Dagblaðið Vísir - DV - 19.04.2016, Blaðsíða 22

Vikublað 19.–21. apríl 2016
Heimilisfang
Kringlan 4-12
6. hæð
103 Reykjavík
fréttaskot
512 70 70fr jál s t, ó Háð dag b l að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
aðalnúmer
ritstjórn
áskriftarsími
auglýsingar
sandkorn
22 Umræða
Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður og útgefandi: Björn Ingi Hrafnsson • Ritstjórar: Eggert Skúlason og Kolbrún Bergþórsdóttir
Viðskiptaritstjóri: Hörður Ægisson • Fréttastjórar: Baldur Guðmundsson og Einar Þór Sigurðsson • Umsjónarmaður innblaðs: Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
Framkvæmdastjóri : Steinn Kári Ragnarsson • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Tólf mannslíf
A
llt frá því Frans páfi settist
á páfastól hefur hann vakið
athygli fyrir óvenju röggsam­
lega framgöngu í mannúðar­
málum. Hinn aldni páfi er óþreyt­
andi að tala máli þeirra sem minna
mega sín. Stundum hefur páfi jafnvel
virkað ögrandi, eins og þegar hann
skammaði Donald Trump og sagði
hann varla geta talist kristinn mann
vegna viðhorfa hans til innflytjenda.
Þetta mjög svo kristilega inngrip páfa
var velkomið innlegg í kosningabar­
áttuna vestanhafs þar sem öfgafullur
maður sem hatast við innflytjendur
og hefur takmarkað álit á konum
nýtur gríðarlegs fylgis og á jafnvel
möguleika á að komast í Hvíta hús­
ið og verða einn valdamesti maður
heims. Það á að vera hlutverk þeirra
sem trúa á kærleikann að benda á
erindisleysi slíkra manna á valdastól
og þá hættu sem af þeim getur staf­
að. Þar hefur páfinn staðið sig með
prýði. Orð skipta máli og eftir því
er tekið þegar heimsleiðtogi, eins
og páfinn, stígur fram og minnir á
mikil vægi náungakærleiks og gagn­
rýnir þá sem vilja reisa múra og loka
landamærum.
Enn er páfinn kominn í heims­
fréttir vegna afstöðu sinnar til
mannúðarmála. Hann, eins og um­
heimurinn allur, hefur horft á neyð
flóttamanna á grísku eyjunni Lesbos,
og þangað fór hann í stutta heim­
sókn. Hann lét sér ekki nægja að
blessa flóttamenn og viðhafa kær­
leiksrík orð heldur lét hann verkin
tala á svo afdráttarlausan hátt að
gjörð hans var fyrsta frétt í stærstu
fjölmiðlum heims. Páfinn tók með
sér heim til Vatíkansins tólf sýrlenska
flóttamenn, þar af sex börn. Kær­
leiksverk páfa ætti að vera hinum
pólitísku leiðtogum heims fordæmi,
en þeir eru ekki líklegir til að fylgja
í fótspor hans. Köld raunsæispóli­
tík nútímans rúmar sennilega ekki
mikinn kærleik. Skilaboð páfans eru
skýr: Við eigum að sýna náungakær­
leik í verki.
Kaþólska kirkjan er íhaldssöm
stofnun sem þeir sem kenna sig við
frjálslyndi telja sig eiga litla samleið
með. Um leið nýtur Frans páfi um­
talsvert meiri virðingar og aðdáun­
ar en þessi ævaforna stofnun. Sam­
kvæmt skoðanakönnun sem Gallup
gerði ekki alls fyrir löngu hefur um­
heimurinn Frans páfa í hávegum.
Jafnvel meirihluti trúleysingja hefur
á honum mikið álit. Hann er vinsælli
en helstu leiðtogar heims, ef marka
má sambærilegar kannanir. Hin­
ir mjög svo ágætu þjóðarleiðtogar
Barack Obama og Angela Merkel eru
næst á eftir honum.
