Bókasafnið - 01.07.2017, Side 57

Bókasafnið 41. árg – 2017 57
„Else Mia, den rause og glade. Lesehesten, musikkelskeren, samfunnsborgeren. Nå er
hun død, 89 og et halvt år gammel.“
Else Mia var fædd 3 apríl, 1927 og átti því skammt í 90 árin þegar hún lést 17
nóvembar 2016. Hún var fædd í Noregi með eftirnafnið Figenschou og ólst þar
upp. Eftir stúdentspróf lærði hún frönsku og franskar bókmenntir við Sorbonne
háskólann í París en bókavarðanámi lauk hún við Statens bibliogeksskole í Osló
árið 1951. Það sama ár giftist hún Hjörleifi Sigurðssyni, myndlistarmanni og til
Íslands var svo ferðinni heitið. Þá var fæddur sonur þeirra, Einar. Seinna barn
þeirra, Hjördís Guðlaug fæddist á Íslandi 1957.
Else Mia vann sem bókavörður og við ýmis önnur störf á Hagstofu Íslands 1954-1966 en þegar okkar leiðir lágu saman var hún
bókavörður á Borgarbókasafni Reykjavíkur. Þar var ég í sumarvinnu í Þingholtsstrætinu sumarið 1966 og við tvær vorum sendar
með 200 kassa af gömlum erlendum skáldsögum til að raða þeim upp í geymslu í slökkvistöðinni við Tjarnargötu. Það þætti eflaust
lítil nýting á sérfræðiþekkingu í faginu en þegar Else Mia kom til landsins voru aðeins örfáir Íslendingar með einhverja menntun í
bókasafnsfræði. Þetta voru líka mín fyrstu kynni af starfi í bókasafni og ég hafði fulla ástæðu til að efast um starfsval mitt!
Árið 1968 urðu mikil kaflaskil í ferli hennar en þá varð hún forstöðumaður Bókasafns Norræna hússins sem smellpassaði við áhuga
hennar og frumkvæði á sviði bókasafna. Hún fékk tækifæri til að byggja upp safnið eftir sínu höfði og gerði það að einstakri perlu í
bókasafnaheiminum á Íslandi.
Aftur lágu leiðir okkar saman árið 1971 þegar ég kom til landsins eftir fjögurra ára fjarveru við meistaranám og störf í Bandaríkj-
unum og Perú. Þegar heim kom gat ég hvergi fengið vinnu og bókasafnsfræðimenntun mín var talin lítils virði á Íslandi. Else Mia
réði mig þá í tímavinnu við skráningu og frágang á bókum í safni Norræna hússins. Else Mia var settur forstjóri Norræna hússins
um skeið og ég veit að hún vonaðist til að fá stöðuna þegar ráðið var í hana 1972 en svo varð ekki. Þegar það var ljóst þá sagði hún
upp í Norræna húsinu.
Um þetta leyti var hún formaður Bókavarðafélags Íslands og eldhugi sem hún var, setti hún sitt mark á þróun greinarinnar hér á
landi, bæði með starfi sínu að félagsmálum stéttarinnar og einnig kenndi hún um almenningsbókasöfn sem stundakennari við Há-
skólann um árabil. Margir nemendur hafa haft orð á því hversu skemmtilegur kennari hún var og full af hugmyndum um hvers
megnug almenningsbókasöfnin væru.
Eftir að Else Mia hætti í Norræna húsinu var hún samt ekki aðgerðalaus. Hún vann að stofnun Kvennasögusafns sem var safn bóka
og skjala sem Anna Sigurðardóttir hafði safnað. Safnið var formlega stofnað 1. janúar 1975 og voru stofnendur auk Önnu, Else Mia
og Svanlaug Baldursdóttir. Aðalmarkmið safnsins voru og eru að safna, skrá og varðveita sögu kvenna að fornu og nýju. Kvenna-
sögusafn Íslands var rekið á heimili Önnu til ársins 1996 er það flutti í Þjóðarbókhlöðuna.
Og ennþá átti ég eftir að njóta góðs af áhuga hennar og hjálpsemi því þegar mig langaði að hefja doktorsnám í Chicago varð ég
að finna staðgengil í lektorsstöðuna í faginu við Háskóla Íslands. Else Mia var samþykkt sem staðgengill minn og kenndi og stýrði
greininni 1977-1978. Bókasafnsfræðinám hennar var ekki á háskólastigi og það gerði erfitt fyrir varðandi kennslu við háskólann.
Árið 1979 kvaddi Else Mia landið og tók við starfi sem yfirbókavörður á almenningsbókasafni í Vestvågøy og síðan sem menning-
armálastjóri og yfirbókavörður í Lier í Noregi. Því starfi gegndi hún til 1989 en þá kom hún aftur til landsins og gerðist bókavörður
við Iðnskólann í Reykjavík 1989-1994.
Else Mia fékk trúlega aldrei að njóta sannmælis á Íslandi. Kannski var hún of virk og áhugasöm til að falla í kramið og vildi drífa í
hlutunum meira en við vorum vön. Ég veit að hún átti erfitt með að sætta sig við ýmsar torfærur á vegi íslenskrar bókasafnsþróunar.
Hún vildi sjá hluti gerast og leita að lausnum í stað þess að horfa á vandamálin. Eða eins og sagt var um hana í minningargrein frá
Noregi: „Else Mia satte ting i gang, og hun satte spor.“ Ég held að óhætt sé að fullyrða að hún var ógleymanleg öllum þeim sem
kynntust henni.
Sigrún Klara Hannesdóttir
Minning
Else Mia Einarsdóttir 1927 - 2016