Læknablaðið - 01.12.2016, Blaðsíða 19

LÆKNAblaðið 2016/102 547
Rannsóknin var framkvæmd með tilskildum leyfum frá Vís-
indasiðanefnd, Persónuvernd og framkvæmdastjóra lækninga á
Landspítala.
Niðurstöður
Helstu lýðfræðilegar upplýsingar um sjúklingana eru sýndar í
töflu I. Karlar voru 69,5% af þýðinu. Meðalaldur sjúklinga á að-
gerðardegi var 60,7 ± 13,9 ár (bil: 23-85). Konur voru að meðaltali
3,4 árum eldri en karlar en aldursmunurinn var ekki tölfræðilega
marktækur. Alls höfðu 64,8% sjúklinga sögu um háþrýsting og
51,0% höfðu tvíblöðku-ósæðarloku. Hlutfall tvíblöðkuloku var
hærra hjá körlum en konum, eða 59,7% borið saman við 30,0%
(p=0,012). Ósæðarlokuþrengsl voru til staðar hjá 33 sjúklingum en
26 þeirra höfðu tvíblöðkuloku (78,8%). Ósæðarlokuleki var til stað-
ar hjá 46 sjúklingum og voru 20 þeirra með tvíblöðkuloku (43,5%).
Bæði ósæðarlokuleka- og -þrengsl höfðu 10 sjúklingar. Fyrir að-
gerð hafði heilkenni Marfans verði greint hjá 5 sjúklingum (4,8%)
en enginn hafði greint Ehler Danlos-heilkenni. Fjölskyldusaga
um ósæðargúlpa var til staðar hjá 10 sjúklingum (9,5%). Meðal
EuroSCORE II fyrir allt þýðið var 4,5 ± 5,7 (bil: 1,0 – 45,5).
Helsta ábending fyrir aðgerð var stærð eða hröð stækkun
ósæðargúlps (66,7%). Þar á eftir komu ósæðarlokuþrengsl, ósæðar-
lokuleki eða ef fyrirhuguð var kransæðahjáveituaðgerð. Fleiri en
ein ábending fyrir aðgerð var til staðar hjá tveimur þriðju sjúk-
linga (67,6%).
Helmingur sjúklinga (50,5%) var einkennalaus og greindist fyr-
ir tilviljun. Hjartabilun með mæði var til staðar hjá 36 sjúklingum
(34,3%) og 15 sjúklingar (14,3%) voru með brjóstverk við greiningu.
Einn sjúklingur kvartaði bæði um brjóstverk og mæði.
Meðalstærð ósæðargúlps við greiningu var 55,6 ± 9,1 mm í
mesta þvermál; eða 55,0 ± 10,7 mm hjá sjúklingum með einkenni
sem rekja mátti til gúlpsins og 56,3 ± 7,3 mm hjá þeim sem ekki
höfðu einkenni sem rekja mátti til gúlpsins (p=0,48). Stærsti
gúlpurinn var 100 mm og teygði hann sig niður í ósæðarrót.
Að meðaltali voru gerðar 7 aðgerðir á ári. Aðgerðum fjölgaði
marktækt eftir því sem leið á tímabilið (OR: 1,07, 95%-ÖB: 1,02-
1,12, p=0,003), eða úr 23 aðgerðum á árunum 2000-2004 í 38 að-
gerðir árin 2005-2009 og 44 aðgerðir frá 2010-2014. Engin aðgerð
flokkaðist sem bráðaaðgerð en 5 aðgerðir voru gerðar í flýti vegna
einkenna sem rakin voru til gúlpsins, oftast vegna brjóstverkja. Í
engu tilfellanna reyndist ósæðargúlpur rofinn.
Tafla II sýnir hvaða aðgerðir voru framkvæmdar. Algengust
voru ósæðarrótarskipti með lífrænni loku (bioprosthesis), eða í 28
tilfellum. Hjá 18 sjúklingum var ósæðinni ekki skipt út en hún í
staðinn sveipuð stoðneti. Gert var við ósæðarbogann hjá 11 sjúk-
lingum og var blóðrásarstöðvun með djúpri kælingu framkvæmd
í 8 tilfellum. Var meðaltímalengd blóðrásarstöðvunar 17 ± 10 mín
og blóði veitt sérstaklega til heilaæða í öllum tilfellum. Hjá 20%
R A N N S Ó K N
Tafla II. Aðgerðatengdir þættir. Fjöldi sjúklinga og hlutfall (%) eða meðaltal með
staðalfráviki. N=105.
Fjöldi %
Slagæð sem HLV var tengd við
Rishluti ósæðar/ósæðarbogi 80 76,2
Náraslagæð 14 14,3
Holhandar- eða viðbeinsslagæð 11 10,5
Nærlæg viðgerð á ósæð (proximal anastomosis, n=105)
Rishluti 23 21,9
Rótarskipti, ólífræn loka 19 18,1
Rótarskipti, lífræn loka 28 26,7
Lokusparandi rótarskipti (David-aðgerð) 16 15,2
Lokuskipti + rishluti 1 0,95
Sveipun (wrapping) 18 17,1
Fjartenging (distal anastomosis, n=87)
Rishluti 76 87,4
Neðri ósæðarbogi 10 11,5
Allur ósæðarbogi 1 1,1
Blóðrásarstöðvun (n=8)
Lengd, mínútur 17 ± 10
Lægsti líkamshiti °C, miðgildi 24
Framvirk blóðveita til heila (ACP) 8 100
Tími á hjarta- og lungnavél, mínútur 166 ± 63
Tangartími, mínútur 118 ± 47
Kransæðahjáveituaðgerð 21 20
HLV = hjarta– og lungnavél, ACP = antegrade cerebral perfusion
Tafla III. Fylgikvillar eftir aðgerð. Fjöldi og hlutfall. N=105.
Fjöldi %
Fylgikvillar 70 66,7
Alvarlegir fylgikvillar 33 31,4
Enduraðgerð vegna blæðingar 15 14,3
Hjartadrep* 16 15,2
Barkaraufun (tracheostomy) 4 3,8
Þörf á nýrnaskilun (n=104)*** 3 2,9
Djúp bringubeinssýking 0 0
Heilablóðfall 2 1,9
Fjölkerfabilun 2 1,9
Minniháttar fylgikvillar 62 59
Nýtilkomið gáttatif/flökt (n=97)** 41 42,3
Öndunarvélameðferð >48 klukkustundir 18 17,1
Lungnabólga 12 11,4
Bráður nýrnaskaði (n=104)*** 16 15,4
Grunn bringubeinssýking 6 5,7
Aftöppun fleiðruvökva 16 15,2
Aftöppun gollurshússvökva 13 12,4
Dauði í aðgerð 0 0
Dánarhlutfall innan 30 daga (skurðdauði) 2 1,9
CKMB = kreatín kínasi >70 μg/L*. Sjúklingar sem höfðu sögu um gáttatif/gáttaflökt
voru ekki taldir með til nýtilkomins gáttatifs/gáttaflökts**. Einn sjúklingur var með
lokastigs nýrnabilun fyrir aðgerð og í skilunarmeðferð og var ekki talinn með sem bráður
nýrnaskaði eða þörf á nýrnaskilun***.