Dagblaðið Vísir - DV - 11.11.2016, Qupperneq 45

Helgarblað 11.–14. nóvember 2016 Heilsa 29
Dalvegur 6-8 • 201 Kópavogur • Sími 535 3500
Draupnisgata 6 • 603 Akureyri • Sími 535 3526
www.kraftvelar.is • kraftvelar@kraftvelar.is
BT rafma
gnstjakk
ar
- auðveld
a verkin
!
• 1300 kg. lyftigeta
• 24V viðhaldsfrír rafgeymir
• Innbyggt hleðslutæki (beint í 220V)
• Aðeins 250 kg. að þyngd
Vatnseitrun,
hvað er það?
L
íkaminn stjórnar vatnsinni­
haldi sínu með nokkuð ná­
kvæmum hætti og lætur okkur
vita með því að okkur þyrst­
ir þegar okkur vantar vökva.
Þarna er um að ræða samspil nýrna
og heila, sérstaklega miðheilans og
svokallaðrar undirstúku og heila­
dinguls. Þetta kerfi heldur utan
um boðskipti sem fara fram og gef­
ur skipanir með það fyrir augum að
láta okkur drekka meira vatn ef okkur
vantar vökva eða ákveðið ójafnvægi
verður á söltum líkamans. Sömuleið­
is að ef við erum með of mikinn
vökva í kerfinu að skola honum út í
gegnum nýrun.
Getur myndast ójafnvægi
Undir venjulegum kringumstæðum
er þetta í góðu jafnvægi og við þurf­
um í raun ekkert að hugsa sérstak­
lega um þetta. Þegar við eldumst eru
þessi kerfi lélegri og þá þyrstir okkur
síður og getur þannig hætt við of­
þornun, það er sérstaklega vel þekkt
hjá eldra fólki.
Þeir sem hins vegar drekka of
mikið af vatni á skömmum tíma eða
reglubundið meira magn en talið er
ráðlegt geta skolað út söltum sínum
og skapað sér talsverða hættu. Dæmi
um slíkt eru maraþonhlauparar sem
svitna mikið og tapa þannig miklum
söltum úr líkamanum, ef þeir drekka
mikið af hreinu vatni myndast skjótt
ójafnvægi sem líkaminn ræður ekki
við. Fyrstu einkenni eru ógleði, haus­
verkur, slappleiki, uppköst, vöðva­
krampar og að lokum jafnvel flog eða
dauði.
Mikilvægt að innbyrða salt
Það er því afar mikilvægt að drekka
vökva sem inniheldur einnig salt ef
um slíkar kringumstæður er að ræða.
Hið sama gildir við svæsinn niður­
gang eða við mikla notkun eða jafnvel
ofnotkun á þvagræsilyfjum. Hjarta­
sjúkdómar og einnig breytingar á
hormónastarfsemi geta haft þessar
afleiðingar svo það er að mörgu að
hyggja. Þekkt er að við ofhitnun, til
dæmis við vinnu og þá ofneyslu vatns
eða við notkun ólöglegra lyfja eins og
Ecstasy geti slíkt misræmi átt sér stað.
Hvað er eðlileg vatnsneysla og
hvað er mikil vatnsneysla? Það er
í raun ekki einföld spurning, það
hefur aldrei verið sýnt fram á gagn­
semi mikillar vatnsneyslu í raun þótt
margir hafi ráðlagt hana. Líklega er
rétt að neyta vatns í magni í kringum
1,5 til 2 lítra á dag en ekki mikið meira
en svo. Við fáum einnig vökva í gegn­
um fæðu og auðvitað annan vökva
en hreint vatn. Svo það er mikil vægt
að halda jafnvægi þarna, sé drukkinn
mikill vökvi á stuttum tíma og ef
nýrun eru eðlileg þá skila þau því
vatni fljótlega aftur með þvagi. Engu
að síður getur verið ákveðin hætta á
vatnseitrun og eru þekkt tilfelli til í
sögunni um vatnseitrun sem leiddi
til dauða.
Við sem erum hraust, förum var­
lega í vatnið, drekkum nóg, en ekki of
mikið! n
doktor.is
Vatnsdrykkja Mikilvægt er að fara
hinn gullna meðalveg þegar vatnsdrykkja
er annars vegar. Þeir sem hlaupa langar
vegalengdir þurfa að gæta þess að innbyrða
salt til að halda jafnvægi í líkamanum.
Streita hefur áhrif á afköst
R
annsóknir benda til að streita sé
að verða eitt algengasta vinnu­
tengda vandamál hins vestræna
heims og að afleiðingarnar varði
bæði starfsmenn og vinnuveitendur.
Vinnutengd streita er afleiðing þess
að ekki er samræmi milli krafna sem
gerðar eru til starfsmanna og væntinga
og þarfa þeirra, eða getu þeirra til að
ráða við viðfangsefni sem þeim eru
falin.
Langvarandi streita getur haft í för
með sér þunglyndi, kvíða, kulnun,
truflun á ónæmiskerfi og hjarta­ og
æðasjúkdóma. Þá hefur streita áhrif
á afköst fólks og starfsemi vinnu­
staða vegna þess að hún dregur úr
vinnuframlagi, eykur veikindafjarvistir
og starfsmannaveltu.
Í Bretlandi var áætlað að streita
kostaði vinnuveitendur á milli 4–5
milljarða króna á ári 1996. Áætlaður
fjöldi vinnudaga sem glatast vegna
streitu hefur síðan þá tvöfaldast og
dögunum fer fjölgandi. En hvað geta
stjórnendur gert til að hafa áhrif til hins
betra? Í grein sinni á vefnum doktor.is
birti Anna Björg Aradóttir hjúkrunar­
fræðingur lista sem stjórnendur ættu
að leggja áherslu á.
n Tileinka sér styðjandi stjórn­
unarhætti.
n Veita nýjum starfsmönnum nægi­
legar upplýsingar og þjálfun.
n Auka áhrif starfsmanna á vinnu sína.
n Stuðla að heilbrigðum lífsháttum
starfsmanna.
n Umbuna starfsmönnum á ýmsa
vegu.
n Aðstoða starfsmenn við að ráða við
streituvaldandi þætti í vinnunni.
n Tryggja markvisst upplýsingaflæði
frá stjórnendum til starfsmanna og
milli starfsmanna.
n Tryggja öruggt vinnuumhverfi.
n Styðja endurhæfingu starfsmanna
sem þess þurfa og aðlaga vinnu að getu
starfsmanna hverju sinni.