Dagblaðið Vísir - DV - 11.11.2016, Blaðsíða 16

Helgarblað 11.–14. nóvember 201616 Umræða
M
ér varð hugsað til þess um
daginn að líklega hefði
enginn maður, utan fjöl-
skyldu og vinahóps, haft
jafn mikil áhrif á líf mitt og
örugglega margra af minni kynslóð,
en Halldór Laxness. Við hittumst
eigin lega aldrei og ég sá hann bara
í svip í eigin persónu, en samt sem
áður kenndi hann mér flest og fáum
hef ég á sinn hátt kynnst betur. Sjálfur
fæddist ég þegar sól hans reis hæst,
það var búið að tilkynna að hann
fengi nóbelsverðlaunin og hann var
að búa sig undir Stokkhólmsferð til
að sækja þau, og frá því ég fyrst man
var hann eins og sól sem skein yfir
landið; hér voru menn í háum stól-
um, eins og forseti, ráðherrar og
biskup, en allir voru þeir í skugga
stórskáldsins. Útvarp var þá bara
ein rás í lampatækinu inni í stofu og
ég man hve áhrifaríkt það var þegar
rödd hans barst þaðan; kannski var
það óvenjulegt hljómfall og áhersl-
ur sem vöktu athygli, en þó trúlega
meir hvað foreldrum mínum þótti
greinilega hátíðlegt og merkilegt
þegar þessi tiltekni maður heyrðist;
ekki var útvarpinu svarað í afgæðingi
þegar svo bar undir, þótt pólitíkusar
hátt á strái mættu hvenær sem er
búast við þannig trakteringum. Það
fyrsta sem ég man fyrir víst með
Halldóri Laxness var líklega þegar
ég var sjö ára og hann las sjálfur
Brekkukotsannál sem kvöldsögu í
útvarpinu; þá var hátt stillt og það var
hlustað og þótt sagan færi auðvitað
að miklu leyti ofan garðs og neðan
hjá barninu, þá var eitthvað sem hreif
mann, og mig minnir að ég hafi feng-
ið á heilann og tönnlast á í tíma og
ótíma: „Litlafröken Gúðmúndsen!“
með hans rödd og tónfalli, jafnvel
svo að sumir hafi orðið leiðir á þess-
um tiktúrum í krakkanum.
Ég held að aðdáun eins og for-
eldra minna á skáldinu hafi verið út-
breidd meðal íslenskrar alþýðu, en
heimsborgarinn Halldór hafði alltaf
verið hennar málsvari. Enda var það
alþýða manna sem flykktist niður á
kæja þegar Gullfoss kom heim með
Halldór og nóbelinn, þótt höfðingj-
arnir í ríkisstjórninni hafi látið eins
og þeim kæmi þetta ekki við. Það
var hins vegar ekki alveg svo, eins og
seinni tíma rannsóknir hafa leitt í ljós:
íslensk yfirvöld unnu beinlínis gegn
höfundinum og framgangi hans í ver-
öldinni, eins ótrúlegt og það kann að
hljóma; beittu pólitískum sambönd-
um við afturhaldsöfl í Bandaríkjun-
um og víðar til að koma í veg fyrir að
bækur hans fengjust þar út gefnar.
Í lestum og flugvélum
Það þarf svo auðvitað ekki að orð-
lengja það að eftir að maður komst
til einhvers vits og þroska var far-
ið að drekka í sig bækur skáldsins,
og margt af því breytti á sinn hátt
lífinu; ég held að Sjálfstætt fólk hafi
kannski verið stærri upplifun en
fjórtán ára krakki átti gott með að ná
Halldór Laxness
n Bækurnar hans og bækurnar um hann
Einar Kárason rithöfundur skrifar
Þér að segja
Halldór Laxness „Það
fyrsta sem ég man fyrir víst
með Halldóri Laxness var
líklega þegar ég var sjö ára.“
Mynd LjósMyndasafn REyKjavÍKuR
Sérmerktu
persónulegu
gjafavörurnar
ALLT MERKILEGT
GarðatorG 3, Garðabæ - S: 555 3569 - Sala@alltmerkileGt.iS - alltmerkileGt.iS
Pantaðu í netversluninni
Hægt er að fá bæði sent heim
eða sækja í nýju versluninni okkar!
Allt
merkilegt
10 árA