Morgunblaðið - 07.04.2017, Blaðsíða 12

12 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. APRÍL 2017
Funahöfði 1 | 110 Reykjavík | Sími 567 4840 | www.bilo.is | bilo@bilo.is
HOBBY 495 UL PRESTIGE
Árgerð 2017, nýtt hús til afhendingar strax!
Verð 3.980.000 kr. Fleiri hús á leiðinni!
Raðnr. 256056
NISSAN PATROL GR 35“
nýskr. 01/2008, ekinn 134 Þ.km, dísel, sjálfskiptur,
leður, 7manna. Glæsilegt eintak!
Verð 3.300.000 kr. Raðnr. 256258
VW TOUAREG 3,0TDI
nýskr. 01/2015, ekinn 23 Þ.km, dísel, sjálfskiptur
(8 gíra). Glæsilegt eintak!Verð 8.990.000 kr.
Raðnr. 256229
M.BENZ C 220D AVANTGARDE
nýskr. 09/2015, ekinn aðeins 8 Þ.km, dísel (170 hö),
sjálfskiptur (7 gíra). Verð 6.690.000
TILBOÐ 5.999.000 kr. Raðnr. 255217
HONDA ACCORD LIFESTYLE
nýskr. 07/2013, ekinn 47 Þ.km, bensín, sjálfskiptur,
glæsilegur bíll! Verð 3.350.000 kr.
TILBOÐ 2.850.000 kr. Raðnr. 287498
Þú finnur bílinn á bilo.is Auglýstir bílar eru á staðnum Skráðu bílinn á bilo.is
Valgerður Þ. Jónsdóttir
vjon@mbl.is
Í
slandssaga 19. aldar sem
Stefán Halldórsson kenndi
samkvæmt bókinni í gagn-
fræðaskóla fyrir margt
löngu fjallaði mest um
sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar,
framfarir í atvinnumálum, Fjöln-
ismenn og önnur skáld og skör-
unga. Hörð lífsbarátta forfeðra og
-mæðra þorra Íslendinga vegna
hungurs, hallæris og náttúru-
hamfara segir hann að hafi fengið
öllu minna vægi, þótt sú saga sé
ekki síður merkileg.
Stefán ætlar því ekki að kenna
eftir bókinni á námskeiðinu
Ættfræðigrúsk – fjölskyldusaga þín
á netinu hjá Endurmenntun Há-
skóla Íslands í lok mánaðarins. Né
heldur að rekja saman ættir eða
leita í fornum skjölum, kirkjubók-
um eða öðrum frumheimildum sem
enn eru ekki aðgengileg á netinu.
„Markmiðið er að kenna þátt-
takendum að nýta sér gagnagrunna
og skjalasöfn á netinu til að afla sér
upplýsinga um sögu fjölskyldu sinn-
ar allt að 200 ár aftur í tímann. Ís-
lendingabók og ættartölur á netinu
segja ekki alla söguna. Ítarlegri
fróðleikur um aðstæður, umhverfi,
daglegt líf og örlög forfeðra okkar
og -mæðra er þar víða aðgengileg-
ur, fólk verður bara að vita hvar
það á að bera niður.“
Og þar er Stefán á heimavelli,
þaulvanur heimildavinnu af ýmsu
tagi, og ætlar að miðla af þekkingu
sinni. Hann er menntaður félags-
fræðingur og rekstrarhagfræðingur
og starfaði lengi á fjármálamark-
aðnum, þar sem hann nýtti sér
tölvutæknina í upplýsingaöflun og
við rannsóknir og greiningar. Sögu-
kennslan í gaggó var eitt af nokkr-
um störfum hans í gamla daga og
þá var hann líka blaðamaður um
margra ára skeið.
