Læknablaðið - 01.12.2016, Blaðsíða 21

LÆKNAblaðið 2016/102 549
beitt var blóðrásarstöðvun var blóði veitt framvirkt upp í heilaæð-
ar (antegrade cerebral perfusion, ACP) á meðan á blóðrásarstöðvun
stóð og þannig reynt að vernda heilann fyrir súrefnisskorti. Ekki
hefur enn tekist að sýna með afgerandi hætti hvaða aðgerðartækni
veitir bestu heilaverndunina við blóðrásarstöðvun. Framvirk blóð-
veiting til heila, ásamt meðaldjúpri kælingu, er sú aðferð sem mest
hefur verið notuð hér á landi. Nýlegar rannsóknir hafa frekar stutt
þá tækni umfram aðrar eldri aðferðir eins og þegar blóði er veitt til
heilans í gegnum efri holæð (retrograde cerebral perfusion).17,24 Vonir
eru þó bundnar við að stór alþjóðleg rannsókn sem nú er í gangi
muni varpa ljósi á hvaða aðferð reynist best í þessum aðgerðum.25
Dánarhlutfall innan 30 daga frá aðgerð var 1,9% og er það sam-
bærileg dánartíðni og í erlendum rannsóknum.18,19 Langtímalifun
var einnig mjög góð og á pari við stærstu hjartaskurðdeildir er-
lendis. Þannig var 5 ára lifun 90,3% í okkar rannsókn en erlendis
er hún oftast á bilinu 78-96%.18,19,26-28
Langtímalifun var marktækt verri hjá konum en körlum, og
hélst munurinn marktækur þrátt fyrir að tekið væri tillit til þess
að konur voru að meðaltali 3,4 árum eldri en karlar á aðgerðar-
degi. Erlendar rannsóknir hafa sýnt svipaðar niðurstöður en kon-
ur virðast hafa verri langtímahorfur eftir þessar aðgerðir og auk
þess hærra 30 daga dánarhlutfall. Skýringin er ekki ljós en þetta á
bæði við um valaðgerðir og bráðaaðgerðir þegar flysjun verður á
ósæðargúlpi.18,29,30 Í okkar rannsókn sást þó ekki marktækur mun-
ur á 30 daga dánarhlutfalli karla og kvenna, enda ekki við því að
búast þar sem aðeins tveir sjúklingar létust innan 30 daga. Báðir
voru konur, sem allt eins gæti hafa verið tilviljun.
Styrkur þessarar rannsóknar er að hún nær yfir alla sjúklinga
hjá heilli þjóð en allar aðgerðirnar voru framkvæmdar á Landspít-
alanum. Rannsóknartímabilið tók til 15 ára og aðgerðirnar voru
framkvæmdar af tiltölulega fáum skurðlæknum sem allir störfuðu
á sömu stofnun. Einnig er styrkur að eftirfylgd sjúklinga var 100%
hvað varðar lifun. Helsti veikleiki rannsóknarinnar er að hún
er afturskyggn og klínískar upplýsingar byggja því á skráningu
í sjúkraskrám, sem í sumum tilfellum var ábótavant. Loks voru
sjúklingar tiltölulega fáir, eða 105 talsins, sem takmarkar þá töl-
fræðilegu úrvinnslu sem hægt er að gera á ekki stærri efnivið.
Árangur aðgerða við ósæðargúlp í rishluta ósæðar á Íslandi er
góður og svipar til stærri erlendra rannsókna. Árangurinn verður
að telja sérstaklega góðan hvað varðar tíðni alvarlegra fylgikvilla
eins og heilablóðfalls (1,9%) og einnig lágrar 30 daga dánartíðni
(1,9%). Tíðni vægari fylgikvilla er hins vegar há eins og gera má
ráð fyrir eftir jafn umfangsmikla hjartaaðgerð. Því er mikilvægt
að halda sig við ábendingar þessara stóru aðgerða og taka ekki
sjúklinga til aðgerðar þar sem ávinningur af aðgerð er óljós. Fyrir
sjúklinga með réttar ábendingar er árangur mjög góður og gera
má ráð fyrir að yfir 90% þeirra séu á lífi 5 árum eftir aðgerð.
Þakkir
Þakkir fær Gunnhildur Jóhannsdóttir skrifstofustjóri á skurðdeild
Landspítala fyrir aðstoð við öflun sjúkraskráa. Rannsóknin var
styrkt af Vísindasjóði Landspítala og Rannsóknarsjóði Háskóla
Íslands.
R A N N S Ó K N
Heimildir
1. Johnston KW, Rutherford RB, Tilson MD, Shah DM,
Hollier L, Stanley JC. Suggested standards for reporting
on arterial aneurysms. J Vasc Surg 1991; 13: 452-8.
2. Kuzmik GA, Sang AX, Elefteriades JA. Natural history of
thoracic aortic aneurysms. J Vasc Surg 2012; 56: 565-71.
3. Nesi G, Anichini C, Tozzini S, Boddi V, Calamai G, Gori F.
Pathology of the thoracic aorta: a morphologic review of
338 surgical specimens over a 7-year period. Cardiovasc
Pathol 2009; 18: 134-9.
4. Zhang L, Wang HH. The genetics and pathogenesis of
thoracic aortic aneurysm disorder and dissections. Clin
Genet 2016; 89: 639-46.
5. Goldfinger JZ, Halperin JL, Marin ML, Stewart AS, Eagle
KA, Fuster V. Thoracic Aortic Aneurysm and Dissection. J
Am Coll Cardiol 2014; 64: 1725-39.
6. Elefteriades JA, Pomianowski P. Practical genetics of
thoracic aortic aneurysm. Prog Cardiovasc Dis 2013; 56:
57-67.
