Dagblaðið Vísir - DV - 11.11.2016, Blaðsíða 23

Helgarblað 11.–14. október 2016 Bækur 3
Mamma af hverju vita Margrét og Linda svona mikið um Ís­land.“ Þetta heyrðist kallað úr herbergi
sjö ára sonar míns um helgina, löngu
eftir að hann var sendur upp í rúm
að sofa.
Ég brosti út í annað en drengurinn,
sem er spjaldtölvusjúkur og les lítið
annað en ævintýri Tinna, Kaftein Ofur­
brók og Skúla Skelfi sér til skemmtun­
ar, varð algjörlega hugfanginn af fjöl­
skyldubókinni Íslandsbók barnanna
sem ég laumaði inn í herbergi til hans
nokkrum dögum áður.
Höfundur bókarinnar, fyrrverandi
þingmaðurinn Margrét Tryggva­
dóttir, kann svo sannarlega að sníða
efnismikinn texta að hugarheimi
barna, á öllum aldri. Þrátt fyrir að
bókin sé stútfull af fróðleik þá er hún
aldrei leiðinleg og flæðið og lengdin
á textanum er til fyrirmyndar – sem
er gríðarlega mikilvægt þegar skrifað
er fyrir börn.
Í Íslandsbók barnanna er meðal
annars útskýrt hvað náttúra Íslands
hefur að geyma og sagt frá dýra­
og mannlífi. Þá hefur hver opna
sitt þema og á henni er fjallað um
ákveðið efni í
máli og mynd­
um. Þar er til að
mynda útskýrt,
í stuttu máli,
hvað skiptir
mestu í tengsl­
um við efnið.
Þá eru til dæmis norðurljósin, lífið í
fjörunni og íslensku húsdýrin tekin
fyrir í bland við sérstakari fyrirbrigði
á borð við Geysi og Snæfellsjökul.
Margrét hefur aldeilis dottið í
lukkupottinn þegar hún fékk Lindu
Ólafsdóttur til liðs við sig. Linda
myndskreytti bókina einkar fal­
lega. Litavalið lýsir íslenskri náttúru
og dýralífi mjög vel og hún dettur
aldrei í klisjur í túlkun sinni á text­
anum. Falleg málverkin eiga vel við
textann og sóma sér einstaklega vel á
þykkum og veglegum pappírnum. Þá
er bókin, sem ætti að vera til á öllum
heimilum, skemmtilegt uppflettirit
sem hægt er að grípa í við ólíkar að­
stæður og námsstig.
Bókin er augljóslega mjög vel
heppnuð fjölskyldubók sem á líklega
eftir að fylgja eiganda sínum, ólíkt
Kafteini Ofurbrók og Skúla Skelfi,
fram á fullorðinsár. n
Vel heppnuð fjölskyldubók
Kristín Clausen
kristin@dv.is
Bækur
Íslandsbók
barnanna
Höfundur: Margrét Tryggvadóttir
Myndir: Linda Ólafsdóttir
Útgefandi: Iðunn
97 bls.
Margrét Tryggvadóttir
Kann svo sannarlega að
sníða efnismikinn texta að
hugarheimi barna, á öllum
aldri. Mynd SigTryggur Ari
Þegar raunveruleikinn
verður óraunverulegur
Veruleikinn getur orðið mjög undarlegur ef hann er skoðaður í nýju sam­hengi. Hið hversdags­legasta umhverfi verður
skyndilega framandi og súrrealískt ef
vanahugsunin er rofin og það skoð­
að á nýjan hátt. Hugtakið firring er
upprunnið úr marxískri hagfræði og
lýsir hlutskipti verkafólks í kapítal­
ísku samfélagi, þar sem verkalýð­
urinn á ekki framleiðslutækin og
neyðist til að selja vinnuafl sitt til
að brauðfæða sig, en starfið sjálft er
tilgangslaust, felur ekki í sér neina
sköpun eða lífsfyllingu. Orðið firring
táknar aftengingu við raunveruleik­
ann. Í nær heila öld hefur firringin
verið viðfangsefni listanna og hér
birtist hún alveg prýðilega uppfærð
í splunkunýju verki. Smásagnasafnið
Takk fyrir að láta mig vita inniheldur
13 smásögur eftir óþekktan höfund,
Friðgeir Einarsson, sem mér vitan­
lega hefur ekki gefið út bók áður en
hefur lengi fengist við auglýsinga­
gerð og eitthvað skrifað fyrir leikhús.
