Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.1998, Blaðsíða 39

Á sjúkrahúsum á landinu öllu vantar í 14,1 % stöðu-
gilda hjúkrunarfræðinga. Á þeim sjúkrahúsum sem svör-
uðu könnuninni vantar í 185,5 stöðugildi hjúkrunarfræð-
inga, en í 220,8 stöðugildi á öllum sjúkrahúsum á landinu
séu niðurstöður yfirfærðar á þau.
Stöðuheimildir hjúkrunarfræðinga á þeim sjúkrahúsum
sem svöruðu könnuninni eru 1320 talsins. 73% þeirra eru á
Ríkisspítölum og á Sjúkrahúsi Reykjavíkur (551 stöðugildi á
RSP og 408,3 stöðugildi á SHR). Skortur á hjúkrunarfræð-
ingum vegur því þyngst á stóru sjúkrahúsunum í Reykjavík,
en 1. janúar 1998 vantaði í 59 stöðugildi á Ríkisspítölum
(10,8% skortur) og 75 stöðugildi á Sjúkrahúsi Reykjavíkur
(18,4% skortur). í svörum RSP kom fram að á geðdeildum
sjúkrahússins vantar í 41 % stöðuheimilda hjúkrunarfræðinga.
Á sjúkrahúsum á landsbyggðinni vantar hjúkrunar-
fræðinga í 48 stöðugildi á þeim sjúkrahúsum sem svöruðu
eða 14,9% stöðuheimilda. Ef niðurstöður eru yfirfærðar á
öll landsbyggðarsjúkrahús samsvarar skortur á hjúkrunar-
fræðingum til starfa þar sem samsvarar 56 stöðugildum.
Stöðugildi hjúkrunarfræðinga -
Samanburður á könnunum 1992 og 1998
Til að skoða breytingu á fjölda stöðugilda hjúkrunar-
fræðinga undanfarin ár var gerður paraður samanburður á
stofnunum sem skiluðu inn svörum í báðum könnunum.
Niðurstaðan leiðir í Ijós 10% aukningu á stöðugildum milli
þessara ára. Er þá ekki tekið tillit til fjölgunar stöðugilda
vegna nýrra heilbrigðisstofnana.
í könnun HFÍ og Fhh 1992 kemur fram að á þeim 47
heilsugæslustöðvum sem svöruðu könnuninni voru stöðu-
gildi hjúkrunarfræðinga alls 161,7. í könnun Félags ísl-
enskra hjúkrunarfræðinga 1998 eru stöðugildi hjúkrunar-
fræðinga alls 218,25 á þeim 45 heilsugæslustöðvum sem
svör bárust frá. Þegar gerður er samanburður á Ijölda
stöðugilda þeirra stofnana sem skiluðu í báðum könnunum
(1992 og 1998) kemur í Ijós að um 9% aukningu á stöðu-
gildum á þessu 6 ára tímabili. Stöður hjúkrunarfræðinga
vegna nýrra heilsugæslustöðva eru ekki í þessum tölum.
Á öldrunarstofnunum er fjölgun á stöðugildum um
13,2% milli þessara ára. Þá er ekki tekið tillit til fjölgunar
öldrunarstofnana á tímabilinu.
Á sjúkrahúsum er fjölgun á stöðugildum 9,9%. Á Ríkis-
spítölum voru reiknuð stöðugildi hjúkrunarfræðinga á árinu
1992 484,35 talsins, en stöðuheimildir eru 551 talsins 1.
janúar 1998; fjölgunin nemur 66,7 stöðugildum eða 13,8%.
Á Borgarspítalanum og Landakoti voru stöðugildi hjúkr-
unarfræðinga samanlagt 372,7 á árinu 1992, en stöðugildi
hjúkrunarfræðinga á Sjúkrahúsi Reykjavíkur 1998 eru
408,33 og hefur fjölgað um 35,6 stöðugildi eða 9,6%.