7. Andelfinger G, Loeys B, Dietz H. A Decade of Discovery
in the Genetic Understanding of Thoracic Aortic Disease.
Can J Cardiol 2016; 32: 13-25.
8. Jondeau G, Boileau C. Familial thoracic aortic aneurysms.
Curr Opin Cardiol 2014; 29: 492-8.
9. Chau KH, Elefteriades JA. Natural History of Thoracic
Aortic Aneurysms: Size Matters, Plus Moving Beyond
Size. Prog Cardiovasc Dis 2013; 56: 74-80.
10. Isselbacher EM. Trends in thoracic aortic aneurysms
and dissection: out of the shadows and into the light.
Circulation 2014; 130: 2267-8.
11. Johansson G, Markström U, Swedenborg J. Ruptured
thoracic aortic aneurysms: A study of incidence and
mortality rates. J Vasc Surg 1995; 21: 985-8.
12. Geirsson A, Melvinsdóttir IH, Arnórsson Þ, Mýrdal G,
Guðbjartsson T. Árangur aðgerða vegna bráðrar ósæðar-
flysjunar af gerð A á Íslandi. Læknablaðið 2016; 102: 71-6.
13. Elefteriades JA. Natural history of thoracic aortic ane-
urysms: indications for surgery, and surgical versus
nonsurgical risks. Ann Thorac Surg 2002; 74: 1877-80.
14. Erbel R, Aboyans V, Boileau C, Bossone E, Bartolomeo RD,
Eggebrecht H, et al. 2014 ESC Guidelines on the diagnosis
and treatment of aortic diseases. Eur Heart J 2014; 35:
2873-926.
15. Nashef SAM, Roques F, Sharples LD, Nilsson J, Smith C,
Goldstone AR, et al. EuroSCORE II. Eur J Cardio-Thorac
Surg 2012; 41: 734-45.
16. Yan TD, Bannon PG, Bavaria J, Coselli JS, Elefteriades JA,
Griepp RB, et al. Consensus on hypothermia in aortic arch
surgery. Ann Cardiothorac Surg 2013; 2: 163-8.
17. Griepp RB, Griepp EB. Perfusion and cannulation strateg-
ies for neurological protection in aortic arch surgery. Ann
Cardiothorac Surg 2013; 2: 159-62.
18. Kallenbach K, Kojic D, Oezsoez M, Bruckner T, Sandrio
S, Arif R, et al. Treatment of ascending aortic aneurysms
using different surgical techniques: a single-centre
experience with 548 patients. Eur J Cardio-Thorac Surg
2013; 44: 337-45.
19. Achneck HE, Rizzo JA, Tranquilli M, Elefteriades JA.
Safety of Thoracic Aortic Surgery in the Present Era. Ann
Thorac Surg 2007; 84: 1180-5.
20. Helgadottir S, Sigurdsson MI, Ingvarsdottir IL, Arnar DO,
Gudbjartsson T. Atrial fibrillation following cardiac sur-
gery: risk analysis and long-term survival. J Cardiothorac
Surg 2012; 7: 87.
21. Echahidi N, Pibarot P, O´Hara G, Mathieu P. Mechanisms,
Prevention, and Treatment of Atrial Fibrillation After
Cardiac Surgery. J Am Coll Cardiol 2008; 51: 793-801.
22. Svensson LG, Pillai ST, Rajeswaran J, Desai MY, Griffin B,
Grimm R, et al. Long-term survival, valve durability, and
reoperation for 4 aortic root procedures combined with
ascending aorta replacement. J Thorac Cardiovasc Surg
2016; 151: 764-71.
23. Smárason NV, Sigurjónsson H, Hreinsson K, Arnórsson
Þ, Guðbjartsson T. Enduraðgerðir vegna blæðinga eftir
opnar hjartaskurðaðgerðir á Íslandi. Læknablaðið 2009;
95: 567-73.
24. Tian DH, Wan B, Bannon PG, Misfeld M, LeMaire SA,
Kazui T, et al. A meta-analysis of deep hypothermic
circulatory arrest alone versus with adjunctive selective
antegrade cerebral perfusion. Ann Cardiothorac Surg
2013; 2: 261-70.
25. Yan TD, Tian DH, LeMaire SA, Misfeld M, Elefteriades JA,
Chen EP, et al. The ARCH Projects: design and rationale
(IAASSG 001). Eur J Cardio-Thorac Surg 2014 45: 10-6.
26. Higgins J, Lee MK, Co C, Janusz MT. Long-term outcomes
after thoracic aortic surgery: A population-based study. J
Thorac Cardiovasc Surg 2014; 148: 47-52.
27. Etz CD, Homann TM, Silovitz D, Spielvogel D, Bodian
CA, Luehr M, et al. Long-Term Survival After the Bentall
Procedure in 206 Patients With Bicuspid Aortic Valve. Ann
Thor Surg 2007; 84: 1186-94.
28. David TE, Feindel CM, Webb GD, Colman JM, Armstrong
S, Maganti M. Long-term results of aortic valve-sparing
operations for aortic root aneurysm. J Thorac Cardiovasc
Surg 2006; 132: 347-54.
29. Beller CJ, Farag M, Wannaku S, Seppelt P, Arif R,
Ruhparwar A, et al. Gender-specific differences in
outcome of ascending aortic aneurysm surgery. PloS One
2015; 10: e0124461.
30. Nienaber CA, Fattori R, Mehta RH, Richartz BM,
Evangelista A, Petzsch M, et al. Gender-Related
Differences in Acute Aortic Dissection. Circulation 2004;
109: 3014-21.