Læknablaðið - 01.03.2016, Blaðsíða 18

126 LÆKNAblaðið 2016/102
R A N N S Ó K N
tilgátan var sú að munur sé á horfum og lifun magakrabbameins-
sjúklinga út frá flokkunum tveimur og horfur dreifkrabbameina
verri. Auk þess var ætlunin að athuga mun á flokkunum með til-
liti til faraldsfræðilegra breytna, svo sem aldurs og kynjahlutfalls
og svo stigunar við greiningu og staðsetningar meinsins í maga.
Fyrri rannsóknir á faraldsfræði magakrabbameina á Íslandi hafa
sýnt að lækkandi nýgengi magakrabbameina skýrist nær eingöngu
af lækkun í nýgengi garnafrumukrabbameina.4,14 Markmiðið var
einnig að athuga hvort sú þróun hefði haldið áfram.
Efniviður og aðferðir
Sjúklingar greindir með magakrabbamein á tímabilinu 1. janúar
1990 til 31. desember 2009 samkvæmt Krabbameinsskránni voru
rannsakaðir. Krabbameinsskráin er lýðgrunduð, það er að segja
hún tekur til allrar íslensku þjóðarinnar. Upplýsingar um nöfn og
kennitölur sjúklinga, greiningardag, greiningaraldur, dánardag
og dánarorsök fengust úr Krabbameinsskránni.
Lýsingar meinafræðings í vefjasvörum tekinna sýna og
brott num inna æxla voru yfirfarnar og flokkaðar samkvæmt
Laurén-vefja flokkunarkerfinu. Garnafrumukrabbamein (Laurén-
flokkur 1) einkennast af kirtlum eða píplulaga formgerð og geta
verið vel, meðalvel eða illa sérhæfð. Dreifkrabbamein (Laurén-
flokkur 2) einkennast af hópum eða röðum af stökum frumum og
dreifðri íferð í magaveggnum. Algengt er að það sjáist svokallaðar
sigðfrumur, þar sem slímfyllt umfrymið ýtir kjarnanum út í jaðar
frumunnar. Kirtilsérhæfing er lítil eða ekki greinanleg. Ef greina
mátti báðar vefjagerðir í æxli flokkaðist það sem blandað. Æxli sem
voru það illa sérhæfð að hvorug vefjagerðin var greinanleg töld-
ust óflokkanleg.7,8 Sýni sem voru ekki flokkanleg út frá lýsingum
meinafræðingsins sem skoðaði þau upphaflega voru endurskoðuð
og metin með tilliti til Laurén-flokkunar af meinafræðingi með sér-
stakan áhuga á og reynslu í meinafræði meltingarfærasjúkdóma.
Sýnin fengust frá meinafræðideildum Landspítala og Sjúkrahúss
Akureyrar. Æxli klínískt greindra sjúklinga voru ekki flokkuð
samkvæmt Laurén-flokkunarkerfinu.
Sjúkraskrár tilfella með mein sem flokkuðust annaðhvort sem
garnafrumukabbamein eða dreifkrabbamein voru yfirfarnar. Úr
sjúkraskrám voru skráðar upplýsingar um staðsetningu meins í
maga og gerð líffærabrottnáms, það er hvort um magabrottnám,
hluta magabrottnám og/eða brottnám á öðrum líffærum var að
ræða. Eitlabrottnám var einnig skráð, nánar tiltekið fjöldi eitla og
fjöldi eitla með meinvarpi magakrabbameins og hvort skurðbrúnir
væru fríar af æxlisvexti eða ekki. Meinin voru stiguð samkvæmt
7. útgáfu AJCC Cancer Staging Manual.15,16 Við stigun var stuðst við
niðurstöðu úr myndgreiningarrannsóknum og lýsingu meinafræð-
ings í vefjasvörum brottnuminna æxla og/eða tekinna sýna.
Árlegt aldursstaðlað nýgengi á 100.000 íbúa var metið og leið-
rétt fyrir fólksfjöldaþróun samkvæmt Hagstofu Íslands. Munur á
breytingu á nýgengi var metinn með Poisson-aðhvarfsgreiningu.
Munur á hlutföllum var metinn með kí-kvaðratprófi en munur á
meðaltölum með t-prófi. Munur á lifun var metinn með log-rank
prófi og áhættuhlutföll metin með Cox-aðhvarfsgreiningarlíkani.
Tafla I. Laurén-flokkun kirtilfrumukrabbameina í maga á Íslandi árin 1990-2009.
Laurén-flokkun Fjöldi %
Garnafrumukrabbamein 447 61,2
Dreifkrabbamein 168 23,0
Blönduð kirtilfrumukrabbamein 82 11,2
Klínísk greining 9 1,2
Óflokkanleg 24 3,3
Samtals 730
Tafla II. Sjúklingaeinkenni, stigun og staðsetning garnafrumu- og dreifkrabba-
meina í maga á Íslandi, árin 1990-2009.
Laurén-flokkur Garnafrumu-
krabbamein
Dreif-
krabbamein
p-gildi Fjöldi % Fjöldi %
Aldur <0,0001
Meðalaldur, ár 73,7 68,6
≤59 ára 56 12,5 41 24,4
60-69 ára 84 18,8 38 22,6
≥70 ára 307 68,7 89 53,0
Kyn <0,0001
Konur 136 30,4 81 48,2
Karlar 311 69,6 87 51,8
Stig 0,0191
Stig I 65 14,5 15 8,9
Stig II 49 11 23 13,7
Stig III 62 13,9 32 19
Stig IV 147 32,9 67 39,9
Óstigað 124 27,7 31 18,5
Staðsetning 0,0035
Magamunni 83 18,6 15 8,9
Staðsetning í maga
önnur en magamunni
186 41,6 66 39,3
Staðsetning ekki
flokkanleg
178 39,8 87 51,8
Mynd 1. Aldursstaðlað nýgengi garnafrumu- og dreifkrabbameina á hverja 100.000
íbúa á ári á Íslandi árin 1990-2009. Dregið hefur marktækt meira úr nýgengi garna-
frumukrabbameins samanborið við dreifkrabbamein, metið með Poission-aðhvarfs-
greiningu, p-gildi <0,0001.