Dagblaðið Vísir - DV - 06.11.2015, Blaðsíða 18

Helgarblað 6.–9. nóvember 201518 Umræða
B
ók um Nínu Sæmundsson,
fyrsta kvenmyndhöggvara
Íslendinga, eftir Hrafnhildi
Schram er nýkomin út. Nína
átti viðburðaríka ævi. Hún
bjó í Hollywood á gullaldarárum
kvikmyndaborgarinnar og á 4. og 5.
áratugnum gerði hún brjóstmyndir
af heimsfrægum konum, þar á meðal
leikkonunum Gretu Garbo og Hedy
Lemarr. Hún sneri heim til Íslands
en var ekki vel tekið og síðustu æviár
hennar voru ekki ánægjuleg.
Jónína Sæmundardóttir, sem
alltaf kallaði sig Nínu og tók upp
nafnið Sæmundsson um tvítugt eftir
að hún kom til Kaupmannahafnar,
fæddist að Nikulásarhúsum í Fljóts-
hlíð árið 1892. Nikulásarhús var kot,
byggt út úr landi Hlíðarenda, og
Nína ólst upp í þessu fagra umhverfi
og hafði Eyjafjallafjökul, Þórsmörk
og Vestmannaeyjar fyrir augum öll
sín bernskuár.
Hún var yngst systkina sinna og
foreldrar hennar brugðu búi þegar
hún var á unglingsaldri og fluttust til
Reykjavíkur þar sem hún sjálf vildi
þó alls ekki búa. Hún var vinnukona
um hríð í Reykjavík en með hjálp
frænku sinnar í föðurætt, Helgu
Guðmundsdóttur, sem stofnað hafði
þvottahús í Kaupmannahöfn, komst
hún til Hafnar og lagði fyrst stund á
tannsmíðar. Seinna reyndi hún við
verslunarnám en tilviljunin olli því
að hún uppgötvaði hæfileika sína
sem höggmyndalistamaður. Hún
fór fyrst í undirbúningsnám eitt ár í
tækniskóla í Kaupmannahöfn, þar
sem Kjarval, Ásgrímur, Ásmundur og
Sigurjón Ólafsson námu einnig, var
yfirburðanemandi og var síðan tekin
inn í Konunglegu listaakademíuna
þar sem hún vakti strax athygli og var
farin að sýna verk sín opinberlega
þegar á námsárunum og um hana
var fjallað í dönskum fjölmiðlum.
Á forsíðum blaða í Ameríku
Nína trúlofaðist Gunnari Thorsteins-
son árið 1918, einum Thorsteinsson-
bræðra sem voru á þeim tíma
fræknustu synir landsins, Muggur
listamaður, Samúel framúrskarandi
íþróttamaður, og hugsunin var að
Gunnar tæki við viðskiptaveldi fjöl-
skyldunnar. Gunnar veiktist hins
vegar af berklum, smitaði Nínu og
árið 1919 var Nína komin til Sviss á
heilsuhæli þar sem hún dvaldi í rúm
tvö ár.
Gunnar lést árið 1921 en Nínu
batnaði. Hún fór þá til Flórens og
Rómar og síðan til Norður-Afríku
með vinkonu sinni og að öllum lík-
indum ástkonu, sem hún hafði
kynnst á Listaakademíunni. Hún
lauk svo námi í Kaupmannahöfn og
fluttist til Parísar þar sem hún náði
furðulegum frama á stuttum tíma.
Hún bjó í listamannakollektívi með
Henry Matisse og Chagall og verk
hennar voru gagnrýnd í frönskum
blöðum. Fátækt knúði hana þó til
að leita gæfunnar annars staðar og
árið 1925 flutti hún til New York og
dembdi sér í brjálæði þeirra tíma,
„the roaring twenties“.
Án efa var hennar þekktasta
verk frá þessum árum Afrekshug-
ur, Spirit of Achievement, sem enn
NíNa í Hollywood
n Nína Sæmundsson var fyrsti kvenmyndhöggvari Íslendinga n Bjó í Hollywood og um-
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@dv.is
Myndhöggvarinn og stórstjarnan Nína með „fegurstu konu heims“, snillingnum og ástríðukonunni Hedy Lamarr.
Úrklippa Mynd af Nínu með kærustu Howards Huges, Gretu Nissen.