Dagblaðið Vísir - DV - 06.03.2015, Blaðsíða 26

Helgarblað 6.–9. mars 201526 Umræða
„Ég skal taka að mér
Arabana yðar …“
n Golda Meir og David Ben-Gurion á Íslandi n Ben-Gurion bar lof á Ísland og Íslendinga
M
álefni Ísraelsríkis eru
reglulega fréttaefni, en
ríkið á sér merkilegan
uppruna og þar komu Ís-
lendingar nokkuð við
sögu. Velvilji stjórnvalda í Ísrael í garð
Íslendinga sýndi sig best í því að hvort
tveggja David Ben-Gurion, forsætis-
ráðherra 1948–1954 og 1955–1963, og
Golda Meir, utanríkisráðherra 1956–
1966 og forsætisráðherra 1969–1974,
komu hingað í opinberar heimsóknir
árin 1961 og 1962.
Þáttur Thors Thors
Skipting Palestínu og stofnun Ísraels-
ríkis skyldi tekin fyrir á fundi Sam-
einuðu þjóðanna hinn 29. nóvember
1947. Framsögumaður málsins var
Thor Thors, fulltrúi Íslands. Thor átti
þá um morguninn fund með Abba
Eban, síðar utanríkisráðherra Ísraels,
sem lagði áherslu á að nú yrði að taka
ákvörðun, enda samningaumleitanir
reynst árangurslausar. Úrslitin urðu
þau að stofnun Ísraelsríkis var sam-
þykkt með yfirgnæfandi meirihluta
greiddra atkvæða.
Í ævisögu sinni hælir Eban Thor
Thors á hvert reipi. Þann dag hafi
„fulltrúi smáríkis norður við ysta haf
ráðið örlögum heimsbyggðarinnar“.
Íslendingar tóku upp stjórnmála-
samband við Ísrael 1951 og viðskipti
landanna urðu snemma nokkur.
Héðan var fluttur frystur fiskur til Tel
Aviv og ýmsar ísraelskar vörur flutt-
ar heim, svo sem krossviður sem víða
var notaður við smíði hurða í íslensk
íbúðarhús.
Golda Meir kemur til Íslands
Golda Meir, utanríkisráðherra Ísraels,
lenti með Loftleiðavélinni Snorra
Sturlusyni á Reykjavíkurflugvelli að
kvöldi 18. maí 1961 og dvaldi hér yfir
hvítasunnuhelgina. Hún heimsótti
meðal annars Pétur Ottesen alþingis-
mann, sem þá hafði legið fótbrot-
inn á Landspítalanum í fimm vikur.
Hún gekk brosandi að rúmi Péturs
og tókust þau í hendur. Pétur hafði
nokkru fyrr ferðast um Ísrael og rit-
að um þá heimsókn í Morgunblaðið.
Hann mælti við Goldu Meir: „Mikið
þótti mér ánægjulegt að heimsækja
land yðar. Og það sem þið hafið gert
á 12 árum, það er ekkert smáræði. Já
og mikið er landið fallegt. Ég hitti þar
margt gott fólk og sá marga sögufræga
staði, t.d. Nazaret – og mikið er Tel
Aviv falleg borg.“
Golda Meir: „En Jerúsalem? Komuð
þér þangað?“
Pétur: „Ég held nú það. En ekki sá ég
Betlehem. Ég kom hins vegar að Galí-
leu-vatni og úr ánni Jórdan tók ég vatn
í flösku – og sonarsonur minn hefur nú
verið skírður upp úr því vatni.“
Golda Meir tók innilega í hönd Péturs
Ottesen og sagði: „Þér eigið fallegt
land hérna.“
Pétur: „Já, en mig dreymir nú oft
heim. Ég er bóndi og nú er aðalanna-
tíminn að hefjast. Mér líður illa að
komast ekki heim til búsýslunnar.“
Golda Meir: „Ég er ekki hissa á því.
