Dagblaðið Vísir - DV - 28.08.2015, Blaðsíða 10

10 Fréttir Helgarblað 28.–31. ágúst 2015
Við elskum umslög
- en prentum allt mögulegt
• Nafnspjöld
• Reikninga
• Veggspjöld
• Bréfsefni
• Einblöðunga
• Borðstanda
• Bæklinga
• Markpóst
• Ársskýrslur
Hagnýtar upplýsingar www.umslag.is
Umslag | Lágmúli 5 | Reykjavík | Sími 533 5252 | umslag@umslag.is #iamhappyis IamHappy.is
Íslenska lífræna barnafatalínan MÓI fæst eingöngu í I AM HAPPY á Íslandi
I AM HAPPY Barnavöruverslun • Brekkuhúsum 1
www.iamhappy.is
Verðtryggingarmisvægi
aukist um 50 milljarða
n Eiga 285 milljörðum meira af verðtryggðum eignum en skuldum n Vildi gera misvægi óheimilt
V
erðtryggingarmisvægi stóru
viðskiptabankanna hefur
aukist um nærri 50 millj­
arða króna á undanförnum
átján mánuðum og var um
mitt þetta ár samtals 285 milljarðar.
Landsbankinn sker sig sem fyrr úr
í þessum efnum en verðtryggðar
eignir bankans – umfram verð­
tryggðar skuldir – eru 159 milljarðar
króna, eða liðlega 66% af eiginfjár­
grunni.
Í ársbyrjun 2014 lagði meirihluti
sérfræðingahóps um afnám verð­
tryggingar á nýjum neytendalánum
það til að fjármálafyrirtækjum yrði
gert skylt að hafa jafnvægi á milli
verðtryggðra eigna og skulda. Við­
varandi verðtryggingarmisvægi yrði
þannig óheimilt. Hugmyndin var sú
að ýta undir þá þróun að vægi verð­
tryggðra skulda heimilanna myndi
minnka og um leið skapa hvata fyrir
bankana til að bjóða neytendum
aukið framboð af óverðtryggðum
íbúðalánum.
Sumir hafa enn fremur talið að
slíkt viðvarandi misvægi á verð­
tryggðum eignum og skuldum fjár­
málastofnana geti orsakað kerfis­
lægan verðbólguþrýsting þar sem
bankar hagnast til skemmri tíma
þegar verðlag reynist hærra en verð­
bólguvæntingar markaðsaðila höfðu
gert ráð fyrir.
Frá því að nefndin setti fram
þessar tillögur sínar hefur verð­
tryggingarmisvægi á bókum bank­
anna því engu að síður haldið
áfram að aukast. Þar skiptir mestu
að Íslandsbanki, sem var með nán­
ast ekkert misvægi á verðtryggð­
um eignum og skuldum sínum í
ársbyrjun 2014, er núna með verð­
tryggingarójöfnuð upp á 40 millj­
arða króna, eða ríflega 20% af eigin­
fjárgrunni bankans. Þetta misvægi
hefur þó minnkað um 17 milljarða
í tilfelli Íslandsbanka það sem af er
þessu ári á meðan það hefur nán­
ast staðið í stað hjá Arion banka og
Landsbankanum.
Aukin ásókn í verðtryggt
Í fyrrnefndri skýrslu um afnám
verðtryggingar var á það bent að
þrátt fyrir að fjármálafyrirtæki hafi í
sjálfu sér ekki sérstaka hagsmuni af
því hvort þau veiti verðtryggð eða
óverðtryggð lán þá geti þau – við til­
teknar kringumstæður – haft hag
af því að eiga meira af verðtryggð­
um eignum en skuldum. Verð­
tryggingarjöfnuður stóru bankanna
var um hundrað milljarðar í árs­
byrjun 2010 og á síðustu fimm árum
hefur hann því nærri þrefaldast.
Sem hlutfall af eiginfjárgrunn allra
bankanna þá er misvægið tæplega
50% borið saman við 30% árið 2010.
Þrátt fyrir að meira en átján mánuðir
séu liðnir frá útgáfu skýrslunnar þá
hefur ekkert frést af því hvort stjórn­
völd hafi í hyggju að fara eftir tillög­
um nefndarinnar og innleiða slíkar
reglur á grundvelli þess að tryggja
aukinn fjármálastöðugleika.
Helsta skýringin á áfram­
haldandi aukningu verðtrygginga­
misvægis bankanna, eins og útskýrt
hefur verið í ritum Seðlabankans
um fjármálastöðugleika, er aukning
í veitingu verðtryggðra íbúðalána
og sömuleiðis lækkun verðtryggðra
langtímaskulda bankanna, en þær
eru einkum bundnir verðtryggðir
innlánsreikningar sparifjáreigenda.
Á síðasta ári voru þannig um 64%
allra nýrra íbúðalána verðtryggð.
Aukin eftirspurn eftir verðtryggðum
íbúðalánum hefur haldist í hend­
ur við hækkun fasteignaverðs og
hækkun vaxta á óverðtryggðum lán­
um.
Ólíkt því sem gildir um gjaldeyris­
jöfnuð fjármálafyrirtækja þá hafa
engar reglur verið í gildi um hversu
hátt hlutfall verðtryggingarójafnað­
ar má vera af eiginfjárstöðu þeirra.
Samkvæmt reglum Seðlabankans
má gjaldeyrisjöfnuður banka ekki
nema meira en 15% af eiginfjár­
grunni þeirra. Sambærilegar reglur
um verðtryggingarmisvægi voru
afnumdar á tíunda áratugnum. Ef
slíkar reglur væru hins vegar í gildi,
sem kvæðu á um að misvægi milli
verðtryggðra eigna og skulda mætti
ekki fara umfram 15% af eigin fé, þá
myndi það þýða að bankarnir þyrftu
að óbreyttu að minnka verðtryggðar
eignir sínar um ríflega 240 milljarða.
Hagnast á verðbólguskoti
Í umræðu um verðtryggingarmis­
vægi hefur því stundum verið haldið
fram að það sé beint samband á milli
aukningu í verðbólgu og hagnaðar
bankanna. Þannig myndu bankarnir
– miðað við núverandi 285 milljarða
misvægi – hagnast samtals um tæp­
lega þrjá milljarða króna við hverja
prósentustigs aukningu í verðbólgu.
Slíkur útreikningur er aftur á móti
nokkur einföldun enda er þá ekki
tekið tillit til þess að vextir ákvarð­
ast meðal annars af væntingum um
verðbólguþróun.
Ef vísitala neysluverðs þróast í
samræmi við verðbólguvæntingar
markaðsaðila þá ættu bankarnir
því að hagnast álíka mikið af óverð­
tryggðum eignum og skuldum eins
og verðtryggðum. Við óvænt verð­
bólguskot þá geta bankarnir hagnast
talsvert af því að eiga mun meira af
verðtryggðum eignum en skuldum.
Reynist verðbólgan hins vegar und­
ir væntingum, eins og hefur gerst
undanfarin misseri, þá tapa bank­
arnir á því að vera með slíkt misvægi
á bókum sínum. n
Stóru bankarnir Verðtryggingarmis­
vægið hefur aukist úr 239 milljörðum í 285
milljarða frá því í ársbyrjun 2014.
Hörður Ægisson
hordur@dv.is
159
milljarðar
66% af eigið fé
86
milljarðar
51% af eigið fé 40
milljarðar
21% af eigið fé
Verðtryggingarmisvægi bankanna
Heimild: Árshlutareikningar bankanna á öðrum
fjórðungi 2015.
Landsbankinn Arion banki Íslandsbanki