Fréttatíminn - 27.05.2016, Blaðsíða 14

Hlutur Hauck & Aufhäuser í
kaupunum á Búnaðarbank-
anum er einkennilegur og
hefur frá byrjun þótt grun-
samlegur. Aðeins degi fyrir
undirritun kaupsamnings,
16. janúar 2003, frétti Val-
gerður Sverrisdóttir (Fram-
sóknarflokki), þáverandi
viðskiptaráðherra, af hlut
þýska bankans í kaupunum
Jóhann Hauksson
ritstjorn@frettatiminn.is
Finnur Ingólfsson, þáverandi for-
stjóri VÍS, kannast ekki við að
þýski bankinn Hauck & Aufhäuser
hafi verið leppur fyrir íslenska
kaupendur Búnaðarbankans
þegar hlutur ríkisins í bankanum
var seldur S-hópnum í ársbyrj-
un 2003. Eftirlits- og stjórnskip-
unarnefnd Alþingis leggur fram
þingsályktunartillögu um rann-
sókn á aðkomu bankans á kaupum
S-hópsins að hlut ríkisins í Bún-
aðarbankanum í samræmi
við ábendingar umboðs-
manns Alþingis.
Þýski bankinn
minnkar hlut sinn
Í fyrstu var þýski bank-
inn stærsti einstaki
kaupandinn með lið-
lega 16 prósenta hlut
sem helmingseigandi
Eglu hf. Rúmu ári eftir
að bankasalan fór fram
minnkaði Hauck & Auf-
häuser hlut sinn í kaup-
unum verulega, samkvæmt
Hlutur Hauck & Aufhäuser í kaupunum á Búnaðarbankanum er einkennilegur og hefur frá byrjun þótt grunsamleg-
ur. Aðeins degi fyrir undirritun kaupsamnings, 16. janúar 2003, frétti Valgerður Sverrisdóttir (Framsóknarflokki),
þáverandi viðskiptaráðherra, af hlut þýska bankans í kaupunum
bréfi sem viðskiptaráðherra barst
frá Kristni Hallgrímssyni, lögmanni
Eglu.
Í bréfinu kemur fram að hlutur
þýska bankans átti að minnka úr
50 prósentum í um 17,3 prósent í
Eglu ef yfirvöld samþykktu slíkt frá-
vik frá kaupsamningi. „Erindi þetta
felur í sér minniháttar frávik frá
upphaflegum kaupsamningi aðila,
og felur einvörðungu í sér að Egla
hf. og/eða hluthafar þess breyti
eignarhlutföllum innan hópsins...“,
sagði í bréfi Kristins til viðskipta-
ráðherra.
Björn Jón Bragason sagnfræðing-
ur ritaði grein í tímaritið Sögu árið
2011 um einkavæðingu Búnaðar-
bankans. Hann hefur eftir fyrrum
viðskiptafélaga Ólafs Ólafssonar,
sem ekki getur nafns: „Af hverju
var verið að setja hlut þýska bank-
ans inn í Eglu? Hvað var verið að
fela?“
Stærsti kaupandinn að hlut rík-
isins í Búnaðarbankanum var Egla
hf. sem keypti liðlega 71 prósent
hlutanna á móti Eignarhaldsfélagi
Samvinnutrygginga (síðar GIFT),
Samvinnulífeyrissjóðnum og Vá-
tryggingafélagi Íslands, en Finn-
ur var nýlega orðinn forstjóri VÍS
þegar kaupin voru gerð.
Hluthafar í Eglu hf. voru Ker hf.
(49,5%), Hauck & Aufhäuser (50%)
og VÍS með 0,5% eignarhlut. Eglu
var í kaupsamningi gert að fjár-
magna kaupin að 65 prósentum
með eigin fé en 35 prósent mátti fé-
lagið taka að láni. Samvinnulífeyr-
issjóðurinn og Samvinnutrygginar
Íslands hf. urðu hinsvegar að greiða
kaupverð sitt af óbundnu eigin fé.
Engin erlend fjárfesting
Ástæða er til að ætla að Hauck &
Aufhäuser hafi ekki þurft að reiða
fram neitt fé til Eglu eða kaupanna
á Búnaðarbankanum. Bréf Kristins
til viðskiptaráðherra bendir í þá átt.
Sömuleiðis miklar lántökur íslensku
hluthafanna vegna kaupanna á
Búnaðarbankanum. Björn Jón rek-
ur í umfjöllun sinni um einkavæð-
ingu Búnaðarbankans að aðeins
lántaka Eglu, Kers h.f og Samvinnu-
trygginga hjá Landsbankanum
vegna kaupanna á Búnaðarbank-
anum hafi numið alls 7 milljörðum
króna af þeim 11,4 milljörðum sem
ríkið setti upp fyrir hlut sinn. Frá
láninu var gengið skömmu áður en
Samson tók við rekstrinum. Ljóst
má vera að Helgi S. Guðmundsson,
formaður bankaráðs Landsbank-
ans, Kjartan Gunnarsson, varafor-
maður ráðsins, og Halldór J. Krist-
jánsson bankastjóri báru ábyrgð á
þeim lánveitingum, sem haldið var
leyndum fyrir almenningi.
