Læknablaðið - 01.12.2016, Blaðsíða 29

LÆKNAblaðið 2016/102 557
Nýlega kom út svo kölluð McKinsey skýrsla. Velferðarráðuneytið
stóð að baki gerð skýrslunnar en viðtöl, greiningarvinna og sam-
antekt niðurstaðna voru unnin af ráðgjafafyrirtækinu McKinsey &
Company í nánu samstarfi við ráðuneytið, Embætti landlæknis og
Landspítala. Í skýrslunni er hugað að afköstum, rekstrarhagkvæmni
og framleiðni vinnuafls á Landspítala. Jafnframt er fjallað um nýtingu
fjármuna, gæði þjónustu og samspil hans við aðra hluta heilbrigð-
iskerfisins. Í skýrslunni er auk inngangs og kafla um aðferðafræði, 6
efnislegir kaflar og ráðleggingar skýrsluhöfunda um úrbætur. Hér er
stuttur útdráttur úr skýrslunni og fyrir áhugasama er hún í heild á
vefslóðinni: velferdarraduneyti.is/media/skyrslur2016/Lykill-ad-full-
nytingu-taekifaera-Landspitalansb.pdf
Inngangur. Frá árinu 1970 hefur hluti heilbrigðisþjónustu af
vergri landsframleiðslu tvöfaldast í mörgum aðildarríkjum Efna-
hags- og framfarastofnunarinnar (OECD) og er nú á milli 7-16%. Á
Íslandi náði þetta hlutfall hæst 10,1% árið 2003 en síðan hefur Ísland
verið eitt fárra landa þar sem dregið hefur úr þessu hlutfalli. Árið
2014 námu heilbrigðisútgjöld á Íslandi 8,8% af vergri landsfram-
leiðslu. Gæði íslenskrar heilbrigðisþjónustu koma vel út og enn betur
þegar þau eru skoðuð í tengslum við útgjöld.
Aðferðafræði. Ákveðið var að bera Landspítala saman við tvö
sænsk sjúkrahús: háskólasjúkrahúsið í Umeå og Karolinska háskóla-
sjúkrahúsið þar sem þeim svipar til hans en á ólíkan hátt.
Áætlanagerð og afköst. Umfang veittrar þjónustu hefur minnk-
að undanfarin ár. Þjónusta hefur færst af legudeildum yfir á göngu-
deildir og umfang þjónustunnar, mælt í DRG-einingum, því dregist
saman. Ráðleggingar: gera þarf heildaráætlun um hvaða þjónustu
skuli veita á spítalanum og hvað annars staðar.
Rekstrarhagkvæmni og framleiðni vinnuafls. Dregið hefur úr
kostnaðarhagkvæmni og þó framleiðni starfsfólks sé mikil fer hún
minnkandi. Afköstin eru minni en áður þó stöðugildin séu fleiri og
kostnaður meiri. Skýringarnar eru einkum kjarasamningar við heil-
brigðisstarfsfólk og að einhverju leyti kostnaðarsamt skipulag starfs-
mannamála. Meðallegutími sjúklinga er langur. Oft er vísað til skorts
á úrræðum fyrir sjúklinga sem tilbúnir eru til útskrifta en bent er á
að hægir innri ferlar, þar á meðal við útskriftir sjúklinga, skipta máli.
Ráðleggingar: aukin fjárframlög ætti að nýta til að fjölga stöðugildum,
bæta vinnuskilyrði og þróa þjónustuframboðið. Landspítalinn þarf
að skilgreina skýrar mælieiningar og setja sér markmið með tilliti
til framleiðni. Bregðast þarf við fráflæðivandanum með því að bæta
ferla innan sjúkrahússins.
Vinnuafl og mönnun. Læknar sinna fleiri sjúklingum á stöðugildi
en læknar sænsku sjúkrahúsanna. Hlutfall klínísks starfsfólks er lágt
og læknar hlutfallslega fáir. Læknahópurinn er ungur og margir af
eldri læknunum vinna einungis hlutastörf. Þetta veldur minni getu
til að taka klínískar ákvarðanir. Ráðleggingar: breyta þarf samsetn-
ingu starfsmannahópsins. Fjölga þarf sérfræðilæknum í fullu starfi
eða að minnsta kosti auka stöðuhlutfall og viðveru þeirra til að hraða
ákvörðunartöku um meðferð og útskriftir sjúklinga.
