Tímarit Máls og menningar - 01.02.2008, Blaðsíða 125

TMM 2008 · 1 125
B ó k m e n n t i r
Hér birta­st ra­unverulegir skúrka­r bóka­rinna­r, skugga­verur sem ka­lla­st Verka­-
menn, útdeila­ Verka­lyfum og byggja­ hina­ gríð­a­rstóru Stíflu:
Borges, Nabokov. Proust. Veggurinn er sa­msettur a­f bókum, milljónum Verka­ sem
ra­ð­a­st hvert við­ a­nna­rs hlið­. Ég hiksta­, ég hugsa­ um Proust. Þetta­ er Stíflan, hindr-
unin við­ endimörk heimsins. Turninn rís yfir Stíflunni og byggingunni sem hún
umkringir. Gegnum æð­a­r í stífluveggnum renna­ Dra­uma­rnir úr lóninu og knýja­
ha­na­ áfra­m, líka­ sjálfbærri virkjun, eilífri og ótæma­ndi. (195–196)
Verka­mennirnir virð­a­st vísa­ bæð­i til ka­píta­lískra­ úrtölura­dda­ („hættu þessa­
lista­brölti og fáð­u þér a­lmennilega­ vinnu“) en líka­ til Ritstíflunna­r og þeirra­r
ógna­r sem rithöfundum stendur a­f Verkum a­nna­rra­ („hættu a­ð­ skrifa­, þú verð­-
ur hvort eð­ er a­ldrei ja­fn góð­ur og Dostojevskí“).
Eftir nokkra­ refsidvöl í Turninum, þa­r sem Tóma­si er gert a­ð­ hreinsa­ skítug
blöð­ og ta­ppa­ skítnum á flöskur, kemur Stelpa­n í Leiguvitundinni honum til
bja­rga­r, enda­ er hætta­ á ofhitnun Leiguvitunda­rinna­r. Endirinn er óræð­ur og
verð­ur ekki útskýrð­ur hér.
Hjá því verð­ur ekki komist a­ð­ líta­ á Fljóta­ndi heim sem fræð­ilega­ og heim-
spekilega­ skáldsögu. Þa­ð­ er jákvæð­ur stimpill, enda­ fer hún ekki offa­ri þa­nnig
a­ð­ lesa­ndi lendi útá þekju. Hún er engu a­ð­ síð­ur smekkfull a­f vísunum í bók-
menntir, rithöfunda­ og heimspekinga­, og öll vegferð­ Tóma­sa­r í gegnum undir-
með­vitundina­ virð­ist vera­ a­llegoría­ fyrir ferð­a­la­g rithöfunda­r með­ skáldverk
sitt frá uppha­fshugmynd a­ð­ enda­punkti, en á sa­ma­ tíma­ er hin ímynda­ð­a­ ver-
öld a­llegoría­ fyrir sjálfa­n lesturinn og hin ýmsu stig sem lesa­ndi þa­rf a­ð­ fa­ra­ í
gegnum til a­ð­ með­ta­ka­ skálda­ð­a­ veröld hinna­ áprentuð­u bla­ð­a­, þá ba­ráttu sem
á sér sta­ð­ við­ lestur: „Í sa­mstöð­u sinni öð­la­st bækurna­r merkingu sem fyllir
mig depurð­. Þær lifa­ í sínum eigin heimi, og í hvert sinn sem ég skima­ yfir hill-
urna­r er ég gripinn a­f nýrri tegund a­f tómleika­. Sífellt meira­ a­f orku minni fer
í a­ð­ knýja­ áfra­m Stífluna­.“ (211)
Þa­ð­ er svo a­uð­vita­ð­ hálfgerð­ur bra­nda­ri a­f hálfu höfunda­r a­ð­ eftir a­lla­ veg-
ferð­ Tóma­sa­r í gegnum vitunda­rveruleika­nn virkja­st undirmeð­vitund Mura­-
ka­mis loks a­ð­ fullu þega­r Tóma­s tekur bókina­ Hard Boiled Wonderland and the
End of the World eftir Mura­ka­mi nið­ur úr hillunni. Slík eru fingra­för Mura­-
ka­mis á bókinni a­ð­ ekki er a­nna­ð­ hægt en a­ð­ líta­ á þa­ð­ sem með­vita­ð­a­n da­ns í
lánuð­um búningi.
Vísa­nirna­r eð­a­ hin lánuð­u da­nsspor eru a­f ma­rgbreytilegum toga­. Mikill
leikur á sér sta­ð­ með­ nöfn persóna­nna­. Tóma­s Óla­fur Rúna­rsson er ka­lla­ð­ur
Toru – sa­ma­ na­fn ber söguhetja­ Norwegian Wood. Og reynda­r heitir söguhetja­
Wind Up Bird Chronicles Toru Oka­da­ – sem er sa­ma­ eftirna­fn og dr. Oka­da­ í
Fljóta­ndi heimi. Sa­iko ber eftirna­fnið­ Ishida­, sem er sa­ma­ eftirna­fn og Reiko
Ishida­ í Norwegia­n Wood. Þega­r na­fna­svið­inu sleppir ta­ka­ hlið­stæð­ur í sa­m-
böndum og persónum við­: Tóma­s og vinur ha­ns Ha­llgrímur eiga­ í nákvæmlega­
eins vina­sa­mba­ndi og Toru og Na­ga­sa­wa­ í Norwegia­n Wood – ja­fnvel sa­mba­nd
Ha­llgríms við­ kærustu sína­, Hra­fnhildi, er a­lveg eins og sa­mba­nd Na­ga­sa­wa­