 40 ára kafla
sjóðsins skilaði hann að meðaltali
yfir 20% árlegri ávöxtun. Tímamót
urðu hins vegar í rekstri sjóðsins
árið 2011 þegar tilkynnt var að Qu­
antum­sjóðurinn myndi ekki lengur
hafa fjármuni til umsýslu frá öðrum
fjárfestum en myndi einungis fjár­
festa hans eigið fé og nánustu skyld­
menna. Hrein eign Soros nemur um
24 milljörðum dala, jafnvirði um
170% af landsframleiðslu Íslands,
sem gerir hann að 29. ríkasta manni
heims.
Eitt stærsta veðmál
fjármálasögunnar
Soros lagði tíu milljarða dala undir á gengisfall breska pundsins árið 1992
Ungverskur auðjöfur
George Soros er talinn vera 29.
ríkasti maður heims. Mynd ReUteRS