Sögurnar fjalla flestar um vel mennt­
að fólk á fertugsaldri sem þrátt fyrir
gjörvileika virðist vera leiksoppar
tilverunnar í undarlegum og marg­
brotnum heimi samtímans. Stund­
um birtist þessi framandleiki í dag­
legu umhverfi persónanna, stundum
á ferðalögum um framandi slóðir en
stundum þegar gamalla heimkynna
er vitjað á ný eftir langan tíma.
Hér stígur ekki bara fram nýr
höfundur heldur er bókin líka af­
urð nýs forlags sem ber heitið Bene­
dikt og mætti víst kalla klofning úr
Bjartur/Veröld samsteypunni. Það
er ekki annað hægt en að taka ofan
fyrir þessi nýja forlagi fyrir að tefla
fram svo ferskum nýliða sem Frið­
geir Einarsson er. Hann hefur til að
bera einstaka hnyttni, hugmynda­
ríkan og beittan ritstíl, og stundum
óviðjafnanlega fundvísi á smáatriði.
Hann minnir mig stundum á danska
höfundinn Naja Marie Aidt sem fékk
Bókmenntaverðlaun Norðurlanda­
ráðs fyrir smásagnasafnið Bavíani.
Auk þess á hann það sameiginlegt
með höfundum á borð við Gyrði
Elíasson og Braga Ólafsson að hafa
óhefðbundna nálgun á hvað telst frá­
sagnarvert. Nánast engin saga í bók­
inni er með risi eða eiginlegri fléttu
og átök milli sögupersóna koma
aldrei upp á yfirborðið. Allt „drama“
er vandlega falið, stundum blas­
ir það við undir gegnsæju yfirborði
textans, stundum virðist það vart til
staðar, jafnvel ekki í sálarlífi persón­
anna. Sögurnar eru misgóðar, sumar
nálgast flatneskju, einna helst upp­
hafssagan, Staðsetningartæki, sem
nær aldrei að vekja mikinn áhuga
þó að hún gerist í heillandi um­
hverfi. Sögurnar Heilagir staðir og
Einhyrningur eru hins vegar fram­
úrskarandi, önnur lýsir því hvernig
virðist vera að molna undan sam­
bandi ungs par sem er á ferðalagi í
Indlandi; sú síðarnefnda segir frá
því er dauðvona maður kaupir jóla­
gjöf handa barnabarni sínu fram í tí­
mann en er látinn þegar barnið fær
gjöfina.
Stílgáfa höfundar rís hátt í
sögunni Mjólkin sem ég kaupi sem
lýsir firringu ungs fjölskylduföður
og sambandi hans við ungan son
sinn. Sagan Hlutverk lýsir síð­
an kostulegri vinnustaðafirringu
þar sem harðstjórn jákvæðninnar
ræður ríkjum.
Friðgeir Einarsson er einhver
beittasti stílisti sem komið hefur
fram í íslenskum bókmenntum
afar lengi. Stíll hans er alls ekki of­
hlaðinn heldur í senn látlaus og
hugvitsamlegur. Takk fyrir að láta
mig vita er bók fyrir alla sem hafa
gaman af að upplifa veruleikann á
nýjan hátt. n
Ágúst Borgþór Sverrisson
agustb@dv.is
Bækur
Takk fyrir að
láta mig vita
Höfundur: Friðgeir Einarsson
Útgefandi: Benedikt
144 bls.
„Friðgeir Einarsson
er einhver beittasti
stílisti sem komið hefur
fram í íslenskum bók-
menntum afar lengi.
Friðgeir Einarsson
Það er ýmislegt sem
dást má að í þessum
þáttum. Mynd SigTryggur Ari