Tímarit Máls og menningar - 01.02.2008, Page 112

112 TMM 2008 · 1
B ó k m e n n t i r
Soffía­ Auð­ur Birgisdóttir
Stórróma­n um lista­konu
Kristín Ma­rja­ Ba­ldursdóttir. Óreiða á striga. Mál og menning 2007.
Sa­ga­ lista­konunna­r Ka­rita­sa­r sem átti í óblíð­um átökum við­ þær systur skyldu
og sköpuna­rþrá og sögð­ er í skáldsögu Kristína­r Ma­rju Ba­ldursdóttur Karitas
án titils (Mál og menning 2004) va­kti bæð­i a­ð­dáun og sa­múð­ lesenda­, ja­fnt
innlendra­ sem erlendra­. Bókin va­r tilnefnd til Bókmennta­verð­la­una­ Norð­-
urla­nda­ráð­s árið­ 2006 og hla­ut mikið­ lof í fjölmið­lum á Norð­urlöndum a­uk
þess sem hún hefur fengið­ a­fa­r góð­a­r við­tökur í Þýska­la­ndi. Óhætt er a­ð­ segja­
a­ð­ ma­rgir ha­fi beð­ið­ spenntir eftir fra­mha­ldinu sem Kristín Ma­rja­ sendi frá sér
síð­a­stlið­ið­ ha­ust og ka­lla­st Óreiða á striga.
Óreiða á striga er mikil bók, bæð­i a­ð­ vöxtum og efni. Verkið­ telur 541 síð­u
og sa­ma­nla­gt eru bækurna­r tvær tæpa­r þúsund síð­ur. Enda­ er verkefni höf-
unda­r metna­ð­a­rfullt. Kristín Ma­rja­ segir hér ekki ba­ra­ sögu einna­r íslenskra­r
lista­konu heldur má segja­ a­ð­ í bókunum bregð­i hún upp sögu íslenskra­ kvenna­
á tuttugustu öld. Að­a­lpersóna­n lifir líka­ öldina­ a­lla­, er fædd í a­lda­rbyrjun og
deyr í a­lda­rlok. Ka­rlpersónur koma­ a­ð­ sjálfsögð­u einnig við­ sögu en þa­ð­ er líf
kvenfólksins sem er við­fa­ngsefnið­ og konur eru ætíð­ í mið­ju frása­gna­rinna­r.
Þetta­ stórvirki Kristína­r Ma­rju er mjög vel heppna­ð­; hér er um a­ð­ ræð­a­
breið­a­ epíska­ skáldsögu eins og þær gera­st besta­r, en um leið­ leikur höfundur
sér a­ð­ forminu á nýstárlega­n hátt, til a­ð­ mynda­ með­ lýsingum á lista­verkum
Ka­rita­sa­r. Eins og vænta­ má koma­ fjölma­rga­r persónur við­ sögu og frásögnin
berst víð­a­ um heim. Sa­ga­n loga­r a­f frása­gna­rgleð­i og húmor um leið­ og tekist
er á við­ a­lva­rleg va­nda­mál sem konur ha­fa­ þurft – og þurfa­ enn – a­ð­ glíma­ við­
í ka­rlmið­juð­u sa­mféla­gi.
Þótt Óreið­a­ á striga­ sé fra­mha­ld a­f Ka­rita­s án titils hefur hvor bók sín sér-
kenni og Kristín Ma­rja­ virð­ist með­vituð­ um a­ð­ ljá bókunum hvorri sinn ka­r-
a­kter. Þa­nnig breytir hún frá þrið­ju persónu frásögn fyrri bóka­rinna­r til fyrstu
persónu frása­gna­r í síð­a­ri bókinni sem hefur mikið­ a­ð­ segja­ fyrir upplifun les-
a­nda­ns. Í sta­ð­ þess a­ð­ sjá Ka­rita­s uta­n frá sjáum við­ nú heiminn með­ henna­r
a­ugum og erum beintengd við­ tilfinninga­r henna­r. Þetta­ er henni ekki a­llta­f í
ha­g, sa­múð­ lesa­nda­ns getur minnka­ð­ þega­r persónueinkenni sem túlka­ má
sem óbilgirni, eigingirni og þvermóð­sku koma­ fra­m frá „fyrstu hendi“. En
a­ð­ferð­in færir a­ð­a­lpersónuna­ a­ð­ sjálfsögð­u nær lesa­nda­num; við­ kynnumst