Veit eitthvað um margt
„Ég nálgast fjölskyldusöguna
og kennsluna á námskeiðinu svolítið
eins og blaðamaður, grúska með að-
ferðum blaðamannsins, leita svara
við spurningum og reyni að koma
efninu frá mér á auðskiljanlegan
hátt. Trúlega á sama við um mig og
oft er sagt um blaðamenn, að þeir
séu ekki fræðingar í einu né neinu,
en viti eitthvað um margt.“
Stefán er kominn á eftirlauna-
aldur og starfar sjálfstætt sem ráð-
gjafi og verkefnastjóri. Hann
kveðst hafa meira svigrúm núna en
þegar hann var í föstu starfi til að
sinna áhugamálum sínum og gerir
því skóna að sama sé uppi á ten-
ingnum hjá flestum þátttakendum á
námskeiðinu. „Mín reynsla er sú að
fólk fái með aldrinum aukinn áhuga
á ættum sínum, uppruna og fjöl-
skyldusögu. Ungt fólk er meira með
hugann í nútímanum en fortíðinni,“
segir hann.
Fyrir tveimur árum gaf Stefán
út bókina Öll mín bestu ár, um
skemmtanalíf ungs fólks árin 1966-
1979. Bókin er prýdd fjölda mynda
eftir Kristin heitinn Benediktsson
ljósmyndara og krafðist töluverðrar
heimildavinnu af hálfu Stefáns.
Samhliða var hann farinn að
grúska í fjölskyldusögu sinni og
konu sinnar, Lilju Jónasdóttur. „Ég
fékk sérstaklega augastað á lífi
langamma okkar og -afa, samtals
sextán áa, því hvort okkar á – eins
og allir – fjórar langömmur og fjóra
langafa. Flest voru fædd upp úr
miðri 19. öld,“ segir Stefán og man
nákvæmlega hvenær áhugi hans
vaknaði á að kynna sér lífshlaup
þeirra.
Enginn dans á rósum
„Það var 29. júní 2012, kvöldið
áður en forsetakosningarnar voru
haldnar og Ólafur Ragnar Gríms-
Fjölskyldusagan
brotin til mergjar
Stefán Halldórsson hyggst ekki kenna eftir bókinni á námskeiðinu Ættfræðigrúsk
– fjölskyldusaga þín á netinu hjá Endurmenntun Háskóla Íslands í lok mánaðar-
ins. Þess í stað miðlar hann af reynslu sinni við heimildaleit á netinu og hjálpar
þátttakendum að fylla upp í eyður í fjölskyldusögu sinni aldir aftur í tímann.
Fimm kynslóðir Mynd frá 1999, sem tekin var á eitt hundrað ára afmæli
ömmu Stefáns, Ragnheiðar Böðvarsdóttur. Auk þeirra eru á myndinni móð-
ir Stefáns, Sigrún Stefánsdóttir, dóttir hans, Ásta Björg, og dóttursonurinn,
Óliver Bergsson Bernburg, á fyrsta ári.
Í tilefni af útgáfu bókarinnar Mið-
aldir í skuggsjá Svarfaðardals flytur
höfundurinn, Árni Daníel Júlíusson,
fyrirlesturinn Þúfur sem segja sög-
ur – ný sýn á íslenskar miðaldir kl.
17 í dag, föstudag 7. apríl, í Safna-
húsinu við Hverfisgötu.
Titillinn á fyrirlestrinum vísar í
þúfur í sveitum landsins, en þegar
betur er að gáð segja þær sögur
sem aðrar heimildir steinþegja um.
Þúfurnar eru þá leifar af fornbýlum,
gömlum eyðibýlum sem voru í
byggð á miðöldum en hafa verið í
eyði í margar aldir. Þarna bjó fólk
oft öldum saman en engar samtíma
ritheimildir greina frá því hvað býl-
in hétu eða hvaða fólk bjó þar.
Undanfarin ár hefur athyglin æ
meira beinst að þessum byggð-
arleifum. Í Svarfaðardal eru t.d.
leifar um 60 fornbýla. Býli í Svarf-
aðardal byggð á síðari öldum eru
um 70, þannig að hlutfallslega eru
þar mörg fornbýli, eða um eitt á
hvert nútímabýli. