Fréttatíminn - 19.08.2016, Qupperneq 4

4 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 19. ágúst 2016
Offjárfestingar enda með
fjöldagjaldþrotum og kreppu
Ágúst Einarsson segist ekki eiga von á því að fólk komi aftur og aftur til að fara gullna hringinn. Mynd | Hari
Ferðaþjónusta Fyrrum
háskólarektor á Bifröst líkir
uppsveiflu í ferðaþjónustu
við bankaútrás, fiskeld-
is- og loðdýraævintýrin á
níunda áratugnum. Hann
telur menn fara of geyst
í uppbyggingu hótela og
varar við gullgrafaraæði.
Nær væri að leggja áherslu á
færri og efnaðri ferðamenn.
Þóra Kristín Ásgeirsdóttir
tka@frettatiminn.is
„Þessi ævintýralegi vöxtur í fjölda
ferðamanna er ekki kominn til að
vera og offjárfesting í ferðamanna-
iðnaði á eftir að enda með fjölda-
gjaldþrotum og kreppu,“ segir
Ágúst Einarsson, hagfræðingur og
fyrrverandi háskólarektor. Hann
bendir á að fjölmörg sambærileg
dæmi sé að finna í íslenskri at-
vinnusögu þar sem bjartsýnin hafi
tekið völdin og slegið menn blindu.
Að mati Ágústs Einarssonar er
ferðamannaævintýrið einfaldlega
sápukúla sem á eftir að springa,
eins og síldarævintýrin, á þriðja
áratugnum og þeim sjöunda, loð-
dýraeldið á áttunda og níunda
áratugnum, þegar allir gengu af
göflunum og ætluðu að auðgast
á loðdýrum. „Fiskeldið á níunda
áratugnum, var stærsta framför-
in í sjávarútvegi en líka skólabók-
ardæmi um hvernig hægt er að
fara of geyst, offjárfesta og klúðra
dæminu og missa af lestinni,“ segir
Ágúst en þessum tveimur atvinnu-
greinum var haldið gangandi af
opinberum sjóðum löngu eftir að
öll von var úti um að þær bæru
sig. „Og bankakreppan er öllum
í fersku minni. Hún var ekki sér-
íslenskt fyrirbæri en það var þó svo
sannarlega séríslenskt að bankarn-
ir væru margfalt stærri en þjóðar-
búið og að allt fjármálakerfið hafi
hrunið.“
Ágúst segir að þótt það komi
nokkrar milljónir ferðamanna á ári
til margra landa sé það óalgengt
að fjöldinn nemi margföldum íbúa-
fjölda. „Fólk fer aftur og aftur til
New York og London til að njóta
þeirrar menningarlegu upplifun-
ar sem þar er í boði. Það er ólík-
legt að sama fólk fari að koma hing-
að á hverju ári til að fara gullna
hringinn. Við erum að fá jafn-
marga ferðamenn til landsins og
nemur þreföldum íbúafjölda lands-
ins. Núna breyta menn öðru hverju
húsi í gistiheimili og það er verið
að byggja ný hótel, hvert sem litið
er. Það er allstaðar reiknað með að
fjölgunin haldi áfram. Keflavíkur-
flugvöllur er löngu sprunginn og
flugfélögin anna ekki eftirspurn,
því er mætt með því að minnka
kröfur til flugmanna og draga úr
öryggi. Þessi hugsunarháttur ligg-
ur í genunum okkar og reynslan
kennir að þetta endar bara á einn
veg, með kreppu.“
Ágúst bendir á að ferðaþjón-
usta haldist yfirleitt í hendur við
lág laun. Lífskjör í helstu ferða-
mannalöndunum, til dæmis við
Miðjarðarhaf eru ekki góð. Þar séu
í boði láglaunastörf fyrir almenn-
ing, aðallega við matseld og þrif.
„Ísland komst í tísku skömmu
eftir gosið í Eyjafjallajökli og það
fer úr tísku aftur, ekkert bendir til
þess að þessi vöxtur haldi áfram.
Samt höldum við áfram að keyra
á sama vegginn aftur og aftur og
setjum engin mörk og gætum ekki
að umgengni um náttúruna. Þess
vegna erum við ekki að fá þær tekj-
ur sem við annars gætum haft á
meðan þetta varir. Við ættum að
leggja áherslu á færri ferðamenn
en dýra og vanda þjónustu,“ seg-
ir Ágúst.
Hann segir að Íslendingar hafi
oftast verið fljótir að vinna sig
út úr fjármálakreppum en til
lengri tíma hafi þær ekki einung-
is tímabundin áhrif á lífskjör í
landinu heldur breytist samsetn-
ing þjóðarinnar. Margt ungt fólk
fari úr landi og langskólagengið
fólk sem fær ekki vinnu. „Fleiri
Íslendingar flytja frá landinu en
til landsins vegna fábreytni í at-
vinnulífinu en verkafólk erlendis
frá gerir það að verkum að fleiri
flytjast til landsins en frá því, eins
og staðan er í dag. Það dæmi gæti
snúist hratt við ef kreppir að eins
og við þekkjum.“
Ísland verður áfram eftirsóttur ferðamannastaður
Reiknað er með að gjaldeyristekjur vegna
ferðamanna verði um 450 milljarðar á
þessu ári en þær voru 370 í fyrra. Fjöldi
ferðamanna hefur þrefaldast á fimm árum
en þeir verða að líkindum um 1,7 milljarðar
á þessu ári. Með sama áframhaldi verða
ferðamenn um þrjár milljónir árið 2020 og
fimm milljónir árið 2022.
