Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1991, Page 12

Sigurður B. Stefánsson framkvæmdastjóri Verðbréfamarkaðs Islandsbanka hf.
íslenskur hlutabréfamarkaður í mótun
Verðmæti hlutabréfa í 20 ríkjum þar sem viðskipti með
hlutabréf eiga sér ekki langa sögu sjöfaldaðist á árunum
frá 1981 til 1990 og óx úr 7% í 32% af landsframleiðslu.
Á sama tíma tvöfaldaðist fjöldi skráðra fyrirtækja á
hlutabréfamarkaði í þessum löndum. Sala hlutabréfa á
eftirmarkaði var orðin 39 sinnum meiri á árinu 1990 en
hún hafði verið í upphafi áratugarins.
Þessar upplýsingar koma fram í árbók International
Finance Corporation (IFC) sem stundar rannsóknir á
vegum Alþjóðabankans á fjármálamarkaði í ríkjum þar
sem hann er enn í mótun. Verðmæti skráðra hlutabréfa
í þessum 20 löndum var 83 mrð. Bandaríkjadollara árið
1981 en liafði vaxið í 470 mrð. dollara árið 1990. Með-
fylgjandi tafla sýnir hlutfallslega skiptingu þessa mark-
aðs eftir heimshlutum. Þrátt fyrir að markaðsverðmæti
hlutabréfa í þessum 20 ríkjum næmi 470 mrð. dollara á
árinu 1990 var það aðeins 5% af heildarverðmæti
skráðra hlutarbréfa í öllum löndum samtals. En fram-
leiðsla þessara ríkja samtals nam á sama tíma 12% af
heildarframleiðslu allra ríkja.
Tafla 1 Skipting hlutabréfamarkaðs í ríkjum þar sem
hann er enn í mótun
1981 1990
Markaðsverðmæti hlutabréfa
samtals 83 mrð. USD 470 mrð.l
Ríki í:
Suður-Ameríku 45% 17%
Austur-Asíu 14% 46%
Suður-Asíu 29% 26%
Austurlöndum nær
og Afríku 8% 2%
Evrópu 4% 9%
Þessar tölur sýna að viðskipti með hlutabréf voru víð-
ar í mótun á níunda áratugnum en á íslandi og álíta
starfsmenn IFC að sú þróun muni halda áfram á árun-
um fram til aldamóta. Á næstu árum er búist við að sala
hlutabréfa í opinberum fyrirtækjum, muni auka hluta-
bréfaviðskipti víða um heim, einkum í Austur-Evrópu
og Suður-Ameríku, og leiða til þess að viðskiptin verði
skilvirkari og markvissari en áður. Víða í þessum lönd-
um er unnið að því að skýra leikreglur í viðskiptum
með hlutabréf, bæta aðferðir við gagnavinnslu til að
hluthafar og fjárfestar geti jafnan haft nýjustu upplýs-
ingar á reiðum höndum og loks til að greiða fyrir þátt-
töku erlendra fjárfesta í viðskiptum á hverjum markaði.
Á íslandi nær saga almennra viðskipta með hlutabréf
ekki miklu lengra aftur en til ársins 1985. Tafla 2 sýnir
verðmæti skuldabréfa og hlutabréfa samtals á innlend-
um markaði og skiptingu þeirra í helstu flokka í árslok
1986 og í árslok 1990.
Tafla 2 Stærð og skipting íslensks verðbréfamarkaðs í
lok árs 1986 og 1990
Verðmæti 1986 1,5 mrð.kr. 1990 30,9 mrð.kr.
Hlutfalls skipting: Hlutabréf 10% 26%
Verðbréfasjóðir 9% 12%
Bankabréf 8% 15%
Húsbréf - 5%
Ríkisskuldabréf 70% 39%
Annað 3% 3%
Verðmæti skráðra hlutabréfa í árslok var 1,5 mrð.kr.
en 30,9 mrð.kr. í árslok 1990. Aukningin var því tutt-
uguföld en um tíföld sé reiknað á föstu verðlagi. Mark-
aðsverðmæti skuldabréfa og hlutabréfa samtals var þá
xx mrð.kr. Heildarstærð þriggja stærstu hluta innlends
fjármálamarkaðs, þ.e. verðbréfamarkaðs, innlána
banka og sparisjóða og erlends fjár, nam þá 419 mrð.kr.
eða um 125% af landsframleiðslu og hafði aukist að
raunvirði um 50% frá árinu 1984. Það ár voru spari-
skírteini einu markaðsverðbréfin en nú hafa bæst við
ríkisvíxlar, húsbréf, bankabréf og verðbréfasjóðir auk
12