Morgunblaðið - Sunnudagur - 12.03.2017, Side 18

… ekki að vera hégómlegar
„Mér þykja konurnar yfirleitt
dásamlegar útlits. En þær hræða
okkur karlmennina með klæðnaði
sínum. Við kærum okkur ekkert um
að þær veki athygli. Við höfum auð-
vitað ekkert á móti því, að dáðst sé
að konunum, sem við erum með, en
það er oft svo mjótt á milli þess og að
brosað sé að þeim — klæðnaðarins
vegna. Við kunnum ekki við neitt,
sem er hégómlegt. Þess vegna er
okkur illa við palliet-kjóla og jakka,
sömuleiðis leiðast okkur þessir bláu
litir, sem svo mikið eru í tízku. Kon-
um þykja þeir fallegir, þó að ég efist
um að svo sé.“
(Vikan, grein um tísku út frá sjón-
armiði karlmanna, 1939)
… ekki að heilsa setuliðinu
„Hér á Íslandi er það ekki óal-
gengt, að heyra breska hermenn
ávarpa óþekktar konur á götum úti,
og sjá þá sýna töluverða frekju í því
að komast í fylgd með þeim. Þetta
háttalag breskra hermanna sýnir
betur en nokkuð annað þá lítilsvirð-
ingu, er þeir bera fyrir íslensku
þjóðinni. Og íslenskar konur ættu að
vera þess minnugar, verði þær fyrir
slíkum „heiðri“, sem að framan
greinir, að þá eru þær um leið, af
viðkomandi hermanni, settar á bekk
með enskum götuskækjum.“
(Verkamaðurinn, 1941)
… ekki að nöldra
„Engin kona ætti að þurfa að vera
nöldurskjóða, af því að það er áunn-
inn eiginleiki – eða ættum við ekki
heldur að segja, óvani? Nöldr-
unarsöm eiginkona er ógæfukona.
Hún gerir bæði sér og manni sínum
lífið leiðinlegt. – Sjálfri sér gerir hún
meira tjón en hana grunar. Fegr-
unarsérfræðingum kemur saman
um, að fátt fari jafn illa með konuna
og óánægja og þegar af henni leiðir
nöldur og nag. Fátt er jafn eyði-
leggjandi fyrir fegurð hennar og
yndisþokka. Þótt eiginmaðurinn sé
strangur og stirðlyndur, er nöldur
þitt gagnslítið, skammir og grátköst
ennþá gagnsminna.
Sá gamli er vís með að þrífa hatt
sinn, henda hurðinni að stöfum og
leita sér síðan félagsskapar á öðrum
slóðum.“ (Lögberg, 1947)
… æfa íþróttir í hófi
„Konur geta og eiga að iðka marg-
ar íþróttir sér til heilsubótar og
skemmtunar, en þær verða að gera
það í hófi til þess að íþróttirnar hafi
ekki þveröfug áhrif við það sem ætl-
azt er til, nefnilega: geri þær ljótar í
vexti í stað þess að fegra vöxtinn.
[…] Látum okkur því nægja, stelpur
mínar, að iðka okkar sport í hófi, til
þess að viðhalda sæmilegu vaxt-
arlagi, en látum karlmennina um
sínar íþróttir og verum ekkert að
sperra okkur móti þeim. Það klæðir
okkur hvort sem er ekki að vera eins
og karlmenn — hvorki andlega né
líkamlega.“
(Mánudagsblaðið, 1949)
… að passa að aðrir
verði ekki fullir
„Ölvun við akstur kostar stöðugt
fleiri og fleiri mannslíf. Konur ættu í
þessu sambandi að íhuga ábyrgð þá,
sem þeim er á herðar lögð. Hvetjið
aldrei ökumann til áfengisnautnar.
Munið að aðeins óverulegt magn
getur haft örlagarík áhrif á öku-
hæfni. Sýnið vilja yðar í verki með
því að bragða ekki vín sjálfar þegar
svo stendur á. Það er skylda góðrar
húsfreyju að sjá svo um við hátíðleg
tækifæri að óáfengir drykkir séu
einnig á boðstólum.“ (Úr ræðu á
Bindindis- og í menningarmálaþingi
norrænna kvenna, 1950)
… ekki að spyrja spurninga
„Það eru til spurningar sem konur
ættu aldrei að spyrja mennina sína:
1) Hvar hefurðu verið? 2) Hvers
vegna kemurðu svona seint? 3) Ertu
í vondu skapi? 4) Hvers vegna seg-
irðu aldrei neitt sætt við mig? Í stað-
inn eiga þær að segja: 1) Mikið hef
ég saknað þín.
2) Yndislegt að þú skulir vera
kominn heim. 3) Mikið ertu þreytu-
legur, vinur minn.
