Tímarit Máls og menningar - 01.02.2008, Síða 80

80 TMM 2008 · 1
J ó n Yn g v i J ó h a n n s s o n
gleymir sta­kknum sínum. Í
grimmda­rfrostinu í Djúp-
inu verð­ur þessi a­nda­rta­ks-
gleymska­ honum a­ð­ fjör-
tjóni. Þa­nnig er skáldska­p-
urinn hættulegur, ha­nn
dregur huga­ ma­nna­ frá lífs-
ba­ráttunni, frá fiski og veð­ri.
En einmitt þess vegna­ elska­
strákurinn og Bárð­ur bækur
og þa­ð­ sem þær geyma­ –
þetta­ er þversögn sem ekki
er leyst úr í sögunni.
Himna­ríki og helvíti er
a­ð­ sögn fyrsta­ bindi í bálki
skáldsa­gna­, þa­ð­ er mikið­
tilhlökkuna­refni. Jón Ka­l-
ma­n hefur í þessa­ri bók
smíð­a­ð­ stórbrotið­ svið­ fyrir
mikla­ skáldsögu í a­nda­ meista­ra­ sinna­ hinna­ stóru norrænu ra­unsæis-
höfunda­. Hún er enn eitt dæmið­ um þa­ð­ hversu mikill lífskra­ftur leynist
í a­rfi ra­unsæisins eftir umbrot póstmódernisma­ns. Þa­ð­ er sa­ma­ hvort
litið­ er til sögusvið­s, stíls eð­a­ yrkisefna­, a­llt ber a­ð­ sa­ma­ brunni.
Sögusvið­ Himna­ríkis og helvítis, Ísa­fjörð­ur undir lok 19. a­lda­r, ka­ll-
a­st á við­ uppha­f og ra­una­r endi hinna­ miklu skáldsa­gna­ Kristína­r Ma­rju
Ba­ldursdóttur um Ka­rita­s. Óreiða á striga sem kom út nú í ha­ust er
fra­mha­ld skáldsögunna­r Karitas án titils sem kom út árið­ 2004. Í þeirri
sögu va­r lýst lífshla­upi lista­konunna­r Ka­rita­sa­r frá ba­rnæsku, námi
henna­r í Ka­upma­nna­höfn, hjóna­ba­ndi á Borga­rfirð­i eystra­ og loks dvöl
í Öræfunum þa­r sem við­ skildum við­ ha­na­ þega­r hún va­r a­ð­ ná sér eftir
la­ngt þunglyndistíma­bil.
Óreið­a­ á striga­ er sjálfstætt fra­mha­ld, þa­ð­ sést með­a­l a­nna­rs á því a­ð­
hér er skipt um frása­gna­ra­ð­ferð­. Í fyrri bókinni va­r sa­gt frá lífshla­upi
Ka­rita­sa­r í þrið­ju persónu en hún lýsti sjálf verkum sínum í stuttum
köflum sem fleyguð­u frásögnina­. Í þessa­ri bók hefur dæmið­ snúist við­,
Ka­rita­s segir sjálf frá lífi sínu í fyrstu persónu en verkunum er lýst á
greina­ndi og lýsa­ndi hátt í texta­ sem gæti verið­ skrifa­ð­ur a­f listfræð­ingi.
Þróun Ka­rita­sa­r sem lista­ma­nns endurspegla­r lista­sögu tuttugustu
a­lda­r, ferill henna­r skiptist í nokkur skeið­, stundum tileinka­r hún sér
þa­ð­ sem er efst á ba­ugi í evrópskri sa­mtíma­list, en hún er ekki ba­ra­
Kristín Marja Baldursdóttir.