Þrettán kvittanir frá Seðlabanka
Íslands fyrir greiðslum vegna
kaupanna á hlut ríkisins í Búnðar-
bankanum nema samtals um 6
milljörðum króna í dollurum. Auk
greiðslna frá Eglu er þar að finna
nærri eins milljarðs króna greiðslu
frá Keri, sem ekki átti beina aðild
að kaupunum heldur óbeina í gegn
um Eglu. Athyglisverð er einnig
greiðsla frá VÍS, sem skráð er sem
stutt erlent lán líkt og aðrar greiðsl-
ur, en áskilið var í kaupsamningi
að VÍS greiddi hlut sinn af óbundnu
eigin fé.
Leyndu gögnum um bankasölu
Finnur Ingólfsson kannast ekki við að
Hauck & Aufhäuser hafi verið leppur.
Svo er að sjá sem íslenskir kaup-
endur innan S-hópsins hafi notið
lánafyrirgreiðslu sem dró nær al-
veg úr þörfinni fyrir framlag frá er-
lendum banka.
Þá er einnig á það að líta að kaup-
endurnir bjuggu yfir innherjaupp-
lýsingum um væntanlegan sam-
runa við KB banka í maí 2003 sem
jók verðmæti eignar í Búnaðarbank-
anum til mikilla muna.
Týndur afskriftasjóður
Í desember síðastliðnum barst sér-
stökum saksóknara (nú héraðssak-
sóknara) kæra á hendur stjórnend-
um Arion banka fyrir að afhenda
ekki gögn sem tengjast kröfu á
hendur Búnaðarbankanum. Gögn-
in gátu leitt í ljós hvort krafan hefði
gildi eftir samruna Búnaðarbank-
ans við KB banka og síðar í Arion
banka, arftaka KB banka.
Telur kærandi að krafa hans hafi
viðurkennst í söluferli Búnaðar-
bankans haustið 2002 og fram að
afhendingu hluta ríkisins í bankan-
um 16. janúar 2003 til S-hópsins.
Stjórnendur Arion banka höfðu
verið krafðir um að leggja fram í
héraðsdómi Reykjavíkur umbeðin
gögn, þ.e. lokaskýrslu áreiðanleika-
könnunar Búnaðarbankans sem
sannanlega var unninn fram á síð-
asta dag. Kærandi telur að umrædd
skýrsla geti sýnt og sannað hvað
orðið hafi um 750 milljónir króna
á afskriftareikningi Búnaðarbank-
ans sem á síðasta ársfjórðungi 2002
voru færðar út úr bókum bankans
sem endanlega tapað fé.
Í tilvitnuðu dómskjali með
kærunni segir: „Með því að færa
746 milljónir króna út úr bókum
bankans og færa þær ranglega á
ársreikning bankans árið 2002
sem endanlega töpuð útlán hafa
einhverjir verið að stela úr bankan-
um 746 milljónum sem með réttu
hefðu átt að mæta kostnaði bank-
ans vegna skaðabótakröfu...“
Lykilgagn í læstri kistu
Kærandinn telur að Arion banki
hafi gerst brotlegur með því að
afhenda ekki umbeðin gögn. Auk
þess hafi bankinn hag af því að leiða
sannleikann í ljós um sölu Búnaðar-
bankans og afskriftareikning hans
og gæti gert kröfu á hendur þeim
sem hirtu sjóðinn ef sú fullyrðing
kæranda reynist rétt.
Hvað sem öðru líður er nú ljóst að
umrædd lokaskýrsla áreiðanleika-
könnunar um Búnaðarbankann
var unnin af nokkrum endurskoð-
endum PricewaterhouseCoopers
og lögfræðistofan Landwell átti þar
einnig hlut að máli. Um það vitna
vinnuskýrslur PWC sem fundust
í gagnasafni framkvæmdanefnd-
ar um einkavæðingu sem veittur
var aðgangur að í tíð síðustu rík-
isstjórnar. Hún gæti gagnast þeirri
rannsóknarnefnd sem fengið verð-
ur það verkefni að rannsaka þátt
Hauck & Aufhäuser í kaupunum
á Búnaðarbankanum. Samkvæmt
framansögðu ætti hana að vera að
finna í fórum Arion banka, PWC,
forsætisráðuneytinu (sem vistaði
framkvæmdanefnd um einkavæð-
ingu), eða hjá þeim sem ráku lög-
fræðistofuna Landwell.
Tvær af þrettán kvittunum frá
árinu 2003 fyrir greiðslum kaup-
enda Búnaðarbankans í dollurum,
frá Seðlabanka Íslands. Alls nema
greiðslurnar samtals um 6 milljörðum
króna. Meðal greiðenda er VÍS og eru
greiðslurnar skráðar sem skammtíma-
lán, en tryggingarfélagið mátti ekki
taka lán fyrir greiðslunni, samkvæmt
kaupsamningi.
Sjö milljarða króna lán Landsbank-
ans til S-hópsins vegna kaupa á hlut
ríkisins í Búnaðarbankanum fór leynt.
Halldór J. Kristjánsson var bankastjóri
Landsbankans og Kjartan Gunnarsson
stjórnarformaður
14 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 27. maí 2016