Læknablaðið - 01.03.2016, Blaðsíða 15

LÆKNAblaðið 2016/102 123
ójafnvægi í lengd sjúkrahúsdvalar milli sjúklingahópa sem koma
að heiman og frá hjúkrunarheimilum og gæti það hugsanlega haft
áhrif á dánartíðni hér á landi ári eftir mjaðmarbrot.
Dánarhlutfall var mjög aukið hjá þeim sem mjaðmarbrotnuðu ef
borið var saman við almenna þýðið á sama aldri, en að meðaltali
var dánartíðnin áttfalt hærri hjá þeim sem höfðu mjaðmarbrotnað
en var breytileg eftir aldursbilum (mynd 4). Þetta er sambærilegt
við tölur frá Noregi en þar sást, eins og í þessari rannsókn, að
munurinn á dánarhlutfalli var meiri í yngri aldursflokkunum.7
Aðhvarfsgreining sýndi að hærri aldur, lengri tími frá áverka
að komu á bráðamóttöku, hærri ASA-flokkun og ef vistmaður á
hjúkrunarheimili brotnaði, jók marktækt áhættuna á andláti innan
árs frá aðgerð.
Helsti styrkur þessarar rannsóknar er að rannsóknartímabilið
nær yfir heilt ár og úrtakið því nokkuð stórt. Enn fremur var sjúk-
lingum fylgt lengur eftir í þessari rannsókn en mörgum erlendum
rannsóknum. Upplýsingar úr sjúkraskrá og þjóðskrá virtust áreið-
anlegar og lítið um eyður.
Hvað varðar veikleika rannsóknarinnar má nefna að hún er
afturskyggn og því háð þeirri skráningu sem framkvæmd var á
hverjum tíma en mat á sjúkdómsbyrði, færni og hrumleika við
innlögn var ábótavant. Jafnframt vantar upplýsingar um marga
sértæka þætti á ýmsum stigum í ferli sjúklinganna, meðal annars
orsök andláts hjá þeim sem létust eftir að hafa hlotið mjaðmarbrot
á tímabilinu. Rannsóknin var fyrst og fremst hönnuð til að gefa
almennt yfirlit um meðferð og afdrif þessa sjúklingahóps, vekja
athygli á honum og hvetja til frekari rannsókna.
Ályktanir
Sjúklingahópurinn er svipaður hér á landi og erlendis en hlutfall
kvenna aðeins lægra. Því lengra sem leið frá áverka að komu á
bráðamóttöku jókst marktækt hætta á andláti innan árs frá að-
gerð. Meðalbiðtími eftir aðgerð var tæpur sólarhringur, sem er
innan marka erlendra gæðastaðla, en þriðjungur sjúklinga beið
lengur en sólarhring og er það áhyggjuefni. Dánarhlutfall var
hærra hjá þeim sem biðu lengur en sólarhring, þó ekki tölfræði-
lega marktækt. Meðallegutími á bæklunardeild er sambærilegur
við erlendar rannsóknir en virðist helst ráðast af umönnunarúr-
ræðum utan sjúkrahússins, sem gæti leitt til annaðhvort óþarf-
lega stuttrar eða langrar sjúkrahússdvalar en hvort tveggja gæti
haft neikvæðar afleiðingar. Dánarhlutfall þeirra sem mjaðmar-
brotna er sambærilegt við erlendar rannsóknir við 30 daga en í
hærri mörkum við eitt ár og mun hærri en gerist í sama aldurs-
þýði á Íslandi. Marktækt færri bjuggu á eigin heimili eftir að hafa
brotnað en fyrir brot og þurftu vistun á hjúkrunarheimili með
tilheyrandi óhagræði fyrir sjúklinga og kostnaði fyrir samfélagið.
Mjaðmarbrot hafa því alvarlegar afleiðingar fyrir einstaklinginn,
auka verulega á dánartíðni og draga úr sjálfbjargargetu þeirra
sem lifa af. Mestur ávinningur væri að forða slíku broti í upphafi
en sjúklingar með mjaðmarbrot þurfa vel skipulagða þjónustu og
nána samvinnu margra fagaðila til draga úr þeim fylgikvillum
sem þeim geta fylgt.
Þakkir
Þessi rannsókn hlaut styrki frá Sjóði Sigríðar Lárusdóttur og Vís-
indasjóði Landspítala.
R A N N S Ó K N
ENGLISH SUMMARY
Introduction: Hip fractures are common amongst the elderly, often with
serious consequences and increased mortality. The aim of this study
was to describe treatment and outcome of patients with hip fractures.
Material and methods: Retrospective study on all hip fracture patients
≥60 years of age operated at Landspitali University Hospital in the year
2011.
Results: The study group was made up of 255 patients (mean age 82 ±
8 years, women 65%). Mean delay to operation was 22 ± 14 hours. Mean
length of hospital stay for those living at a nursing home before hip fract-
ure was 4 ± 2 days but if they had lived at home 14 ± 10 days (p<0.001).
Before the fracture 68% of the patients lived at home but 54% at the end
of follow-up (p<0.001). Mortality one year after hip fracture was 27% and
on average eightfold compared to the general population ≥60 years. A
multivariate analysis showed that age, time from fracture to arrival at
hospital, ASA-classification and living in a nursing home before fracture
were linked to an increased risk of death.
Conclusion: The mean delay to surgery was within recommended gui-
delines, but one- third waited longer than 24 hours. Resources outside
hospital seemed to decide hospital length of stay. Mortality of hip fract-
ure patients was manifold compared to the general population of the
same age and within higher range compared to other countries. Signific-
antly fewer lived in their own home after the fracture. Hip fractures cause
serious debilitation and are demanding for society.
Treatment and outcome of patients with hip fracture
Magnusson KA1, Gunnarsson B2,3, Sigurdsson GH1,4, Mogensen B4,5, Olafsson Y6, Karason S1,4
1Department of Anaesthesia and Intensive Care, Landspitali – The National University Hospital of Iceland, 2Physical Sciences, University of Iceland, 3Decode genetics, 4Faculty of
Medicine, University of Iceland, 5Research Institute in Emergency Medicine, Landspitali – The National University Hospital of Iceland and 6Department of Orthopaedic Surgery, Land-
spitali - The National University Hospital of Iceland, Reykjavik, Iceland.
Key words: Hip fracture, treatment, outcome, survival.
Correspondence: Sigurbergur Kárason, skarason@landspitali.is