Vatíkanið segir að heimsókn páfa
til Lesbos sé ekki pólitísk heldur hafi
verið í hana farið af mannúðarástæð­
um. Það er hins vegar pólitísk gjörð
þegar páfi veitir flóttamönnum skjól.
Páfinn bjargaði tólf manns frá eymd.
Vissulega er það ekki há tala en það
eru þó tólf mannslíf. n
Kannski ekki
rétt í starfið
Ef ég fer héðan er ég vænt-
anlega að fara á götuna
Ég er ánægð með mig
eins og ég er (oftast)
Birgitta Jónsdóttir sækist ekki eftir forsætisráðherra embættinu – Lateline Ragnar Stefán Rögnvaldsson óttast um örlög sín ef Draumasetrinu verður lokað. – DV Ebba Guðný Guðmundsdóttir segir öfgar í mataræði engum til góða. – DV
Bankasýslunni
ekki þakkað
Fáum dylst að það hefur andað
köldu á milli Bankasýslu ríkis­
ins og bankaráðs Landsbankans
að undanförnu vegna Borgunar­
málsins svonefnda. Meirihluti
bankaráðsmanna, þar á meðal
formaðurinn, tilkynnti í síðasta
mánuði að hann myndi ekki gefa
kost á sér til endurkjörs og sak­
aði Bankasýsluna um að veitast
„harkalega að bankanum af óbil­
girni sem er síst til þess fallið að
auka traust.“ Sögðu bankaráð­
mennirnir að Bankasýslan hefði
„gengið skrefi of langt“ með því
að krefjast þess að bankastjóran­
um yrði sagt upp störfum.
Venju samkvæmt hefur for­
maður bankaráðs þakkað Banka­
sýslunni, sem heldur utan um
98% hlut ríkisins í bankanum,
fyrir samstarfið þegar hann flytur
ávarp sitt á aðalfundi. En ekki í
þetta skiptið. Á aðalfundi bank­
ans í liðinni viku minntist Tryggvi
Pálsson, fráfarandi bankaráðs­
formaður, ekkert á Bankasýsluna
heldur þakkaði aðeins „Fjármála­
eftirlitinu og Seðlabanka Íslands
fyrir góð og fagleg samskipti.“
Hópefli í fákaseli
Ingolfshvoll, 816 Ölfus | fakasel@fakasel.Is | símI: 483 5050
Matur, drykkur
og skemmtun
Satt eða logið
E
ftirlitshlutverk Alþingis byggir
á því að þingmenn veiti ráð­
herrum og framkvæmdavaldi
nauðsynlegt aðhald. Það er
hins vegar ekkert í lögum um ráð­
herraábyrgð sem segir til um ábyrgð
ráðherra gagnvart Alþingi, ef hann
greinir rangt frá, gefur þingmönnum
og þinginu villandi upplýsingar eða
leynir upplýsingum sem mikilvægar
eru fyrir meðferð mála á Alþingi.
Frumvarp í þessa veru var þó fyrst
lagt fram árið 1993 og fyrsti flutn­
ingsmaður var Jóhanna Sigurðar­
dóttir. Mál í svipuðum dúr hefur oft
verið lagt fram eftir það en ekki náð
fram að ganga.
Lög um ráðherraábyrgð
Lög um ráðherraábyrgð eru að stofni
til frá 1963 og hefur lítið verið breytt
frá þeim tíma. Þau kveða á um ábyrgð
ráðherra á stjórnarframkvæmdum og
hvenær megi krefja ráðherra ábyrgð­
ar. Meginreglan er sú að það skuli
gert ef ráðherra hefur annaðhvort af
ásetningi eða stórkostlegu hirðuleysi
farið í bága við stjórnarskrá lýðveldis­
ins, önnur landslög eða að öðru leyti
stofnað hagsmunum ríkisins í fyrir­
sjáanlega hættu. Lög um ráðherraá­
byrgð taka hins vegar ekki sérstaklega
til ábyrgðar ráðherra á að veita Al­
þingi réttar upplýsingar.
