Gerðir kirkjuþings - 01.01.2015, Blaðsíða 42

42 43
Hvað veldur?
Eins og fram kemur í greinargerð með tillögunni um fjölgun meðlima þjóðkirkjunnar
eiga systurkirkjur hennar á Norðurlöndum við samskonar fækkunarvanda að
stríða og orsakir hans eru sjálfsagt svipaðar. Meðal annars fjölgar hér sem
annars staðar á Norðurlöndum íbúum af erlendu bergi brotnu sem tilheyra öðrum
trúarfélögum en hinu lúthersk-evangelíska.
Í ítarlegri greiningu Rúnars Vilhjálmssonar prófessors á stöðunni kemur fram
að hann telur að kirkjan hafi ekki fundið svör við nútímavæðingunni, það er að
segja þróuninni úr hefðbundnu í síð-iðnvætt og jafnvel síð-nútímalegt samfélag.
Jafnframt hafi ör tækniþróun og umfangsmiklar samfélagsbreytingar á sviðum
framleiðslu, búsetu, samgangna, stofnanagerðar og félagslegra samskipta,
hjásett kirkjuna sem stofnun.
Aukin veraldarhyggja, skynsemishyggja og vísindahyggja hafi meðal annars
leitt til hnignunar hefða og aukinnar áherslu á einstaklingsbundin réttindi og
valfrelsi í stað samfylgdar á trúarlegum forsendum. Saman hafi þróunin gengið
í átt til jaðarsetningar hins trúarlega ásamt hnignunar kennivalds kirkjunnar og
uppflosnunar trúarlegra hefða.
Rannsóknir hafa sýnt að kirkjan og kristin samtök hafa fjarlægst hið opinbera
rými, t.d. fræðslukerfi samfélagsins, og orðið undir í fjölbreyttri samkeppni um
félagslega virkni einstaklinga og hópa. Tiltölulega fáir Íslendingar segjast trúa á
persónulegan Guð sem hægt sé að snúa sér til þótt margir trúi á annars konar
Guð eða yfirnáttúrulegt afl. Fáir stunda „persónubundna kirkjusókn“ og minnihluti
biður vikulega. Margir finna að því að kirkjan veiti ekki svör við siðferðilegum og
félagslegum vandamálum samtímans en siðferðileg afstæðishyggja virðist samt
ríkjandi meðal almennings, það er að segja að það fari eftir aðstæðum hvað teljist
rétt og rangt.
Eftir aldamót hafa svo skotið upp kollinum félög sem leggjast beinlínis gegn
þjóðkirkjunni og kristinni trú. Slík félög hafa verið áberandi á seinni árum og rödd
þeirra verið hávær, bæði í gegnum fjölmiðla sem og fótgönguliða sem fara um og
hvetja til úrsagnar úr þjóðkirkjunni – og ganga með þar til gerð eyðublöð á sér – á
sama tíma og hvatt er til skráningar í þeirra eigin félög.
Eins og kemur fram í greiningu Rúnars Vilhjálmssonar þá felast þó tækifæri fyrir
kirkjuna í því að:
h mikill meirihluti þjóðarinnar tilheyrir enn Þjóðkirkjunni,
h trú á Guð er enn almenn (yfir 70%),
h meirihluti telur enn að trú sé mikilvæg í sínu lífi (er andlega sinnaður),
h meirihluti lætur fermast,