Bændur ættu helst aldrei að liggja í
rúminu. Ég hef sjálf verið bóndi og veit
hvað það er.“ Hún brosti og bætti við:
„Ég vona að yður batni nú fljótt og þér
komist bráðlega heim.“
Pétur: „Þakka yður fyrir, þakka
yður fyrir heimsóknina – og skilið
kveðju til Ísrael.“ Þau tókust enn í
hendur og kvöddust. Golda Meir
gekk hægt út úr sjúkrastofunni, sneri
sér við úti við dyrnar, kinkaði kolli til
Péturs og sagði: „Ég vona að þér fáið
skjótan og góðan bata.“
Sonur Goldu Meir, sellóleikar-
inn Menahem Meir, gerðist mikill Ís-
landsvinur og flaug oft með Loftleið-
um hingað til lands. Hann sagði eitt
sinn frá því að móðir sín hefði fært
fjölskyldunni gjafir frá Íslandi við
heimkomuna til Ísraels. Þar á með-
al hafi verið lopapeysur, myndabæk-
ur, hljómplötur með íslenskum þjóð-
lögum, en einnig plata með orgelleik
Páls Ísólfssonar.
Ben-Gurion á Íslandi
Forsætisráðherra Ísraels, David Ben-
Gurion, kom hingað í opinbera heim-
sókn að kvöldi 13. september 1962,
ásamt Paulu eiginkonu sinni og
dóttur, dr. Renana Ben-Gurion Les-
heim. Daginn eftir átti hann fund
með Ólafi Thors forsætisráðherra í
stjórnarráðinu. Upphaflega stóð til að
viðræður þeirra tækju hálfa klukku-
stund en svo vel fór á með þeim að
þeir ræddust við í hálfa aðra klukku-
stund. Ólafur sagði blaðamönnum
að Ben-Gurion væri með „allra við-
felldnustu mönnum“ sem hann hefði
nokkurn tímann kynnst. Ekki fór síð-
ur vel á með Ingibjörgu, konu Ólafs,
og Paulu, forsætisráðherrafrú Ísraels,
líkt og myndir bera með sér.
Ben-Gurion fékk Þórslíkneski úr
silfri að gjöf frá íslensku ríkisstjórn-
inni.
„Skildi allan herinn eftir í Ísrael“
Daginn eftir snæddu Ben-Gurion-
hjónin hádegisverð á Þingvöllum og
þangað fylgdi þeim mikill fjöldi ís-
lenskra og ísraelskra blaðamanna.
Sagt var að í Þingvallaferðinni hefði
komið glögglega í ljós gagnkvæm og
innilega vinátta Ólafs Thors og Ben-
Gurions og þóttu þeir umgangast
hvor annan af virðingu, en þó með
„skemmtilegu hispursleysi,“ eins og
það var orðað í frétt Vísis. Þetta þótti
setja „sérstæðan og persónulegan
svip“ á heimsóknina.
Blaðamaður Vísis átti tal við Ben-
Gurion á Þingvöllum þegar Ólaf
Thors bar skyndilega að og sagði: „Þér
takið yður hvíld og sendið svo allan
herinn á mig.“
Ben-Gurion svaraði: „Herinn? Ég
skildi allan herinn eftir í Ísrael.“
Ólafur segir þá: „Nú haldið þér að
þeir muni ekki berjast með yður þess-
ir?“ og bandaði hendinni til ísraelsku
blaðamannanna.
„Ég kemst nú ekki langt með þeim,“
svaraði Ben-Gurion. „Þeir eru nú helst
til fáir.“
Blaðamennirnir báru sig
heldur illa undan þessu samtali og
fullvissuðu forsætisráðherra sinn um
að þeir myndu berjast með honum til
síðasta manns ef þess gerðist þörf.
„Ég er nú hræddur um að það dugi
skammt gegn Aröbunum,“ sagði Ben-
Gurion.
Ólafur mælti þá: „Ja, ég skal taka
að mér Arabana yðar, ef þér viljið
taka að yður stjórnarandstöðuna á Ís-
landi.“
Þá sagði Ben-Gurion: „Ég tapa nú
varla á þeim skiptum.“
„Það er nú ég sem fer með fjár-
ráðin á heimilinu“
Á leiðinni til Reykjavíkur var haldið
í Reykjadal, fyrir innan Hveragerði.