Ein af ábendingum rann­
sóknarnefndar Alþingis um að­
draganda og orsakir falls íslensku
bankanna var að Alþingi hafi ekki
náð að rækja eftirlitshlutverk sitt
með framkvæmdarvaldinu með
nægilega öflugum hætti. Undir þetta
tók þingmannanefndin sem fjallaði
um skýrsluna. Lögð var áhersla á
að auka sjálfstæði þingsins gagn­
vart framkvæmdarvaldinu og meðal
annars lagt til að þingskaparlög, lög
um ráðherraábyrgð og landsdóm
yrðu endurskoðuð með þetta að
leiðarljósi.
Þingskapalög
Við endurskoðun þingskapalaga í
kjölfar vinnu þingmannanefndarinn­
ar 2010 var eftirlitshlutverk Alþingis
með framkvæmdarvaldinu styrkt til
muna. Þar er meðal annars kveðið á
um að ráðherra skuli leggja fram þær
upplýsingar sem hann hefur aðgang
að og hafa verulega þýðingu fyrir mat
þingsins á máli sem er til meðferðar.
Þessi skylda tekur til svara við fyrir­
spurnum frá alþingismönnum, við
sérstakar umræður, við skýrslugerð,
umfjöllun um þingmál og frumkvæð­
isathugun fastanefnda þingsins, hvort
sem upplýsingagjöfin er að frum­
kvæði ráðherra eða samkvæmt beiðni
þingsins. Í þingskapalögum er hins
vegar ekki kveðið á um afleiðingar
þess að upplýsinga skyldan sé virt að
vettugi. Ekki er heldur fjallað sérstak­
lega um almenna sannleiksskyldu
ráðherra í upplýsingagjöf til Alþingis.
Heildarendurskoðun á lögum um
ráðherraábyrgð og landsdóm hefur
ekki ennþá farið fram þrátt fyrir ein­
róma samþykkt Alþingis um að það
skuli gera.
Enginn vafi
Það þyrfti að taka af öll tvímæli um
að lög um ráðherraábyrgð taki til
upplýsingagjafar ráðherra til Al­
þingis og að hann verði að sæta til­
greindum viðurlögum, brjóti hann
þá skyldu. Ábyrgð ráðherra ætti að
skapast annars vegar ef hann veitir
Alþingi rangar eða villandi upplýs­
ingar og hins vegar ef hann leynir
upplýsingum sem hafa verulega þýð­
ingu við meðferð máls á Alþingi. Slíkt
ákvæði er í dönskum lögum um ráð­
herraábyrgð og í Noregi var almenn
upplýsingaskylda ráðherra til Stór­
þingsins sett í stjórnarskrá árið 2007
og á sama tíma var lögð refsing við
því ef ráðherra vanrækir þá skyldu í
lögum um ráðherraábyrgð.
Lýðræði
Það er grundvallarforsenda lýðræðis
að þjóðkjörnir fulltrúar hafi réttar
upplýsingar til þess að byggja ákvarð­
anatöku sína á. Rangar upplýsingar
geta hæglega leitt til þess að þingið
komist að annarri niðurstöðu en ella.
Skortur á upplýsingagjöf getur leitt
til trúnaðarbrests milli þings og ráð­
herra eins og nýleg dæmi sanna hér á
landi. Svo að Alþingi geti sinnt eftir­
litshlutverki sínu sem skyldi verða
þingmenn að fá nægilegar, réttar og
greinargóðar upplýsingar um þau mál
sem eru til umfjöllunar hverju sinni. Í
niðurstöðum vinnuhóps um siðferði í
skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis
um bankahrunið var lögð áhersla á
mikilvægi upplýstra skoðanaskipta og
rökræðna fyrir aukið aðhald þingsins
gagnvart framkvæmdarvaldinu. En
við erum í vanda ef ráðherrar segja
ekki satt og halda upplýsingum frá
þinginu. Skýr ákvæði í lög skortir til að
taka á þeirri stöðu hér á landi. n
Oddný G. Harðardóttir
alþingismaður
Kjallari
„Skilaboð
páfans eru skýr:
Við eigum að sýna
náungakærleik í verki.
Leiðari
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@dv.is