2015 2016
370
milljarðar
450
milljarðar
Gjaldeyristekjur vegna
ferðamanna
„Ég get með engu móti tekið
undir þetta,“ segir Helga Árna-
dóttir, framkvæmdastjóri Sam-
taka um ferðaþjónustu. „Það er
ekkert í kortunum sem bendir til
annars en að Ísland verði áfram
eftirsóttur ferðamannastaður
þótt við reiknum auðvitað með
að það dragi úr vexti greinarinn-
ar á næstu árum og hann verði,
þegar fram líða stundir, nær því
að vera 3 til 5 prósent á ári eins
og hann er að meðaltali á heims-
vísu.“
Helga Árnadóttir segir að
greinin sé með ákveðna vaxt-
arverki en það hafi verið unnin
þrotlaus vinna við að styrkja alla
innviði og bæta þjónustu. Þá hafi
verið unnið markvisst að því að
dreifa ferðamönnum á allt árið
og að þar hafi árangur náðst.
„Þá höfum við byggt mikið af
hótelum og nýtingin allt árið er
að batna mikið. Má heita að árs-
tíðasveifla heyri sögunni til hvað
varðar nýtingu á höfuðborgar-
svæðinu. Ferðamönnum hefur
almennt fjölgað mjög mikið, ekki
bara hér heldur á heimsvísu. Á
síðasta ári komu t.a.m. aðeins
0,2% ferðamanna á ferðalagi um
Evrópu til Íslands. Ímynd þjóðar-
innar og landsins er mjög sterk
og gestrisni mikil sem spilar
mjög sterkt inn í upplifun ferða-
mannsins. Sjálfbær nýting nátt-
úrunnar og uppbygging í sátt við
landsmenn alla er grunnur að
farsælli þróun greinarinnar til
langrar framtíðar.“
Helga segir að það þurfi þó
til að mynda að endurskoða lög
um ferðamál, þar sem tekið sé á
umgjörðinni í kringum grein-
ina, eftirfylgni og viðurlögum.
„Lögin eru úrelt og það þarf
að styrkja þessa innviði til að
koma í veg fyrir að þeir sem hafa
skammtímaarðsemi að leiðar-
ljósi nái að skemma markaðinn
því auðvitað eru til einstaklingar
sem tjalda bara til einnar nætur.
Það á þó ekki við um ferðaþjón-
ustuna sem heild. Á Íslandi eru
rúmlega 2600 fyrirtæki starf-
andi í ferðaþjónustu og eru lang-
flest þeirra að vinna mjög fag-
lega. Þetta er ung atvinnugrein
en við erum að byggja hratt upp
og styrkja undirstöðurnar. Stað-
reyndin er sú að við fáum ekki
betur borgandi ferðamenn hing-
að, nema bæta þjónustuna, til að
mynda fjölga góðum veitingahús-
um, auka vöruúrval og byggja
ráðstefnuhótel. Þetta helst allt í
hendur.“ | þká
Fáum ekki betur borgandi ferðamenn
nema bæta þjónustuna, segir Helga
Árnadóttir.
Besta ráðið til þess að tryggja öryggi katta er að halda þeim inni.
Hvergerðingar eiga að
halda köttum innandyra
Kattamorð Niðurstöður
liggja fyrir vegna krufn-
ingar á ketti sem fannst
dauður í Hveragerði í
síðustu viku. Í ljós kom að
hann varð fyrir samskonar
eitrun og þeir kettir sem
fundust dauðir í bænum
fyrir næstum ári síðan.
„Þarna virðist vera um sömu ein-
kenni að ræða,“ segir Gunnar Þor-
kelsson, héraðsdýralæknir Suður-
umdæmis, en Matvælastofnun lét
kryfja tvo ketti til þess að komast
að því hvort eitrað hefði verið fyrir
þeim í Hveragerði fyrr í mánuðin-
um. Ljóst er að eitrað var fyrir öðr-
um þeirra, en beðið er niðurstöðu
í hinu tilfellinu. Gunnar óttast þó
það versta þar. „Af lýsingum að
dæma þá var þar um svipuð ein-
kenni að ræða,“ segir hann.
Það er klárt brot á dýra-
verndarlögum að eitra fyrir dýr-
um með þessum hætti. „Og það
er andstyggilegt að mönnum skuli
láta sér detta þetta í hug,“ bætir
Gunnar við.
Málið er á borði lögreglu sem leit-
ar að sökudólgnum en rannsókn-
in er erfið. „Þarna fer einhver um í
skjóli nætur og eitrar fyrir köttum,“
segir Gunnar sem segir erfitt fyrir
lögreglu að finna einhvern söku-
dólg. Aðspurður segir Gunnar að
lögreglan taki málið mjög alvar-
lega.
Spurður hvaða ráð sé hægt að
gefa kattaeigendum í bænum, svar-
ar Gunnar: „Eina ráðið er að halda
köttunum inni.“ |vg