Ekið var yfir á, en bíll forsætisráðherr-
anna bleytti þar kertin og drap á sér,
svo varð að ýta honum upp úr ánni.
Hinir tignu gestir létu sér ekki bregða
við þetta. Þeim var því næst sýnd bor-
hola og spurði Paula Ben-Gurion þá
Ólaf hvort hún gæti ekki farið í bað.
Hann svaraði: „Já, þá verðið þér að
minnsta kosti að fara úr kápunni, því
maðurinn yðar hefur ekki haft efni á
því að kaupa fyrir yður nýja kápu á
hverjum degi.“ Paula svaraði að bragði:
„Það er nú ég sem fer með fjárráðin
á heimilinu.“ Í samtölum við blaða-
menn kvaðst Ben-Gurion hafa mikla
löngun til að bjóða Ólafi í opinbera
heimsókn til Ísraels innan tíðar. Hann
lét sérlega vel af heimsókninni og
ræddi af hispursleysi við blaðamenn.
Þeir spurðu hann meðal annars um
samyrkjubúin, Kibbutz. Ben-Gurion
sagði þau merkilegasta og fullkomn-
asta þjóðfélagsform sem framkvæmt
hefði verið, en þar væri allt sameigin-
leg eign íbúanna og þar settust menn
að af fúsum og frjálsum vilja.
Koma þarf á friði
Ben-Gurion sagði ófriðinn mesta
vandamál Ísraelsríkis. Koma þyrfti á
friði. Tækist það yrðu önnur vanda-
mál leyst. Ísrael væri eina ríkið í
heiminum sem byggi við þær aðstæð-
ur að önnur ríki vildu það feigt. Inn-
flytjendavandinn væri einnig mikill,
en frá stofnun ríkisins hefði flust
þangað milljón manns sem hefðu 84
móðurmál. Herinn væri því einnig
skipulagður sem menntastofnun og
nýjum borgurum kennd hebreska
meðan á herskyldu stæði.
Á fundi með blaðamönnum fór
hann lofsamlegum orðum um Ís-
land og Íslendinga: „Íslendingar hafa
aldrei ráðist á nokkra þjóð og engin
þjóð hefur ráðist á Ísland frá því sögur
hófust. Hin eina styrjöld sem hér hef-
ur verið háð gerist á ritvellinum. Það
er sú styrjöld sem þið heyið blaða-
mennirnir. Það er betra að berjast
með pennanum en atómsprengjum.“
Tengsl Íslands og Ísraels hafa ekki
verið jafnvinsamleg á síðari árum.
Shimon Perez, utanríkisráðherra
Ísraels, kom hingað til lands 1993. Þá
urðu mótmæli og þingmenn stjórnar-
andstöðunnar afþökkuðu kvöldverð
með Perez.

Heimildir: Samantekt Leifs Sveins-
sonar um stofnun Ísraelsríkis og frá-
sagnir blaðanna. n
„Ólafur mælti þá:
„Ja, ég skal taka
að mér Arabana yðar,
ef þér viljið taka að yður
stjórnarandstöðuna á
Íslandi.“ Þá sagði Ben-
Gurion: „Ég tapa nú varla
á þeim skiptum.“
Björn Jón Bragason
bjornjon@dv.is
Fréttir úr fortíð
Ólafur Thors Ólafur sagði að Ben-Gurion væri með allra viðfelldnustu mönnum sem hann
hefði kynnst.
Golda Meir heimsótti Pétur Ottesen á Landspítalann „Bændur ættu helst aldrei
að liggja í rúminu,“ sagði Golda Meir við Pétur.
Vísir 18. maí 1961 Golda Meir, utan-
ríkisráðherra Ísraels, og Guðmundur Í.
Guðmundsson, utanríkisráðherra Íslands.
Forsætisráðherrar á Þingvöllum
Sagt var að í Þingvallaferðinni hefði
glögglega komið í ljós gagnkvæm og innileg
vinátta Ólafs Thors og Ben-Gurions.