Fréttatíminn - 10.12.2016, Blaðsíða 38

38 | FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 10.desember 2016
Guðni Tómasson
gudni@frettatiminn.is
Til þess að geta skrifað þarf maður að geta les-ið. Og lestur flókins texta er ekkert sérstaklega einfalt fyrirbæri, eins
og dæmin sanna. Í nýlegri grein
í vefritinu Aeon fjallar indverski
tölvumálfræðingurinn Inderjeet
Mani um það hvernig vitvélar, tölv-
ur með gervigreind, nýtast í dag til
lesturs og veltir fyrir sér möguleik-
anum á rithæfni þeirra í komandi
framtíð.
Gleypa í sig bækur
Margir gætu haldið að langt sé milli
heimsbókmenntanna og gervi-
greindar sem tekið hefur miklum
framförum á síðustu árum. Tölvur
eru samt byrjaðar að lesa og það af
nokkru viti.
Einn kosturinn við tölvur er að
hægt er að mata þær á miklum
texta og þær þreytast seint í aug-
unum.
Tölvur eru farnar að leggja bók-
menntafræðingum lið þegar kemur
að því að greina texta og ýmis atriði
hans. Þær geta lagt mat á form texta
en eru einnig að ná tökum á að
greina ýmis atriði hans, til dæm-
is framvindu sögu, framrás tímans
innan hennar, rýmið sem sagan
gerist innan, átta sig á persónum
og jafnvel söguþræði.
Ekkert af þessu er auðvelt, til
dæmis getur verið snúið að átta
sig á framvindu tíma í frásögn, en
það atriði finnst mörgum höfund-
um skemmtilegt að leika sér með.
Til þessa hafa vísindamenn víða
um heim kennt vitvélum sínum að
Þessi vígalega tölva var notuð til að reikna út gang himintunglanna fyrir sextíu árum. Hún var varla líklegur metsöluhöfundur.
Nú þegar bókaflóðið stendur sem hæst og rithöfundar eru í sviðsljósi
má velta því fyrir sér hvernig gangi að þróa gervigreind sem nýtist við
skriftir í líkingu við þær sem mannshugurinn er fær um. Munu tölvur
einn daginn verða færar um að skrifa bókmenntaverk?
Tölvurnar skrifa
greina slíka byggingu og er þá yf-
irleitt stuðst við einn flokk styttri
texta. Til dæmis hafa smásögur,
fréttaskrif, dæmisögur og ekki síst
ævintýri þótt nýtileg til að skóla til
gervigreind á þessu sviði. Reikniritin
eða algóriþmar forritanna í tölvunni
eru því þjálfaðir af mönnum, ef svo
má segja. Slík vinna er kostnaðar-
söm, tímafrek og flókin, því merkja
og skilgreina þarf einingar textans
og því eru styttri textar yfirleitt
hentugri. En það gæti breyst.
Enginn les eins
Við lesum texta í flóknu samhengi,
útfrá sögulegum og menningarleg-
um forsendum, með hliðsjón af því
sem við vitum um textann og höf-
und hans og svo vitum við stundum
af viðtökunum sem textinn hefur
vakið áður en við byrjum að lesa
hann. Þetta eru upplýsingar sem er
að stórum hluta hægt að byggja inn
í lestur vitvéla.
Fræðimenn á þessu sviði horfa á
það sem möguleika að tölvur geti
einn daginn lesið með þeirri mann-
legu tilfinningu sem við þekkjum
svo vel en það er langt í land. Sam-
hengið skortir oft þótt framfarir
séu miklar. Þróun á tilfinningalestri
tölvunnar og skilningi hennar á jafn
menningarbundnum fyrirbærum
eins og kaldhæðni stendur yfir.
Kenningin er að tölvur geti, rétt
eins og við, lesið milli línanna.
Höfundurinn
Auðvitað er langt í land með að
tölvur fari að skrifa fyrir okkur jóla-
bækurnar, sem betur fer. Það þýðir
samt ekki að vísindamenn séu ekki
skotnir í því að búa til alvöru höf-
unda.
Tölva er þannig farin að skrifa
ævintýri í rússneskum stíl suður á
Spáni. Slík ævintýri þykja nægilega
formúlukennd til að útkoman verði
ekki algjör þvæla. Önnur tölva er
farin að skrifa söguþræði í söngleiki
eftir að hafa verið gerð alfróð um
þá og enn önnur er farin að útbúa
söguþræði í sápuóperu, auðvitað
læknadrama einhvers konar.
Í grein sinni í Aeon segir Ind-
erjeet Mani ljóst að tölvutæknin
komi til með að hafa mikil áhrif á
bókmenntir á næstu árum. Bók-
menntafræði muni þannig nýta sér
hana með auknum mæli. Við mun-
um áfram lesa eina bók á meðan
tölvur geti lesið margar og þannig
opnist miklir möguleikar í skiln-
ingi á galdri bókmenntanna. Skrifin
úr tölvuheimi munu án efa slípast
til líka. Það skyldi þó ekki vera að
fyrsti höfundur fyrsta tölvu-met-
söluhöfundarins sé fæddur.
Rússnesk ævintýri hafa verið mötuð
inn í tölvu sem síðan hóf að skrifa
þau. Rússneska nornin Baba Yaga var
ekkert lamb að leika við.
WWW.TRANSATLANTIC.IS SÍMI: 588 8900
VERÐ FRÁ 255.000.- Í VIKU
MEXICO ALLT ÁRIÐ
PLAYA DEL CARMEN
Þú ferð þegar þú vilt eins lengi og þú vilt

Pálmatré, hvítar strendur og kristaltær sjór.
Karíbahafið eins langt og augað eygir. Þar má
auk þess sjá Maya pýramída, frumskóg, tær lón
og neðanjarðarhella, veitingahús, verslanir og
næturlíf. Þú finnur allt i Playa Del Carmen.
Er þetta aðeins hluti af því fjölmörgu í þessu
stórbrotna umhverfi sem heillar ferðamanninn.
Rétt utan við ströndina er svo næst stærsta
kóralrif heims með öllum sínum litaafbrigðum
og ótrúlegum fjölda fiska í öllum regnbogans
litum.
Við bjóðum uppá glæsilegt 4*hótel og allt
innifalið, yfir 40 atriði
Lúxus dúnsæng 39.990 kr
Verð áður 49.990 kr
LAUGAVEGI 176 | GLERÁRTORGI | KRINGLAN | LINDESIGN.IS
100% DÚNN
100% BÓMULL OG EKKERT FIÐUR
HÁGÆÐA
VÍNGLÖS
Síðumúla 30 - Reykjavík
Hofsbót 4 - Akureyri
NÝ VARA Í
VOGUE
20%
KYNNINGARAFSLÁTTUR
Árbæjarsafn · Kistuhyl 4 · 110 Reykjavík · www.borgarsogusafn.is
Verið velkomin á jóladagskrá Árbæjarsafns
sunnudagana 4. 11. og 18. desember kl. 13–17