Gæði. Þótt rekstrarkostnaður og afköst hafi breyst sést lítil
breyting á gæðum þjónustunnar. Kröfur stjórnvalda um gæðamæl-
ingar eru takmarkaðar og frábrugðnar því sem tíðkast annars staðar
á Norðurlöndunum. Einnig er skortur á skýrslugjöf um aðra þætti
heilbrigðiskerfisins. Biðlistar hafa lengst jafnt og þétt og þótt verk-
föllin 2014-2015 hafi haft umtalsverð áhrif á afköst síðustu ára, lengd-
ust biðlistar jafnhratt árin 2011-2013. Ráðleggingar: Landspítalinn ætti
að setja sér markmið byggð á gæðavísunum.
Hlutverk í heilbrigðiskerfinu. Hlutverk er ekki nógu skýrt. Ráð-
leggingar: allir helstu hagsmunaaðilar (velferðarráðuneytið, Embætti
landlæknis, Sjúkratryggingar Íslands, Landspítali og fulltrúar sér-
fræðilækna og heilsugæslukerfisins) þurfa að samræma sýn sína á
hvar og í hvaða umfangi veita skal ólíkar tegundir heilbrigðisþjón-
ustu.
Leiðin fram á við. Lagðar eru til 7 aðgerðir til að styrkja íslenskt
heilbrigðiskerfi til framtíðar.
1: Stytta meðallengd innlagna. 2: Efla krafta sérfræðilækna í
heilsugæslu, öldrunar- og endurhæfingarþjónustu. Tengja starfsemi
Landspítalans betur við starfsemi annarra veitenda heilbrigðisþjón-
ustu. 3: Byggja skipulag þjónustu sérfræðilækna á staðreyndum. 4:
Setja ætti reglur um samræmda skráningu (byggða á DRG-kerfinu)
á allri heilbrigðisþjónustu. 5: Kanna möguleika á „lóðréttu“ stjórn-
skipulagi sem felur í sér sameiginlega stjórnun á Landspítalanum,
umdæmisspítölum, heilsugæslunni og öldrunarþjónustu. 6: Hagnýta
upplýsingatækni betur. 7: Hanna umbótaáætlun með skýrum áföng-
um og tengja aukin framlög til heilbrigðiskerfisins við hana.
Það eru góðar ábendingar í þessari skýrslu, svo sem að móta
þarf heilstæða stefnu um veitingu heilbrigðisþjónustu á landinu öll,
tengja þarf betur starfsemi spítalans við aðrar þjónustuaðila auk þess
sem auka þarf notkun gæðavísa. Ánægjulegt er að heyra að læknar
spítalans afkasta miklu en hugsanlega segir það meira um sænska
heilbrigðiskerfið og athyglisvert væri að fá samanburð við önnur
lönd svo sem Bretland.
Ýmsar spurningar vakna þó við lesturinn. Ef sjálfstætt starfandi
læknar eru fluttir yfir á spítalann til að bæta mönnun þar, hver á þá
að sinna stofuvinnu þeirra? Ef hlutfall klínísks starfsfólks á Landspít-
ala er lágt hvers vegna er ekki lagt til að breyta því hlutfalli? Gæti stór
hluti vandamála Landspítala verið stjórnunarlegur? Aukin viðvera
reyndra sérfræðinga felur í sér að þeir fara aftur í það hlutverk sem
þeir voru í í sérnáminu, eru læknar tilbúnir í það? Gæti þetta fælt
nýja sérfræðilækna frá?
Þorbjörn Jónsson formaður
Orri Þór Ormarsson varaformaður
Björn Gunnarsson gjaldkeri
Magdalena Ásgeirsdóttir ritari
Agnar H. Andrésson
Arna Guðmundsdóttir
Hjalti Már Þórisson
Jóhanna Ósk Jensdóttir
Þórarinn Ingólfsson
Stjórn LÍ
Ú R P E N N A S T J Ó R N A R M A N N A L Í
McKinsey skýrslan
Orri Þór Ormarsson
barnaskurðlæknir á Landspítala
og í stjórn Læknafélags Íslands
otormarsson@hotmail.com
Í pistlunum Úr penna stjórnarmanna LÍ birta þeir sínar eigin skoðanir en ekki félagsins.
Læknadagar eru
í góðum höndum
Iceland Travel Ráðstefnur
hefur haldið utan um skipulag
Læknadaga til margra ára.
Iceland Travel Ráðstefnur
sérhæfir sig í skipulagningu,
undirbúningi og utanumhaldi
ráðstefna og funda.
Nánari upplýsingar um
þjónustu okkar er hægt að
nálgast á www.conferences.is
•
Skógarhlíð 12
105 Reykjavík
conferences@icelandtravel.is
www.conferences.is
Sími 585 4200
R ÁÐSTEFNUR
RÁÐSTEFNUR FUNDIR VIÐBURÐIR
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K