Fréttatíminn - 19.08.2016, Síða 24

kall til þess að eiga sviðið. Breska
hljómsveitin The Who spurði um
árið hvort þeir eldri gætu ekki ein-
faldlega látið sig hverfa – „Why don’t
you all fade away?“ Mörgum þótti
nóg um.
Síðan líður tíminn og allir eldast,
líka rokkstjörnur. Þegar tugunum
fjölgar, segjum að þeir verði bráðum
fjórir eða þaðan af fleiri, þá hellist
yfir sum okkar ríkari tilfinning fyrir
því hve heimurinn er upptekinn af
æskudýrkun. Við eigum misauðvelt
með að eldast, en það er mikilvægt
að reyna eldast af stóískri ró, án þess
að missa takið á hugsunum sínum.
Nýleg dýrkun
Æskudýrkun virkar eins og rótfast
lögmál í vestrænum samfélögum.
Þeir sem eldast eiga til með að hugsa
„hvar hafa dagar lífs míns lit sínum
glatað?“ – og þá jafnvel án þess að
velta fyrir sér hvort alvara fylgi
spurningunni eða hvort þeir myndu
virkilega öfunda sjálfa sig 20 eða 30
árum yngri.
Aðdáun okkar á æskunni er samt
ekki meitluð í stein eða eitthvað sem
fylgt hefur mannkyni um aldir. Ung-
lingamenningin, sem kom til á sjötta
áratugnum og breiddist um heim-
inn, breytti öllu. Þá varð unglingur-
inn í fyrstu óskiljanlegur þeim sem
eldri voru en síðar fóru þeir eldri að
öfunda unglinginn og frelsi hans.
Fyrir þessi skil var alls ekki eins al-
gengt að viðhorf eldra fólksins til
þess yngra kristallaðist í andvarp-
inu: „Ó, bara að maður væri orðinn
ungur aftur.“ Sú vonlausa óskhyggja
er þannig tiltölulega ný af nálinni.
Og nú þegar horft er á forrituð
ungmennin gera alla mögulega og
ómögulega hluti suður í Brasilíu
með sínum ungu stæltu kroppum
og unglingarnir virðast ýmist fastir
í sínu „snapchati“ eða pókemonveið-
um, þá má velta því upp hvort eitt-
hvað sé ekki að molna undan æsku-
dýrkun og æskuöfund. Má maður
ekki vera frjáls á öllum aldri nú til
dags? Varla er frelsið frátekið fyrir
þá sem eru undir fertugu.
Að eldast á 21. öld
Samtíminn er snúinn, en kannski
var hann það alltaf. Við tölum
stundum um að ákveðinn aldur sé
nú orðinn hinn nýi einhver annar
aldur. „Fimmtugt er hið nýja fer-
tugt,“ segir fólk þá
kannski, jafnvel til að
hughreysta þann sem
er að ná umræddum
„tímamótum.“
Nýr áratugur í
lífaldri er vitanlega
vonlaus mælikvarði
á tímamót eða félags-
legan þroska einstaklingsins, en
samt er það eitthvað í samfélagslegri
umgjörð þess hvernig sem tölum um
aldur sem gerir það að verkum að
við miðum við tugina.
Það virðist vera ákveðið „flot“
á hugmyndum okkar um aldur.
Þegar maður var yngri sá maður
fyrir sér að einn daginn yrði maður
fullorðinn og taldi sig þá vera með
ákveðnar hugmyndir um það hvað
það væri að vera fullorðinn. Svo er
eins og tíminn þrýsti fullorðinsár-
unum á undan sér og tilfinningin
kemur einhvern veginn aldrei alveg
yfir mann.
Maður vaknar ekki upp einn
daginn og segir við sjálfan sig: „Gott
og vel, í dag er ég orðinn fullorðinn.“
Samt er maður löngu orðinn það í
augum annarra.
Eitt er víst að þeim fullorðnu mun
fjölga. Þeir sem eru 65 ára og eldri
verða 20 prósent jarðarbúa árið
2050. Heimsendaspámenn hræð-
ast þetta mjög en líklega munu þeir
rosknu um leið gera háværara til-
kall til þess á þá sé hlustað og þeir
fái möguleika til að njóta sín þegar
þeir eldast.
24 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 19. ágúst 2016
Ár hafa tilhneigingu til að raðast
upp í tugi og þegar líður að nýjum
áratug í lífi manns er stundum eins
og hvert ár verði einhvern veginn
aðeins þyngra. Þetta upplifa flestir,
nema kannski þeir heppnu sem upp-
lifa glasið alltaf hálf fullt.
Þeir ungu hugleiða sjaldan hvern-
ig það er að komast á miðjan aldur,
eða þaðan af lengra fram á ævi-
skeiðið. Unga fólkið markar sér sér-
stöðu með tónlist, lífsstíl og skoðun-
um. Það vill rykkja sig frá þeim sem
eldri eru. Hver ný kynslóð gerir til-
Að eldast eins og
rokkstjarna eða
Elísabet drottning
– þar er efinn
Hvernig á maður að eldast?
Er til einhver uppskrift að
því verkefni og getur verið
að það að eldast sé að breyt-
ast? Er hentugt að finna sér
fyrirmynd í þessu ævilanga
verkefni. Tíminn líður, það
eitt er víst.
Guðni Tómasson
gudni@frettatiminn.is
Bandaríski aktívistinn Maggie Kuhn varð níræð. Eftir að henni var gert að hætta
störfum, 65 ára, stofnaði hún Gráu pardusdýrin sem börðust fyrir bættri aðstöðu
eldra fólks og aldursfordómum. Gráum pardusdýrum mun fjölga hratt. Myndir | Getty
Sagan segir að Pete
Townshend hafi samið
lagið My Generation
af því að drottn-
ingarmóðirin, móðir
Elísabetar II, lét draga
burt bílinn hans í
Belgravia hverfinu
í London. Hún var
þreytt á að sjá bílinn
á ferðum sínum um
hverfið.
Mikið úrval!
Álfar, riddarar, dýr, ofurhetjur osfrv.
www.krumma.is Gylfaflöt 7 112 Reykjavík 587 8700
Handmáluðu fígúrurnar frá
SCHLEICH fást í verslun
við Gylfaflöt 7
®