4) Mikið ertu karlmannlegur í
þessum frakka.“ (Vikan, 1958)
… að hafa þrýstinn barm
„Um það eru allir sammála, bæði
konur og karlar. Það hefur orðið
margri konu mikil raun ef hún var
flatbrjósta. Kona þarf að hafa þrýst-
inn barm. Til eru þær konur sem
hafa svo mikil brjóst að þær kjósa að
láta minnka þau með skurðaðgerð,
og það er stundum gert, en hinar eru
þó fleiri sem vilja fá stærri brjóst en
þær hafa og það er líka hægt. Inn í
brjóstin er dælt einhverri plast-
kvoðu sem þenur þau út.
(Fálkinn, 1965)
… taka þátt í fimleikum og
fögrum limaburði
„Annars nennti ég ekki að fylgjast
með þessum kvennaköstum. Konur
eiga að taka þátt í fimleikum og
fögrum limaburði og einhverju fín-
gerðu bróderí en – æ jæja ég veit
margar – kannski flestar – konur
eru annarrar skoðunar, kvenrétt-
indakonur, rauðsokkur, úur og hvað
þær nú heita og nenni ekki að þrasa
um þetta.
(Úr skrifum um Ólympíuleikana í
München 1972 í Morgunblaðinu)
… ekki að læra lögfræði
„Konur eiga ekki að standa í
stjórnmálabaráttu, því stjórnmála-
barátta er af hinu illa. Allir kannast
við illt umtal, óvild og jafnvel hatur,
sem þeir verða fyrir, er sitja á Al-
þingi eða bjóða sig fram til þings.
Svört hugsanagervi sækja að þeim
úr öllum áttum. Það er best, að hið
grófara kyn, karlmennirnir taki á
móti slíkum sendingum. […] Þær
eiga ekki að flytja mál fyrir dómi og
þess vegna þurfa þær ekki að læra
lögfræði. Það er ekki við þeirra hæfi
að segja hálfan sannleik og flækja
mál.“
(Aðsend grein, Dagur, 1974)
… ekki að þiggja
þingsæti vegna pjatts
„Konur eiga að sækja ótrauðar á
brattann og mega ekki skjóta sér
undan ábyrgð. Þær eiga ekki að
þiggja þingsæti af körlum upp á
punt og pjatt. Þær eiga að vinna til
þeirra og taka þau fyrir eigin at-
beina.“ (Leiðaraskrif, Vísir, 1975)
… taka ábyrgð á
launamismun
„Körlum hér á landi hefur fyrir
löngu lærst að meta kosti kvenna og
draga verður í efa, að nokkur trúi
því að konur séu andlegir eftirbátar
þeirra. Hinu er ekki að leyna, að
konur hafa sjálfar einatt verið
haldnar nokkurri vanmáttarkennd
gagnvart sambýlingum sínum. Þetta
hefur orðið til þess að starfskraftar
þeirra hafa verið misnotaðir í ýms-
um greinum. Alkunnugt dæmi er
það, að karlar, sem vinna í karl-
mannafataverslunum hafa haft mun
hærra kaup en þær konur, sem
vinna undir stjórn kvenna í kven-
fataverslunum. Hér er við konur ein-
ar að sakast.“ (Úr sömu leiðara-
skrifum í Vísi, 1975)
… eiga hraust börn og
mann til að árangri í
viðskiptalífinu
„Verður að eiga mann og börn
sem komin eru af dagheimilisaldri
og búin að fá sem flesta barna-
sjúkdóma. Ógiftar konur sem eru
barnlausar eru líklegar til að ætla
sér lengra en nokkur kærir sig um.“
(Úr grein um hvernig er best að
sækja á innan viðskiptalífsins birtist
í Helgarpóstinum 1985. Upplýsing-
arnar voru fengnar frá nafnlausum
álitsgjöfum, sem voru sagðir fylgjast
Konur eiga …
Konum hefur verið ráðlagt fram og til baka gegnum tíðina hvernig
þær „þurfa“, „eiga“ og „ættu“ að vera að ógleymdu alhæfingum
um hvernig þær séu. Þetta tilheyrir ekki fortíðinni þótt orðræðan
hafi breyst. Þær hafa átt að vera blíðmálar, vera kvenlegar eða
meira eins og karlmenn og hafa pung. Vera upp á punt eða ekki
vera upp á punt. Sunnudagsblað Morgunblaðsins skautaði í gegn-
um nokkur tilmæli til kvenna síðustu áratugi, frá körlum til
kvenna og frá konum til annarra kvenna.
Júlía Margrét Alexandersdóttir julia@mbl.is
KVENNARÁÐ
18 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12.3. 2017