Samantekt
Skortur á hjúkrunarfræðingum til starfa er viðvarandi og
þrátt fyrir að 80-100 nýir hjúkrunarfræðingar bætist á
hverju ári í hóp starfandi hjúkrunarfræðinga virðist ástandið
lítið skána. Á árinu 1984 var skorturinn 14,3%. Átta árum
síðar, á árinu 1992 hafði skorturinn aukist í 18%, en skv.
niðurstöðum þessarar könnunar, sem hér er kynnt, vantar
í 14,08 % heimilaðra/áætlaðra stöðugilda hjúkrunarfræð-
inga á heilbrigðisstofnunum á íslandi, eða um 286,8
stöðugiidí. Til að manna þessar stöður þarf hins vegar fleiri
hjúkrunarfræðinga en þessari tölu nemur, þar sem um
34% hjúkrunarfræðinga vinna fulla vinnu.
Samanburður á fjölda stöðuheimilda hjúkrunarfræðinga
á stofnunum sem svöruðu í báðum könnunum félagsins
1992 og 1998 leiðir í Ijós nokkra fjölgun á stöðugildum
hjúkrunarfræðinga eða um 10%. Þá er ekki tekið tillit til
fjölgunar stöðugilda vegna nýrra heilbrigðisstofnana s.s.
öldrunarstofnana og heilsugæslustöðva á tímabilinu.
Hér er ekki gerð tilraun til að skýra ástæður hjúkrunar-
fræðingaeklu; það verður verkefni sérstakrar nefndar á
vegum félagsins og fagdeildar hjúkrunarforsjóra sjúkra-
húsa innan félagsins á næstu mánuðum.
Þó verður ekki hjá því komist að benda á nokkra þætti
sem margir þurfa nánari skoðunar við:
• Vegna m.a. breyttra áherslna og krafna um heilbrigðis-
þjónustu, fjölgunar skjólstæðinga heilbrigðisþjónust-
unnar, aukinnar þekkingar og tækniþróunar sem felur í
sér aukna sérhæfingu í meðferð sjúkra og styttri legu-
tíma sjúklinga er stöðugt aukin þörf fyrir hjúkrunar-
fræðinga til starfa innan heilbrigðisþjónustunnar.
• Skortur á hjúkrunarfræðingum til starfa er viðvarandi
ástand. Skorturinn hefur verið á bilinu 14-18% síðastliðin 15
ár. Margt bendir til þess að vandinn sé vanmetinn og raun-
veruleg þörf sé meiri þegar tekið er mið af hjúkrunarþörf.
• Vegna aukinnar sérhæfingar í starfsemi heilbrigðisstofn-
ana hefur stöðugildum hjúkrunarfræðinga fjölgað. Þá
kalla nýjar heilbrigðisstofnanir á fleiri hjúkrunarfræðinga
til starfa. Nýliðun á hjúkrunarfræðingum hefur rétt nægt
til að mæta þessari fjölgun.
• [ menntastofnunum hjúkrunarfræðinga eru fjöldatak-
markanir og þær hafa ekki náð að anna eftirspurn eftir
nýliðun í stéttinni.
• Á bilinu 20-30 hjúkrunarfræðingar hafa farið á eftirlaun
á ári hverju undanfarin ár. Á síðasta ári fóru þó um 70
hjúkrunarfræðingar á eftirlaun og má rekja þann fjölda
til breytinga á lífeyrismálum sem þá tóku gildi. Vegna
aldurssamsetningar stéttarinnar fara fleiri hjúkrunar-
' fræðingar á lífeyri árlega í framtíðinni, en hingað til.
• Tæplega 70% hjúkrunarfræðinga vinna ekki fulla vinnu. (
könnun á ofbeldi gagnvart starfsfólki innan heilbrigðis- og
félagsgeirans sem gerð var á vegum Félags íslenskra
hjúkrunarfræðinga og annarra stéttarfélaga árið 1996,
kom fram að heildarvinnutími hjúkrunarfræðinga er að
meðaltali 34 stundir á viku, sem samsvarar 85% vinnu-
hlutfalli. frh. á næstu síðu
175
Tímarit Hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 74. árg. 1998