Fréttatíminn - 14.01.2017, Qupperneq 10

10 | FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 14. janúar 2017
Þegar komið hefur til tals að hækka eignarskatta á Íslandi er fljótlega dreg-in inn í umræðuna mynd
af háaldraðri ekkju sem býr ein í
stóru einbýlishúsi en hefur engar
tekjur til að greiða skattinn. Þegar
nefnt er að mögulegt sé að leggja
hér á hátekjuskatt eins og tíðkast
í flestum nágrannalöndum okkar
er sjómanni stillt fram, ungum
fjölskylduföður og húsbyggjanda,
sem sleppir frítúrum til að auka
tekjur sínar. Þegar bent er á að hér
sé fjármagnstekjuskattur fárán-
lega lágur er dregin upp mynd af
öldruðum hjónum sem lifa af eign-
um sínum en eiga engan lífeyr-
issjóð. Um leið og einhver krefst
þess að veiðileyfagjöld séu hækk-
uð vegna ógnargróða útgerðarinn-
ar er bent á einn útgerðarmann
austur á landi sem nær ekki end-
um saman. Þegar til stóð að hækka
virðisaukaskatt á gistingu upp í
efra þrep var teflt fram ímynduð-
um gistihúsaeigenda sem hefði selt
allt gistirými sitt mörg ár fram í
tímann.
Ég man ekki eftir sambæri-
legum umræðum um skattbyrði
venjulegra launamanna eða þau
gjöld sem tekin eru af launum
þeirra. Auðvitað hentar það öllum
til skemmri tíma að borga engan
skatta. Allt þar til að opinber þjón-
usta koðnar niður og fólk hefur
ekki lengur aðgengi að heilbrigðis-,
mennta- eða félagsþjónustu.
Þess vegna borgum við skatta.
Þótt það sé freistandi að gera það
ekki þá getur það ekki gengið upp
til lengdar. Við höfum meiri hag
af því að greiða skatta en gera það
ekki. Ef okkur tekst að halda uppi
öflugu velferðarkerfi fáum við
meira öryggi og þjónustu og bættari
lífskjör í gegnum skattana.
Þetta á við um venjulegt launa-
fólk. Það er ekki nógu stöndugt
til að geta tekið á sig áföll vegna
veikinda, getur ekki sparað fyrir
menntun barna sinna og ekki greitt
úr eigin vasa fyrir þá þjónustu sem
greitt er fyrir úr sameiginlegum
sjóðum.
Auðvitað er hægt að sjá fyrir sér
venjulegan launamann sem sleppur
vel frá erfiðleikum lífsins og greið-
ir meira fé í skatta en sem nemur
kostnaðinum við þá þjónustu sem
hann fær í staðinn. Þetta væri mað-
ur sem fengi góða vinnu sem ekki
gerði kröfur um mikla menntun,
yrði aldrei misdægurt og ekki barna
auðið og myndi deyja skyndilega
um það leyti sem hann færi á eftir-
laun og án langrar sjúkralegu.
En fyrir flest venjulegt launafólk
eru skattar og tilheyrandi velferðar-
kerfi góð kaup. Skattar byggja upp
velferð sem veitir venjulegu launa-
fólki öryggi um afkomu sína, tryggir
því hjálp þegar á þarf að halda og
gerir samfélagið mildara og sann-
gjarnara en það væri ef launafólk
nýtti ekki samtakamátt sinn til
að byggja upp sameiginlega vel-
ferð á sama tíma og hver og einn
reynir að koma sér sem best fyrir
persónulega.
En þetta horfir öðruvísi út frá sjón-
arhóli þeirra sem eiga miklar eign-
ir og hafa háar tekjur. Í venjulegu
skattkerfi að vestrænni fyrirmynd
borgar það fólk meira til ríkis-
ins en það getur tekið til baka.
Greiðsla opinberrar þjónustu færir
þessu fólki ekki meira öryggi en
það gæti sjálft tryggt sér með eig-
in tekjum og eigin auði. Lengst af
var litið svo á að hátekjufólk og
efnafólk fengi þó alltaf betra sam-
félag fyrir skattana. Skattar þess
minnkuðu sársaukann á götunum,
drægi úr eymdinni í samfélaginu
og efldu samfélagið sem heild þar
sem fátækara fólk kæmist frekar
til mennta, héldi betri heilsu og
starfsorku, legði meira til samfé-
lagsins en það gerði ef það hefði
ekkert aðgengi að sameiginlegri
þjónustu og því öryggisneti sem
skattarnir halda uppi.
Um þetta ríkti gott samkomulag
á Vesturlöndum á gullaldarárum
þeirra. En það samkomulag brast
með auknu fylgi nýfrjálshyggjunn-
ar. Innan hennar döfnuðu hug-
myndir um að þröngt skilgreindir
persónulegir hagsmunir hinna
ríku og voldugu væru verðugri en
sameiginlegir hagsmunir fjöldans.
Og þess vegna fékk sá veiki
fyrirsláttur sem ég nefndi í upp-
hafi hljómgrunn. Hinir tekjuháu
og eignamiklu komust upp með
að bera fyrir sig einhverja minni
máttar til að verja sig skattahækk-
unum og síðan til að lækka skatta
sína umtalsvert. Hér á Íslandi gekk
þetta svo langt að hefðbundin
skattheimta stendur ekki lengur
undir velferðarkerfinu. Sá hópur
sem í raun þarf ekki á kerfinu að
halda til að kaupa sér menntun
eða heilbrigðisþjónustu hefur svik-
ist undan að taka undir sitt horn.
Það er löngu kominn tími til
að við hættum að láta hagsmuni
þeirra sem þurfa ekki á velferðar-
kerfinu að halda stjórna því hvern-
ig við byggjum það upp. Það segir
sig eiginlega sjálft. Ef við viljum
ekki skattleggja háaldraðar ekkj-
ur eða ungan sjómann sníðum
við skattkerfið þannig að skattar
þeirra verði ekki of háir. En það
er engin ástæða til að gefa því
hátekjufólki og auðmönnum skatt-
frelsi sem hafa falið sig á bak við
þetta fólk undanfarna áratugi.
Gunnar Smári
AÐ BERA
FYRIR SIG
MINNI MÁTTAR
Skipting ráðuneyta gekk hratt og vel.
Strax eftir lyklaskiptin tók Jón Gunnarsson,
nýr flugmálaráðherra, til starfa.
13.999 kr.
MONTRÉAL f rá
T í m a b i l : j a n ú a r - m a rs 2 0 1 7
13.999 kr.
TORONTO f rá
T í m a b i l : j a n ú a r - m a rs 2 0 1 7
14.499 kr.
NEW YORK f rá
T í m a b i l : f e b rú a r - m a rs 2 0 1 7
14.499 kr.
PITTSBURGH f rá
T í m a b i l : s e p te m b e r 2 0 1 7
14.499 kr.
WASHINGTON D.C. f rá
T í m a b i l : f e b rú a r - m a rs 2 0 1 7
14.499 kr.
BOSTON f rá
T í m a b i l : j a n ú a r - m a rs 2 0 1 7
Komdu
með
*Verð miðast við flug aðra leið með sköttum ef greitt er með Netgíró.
X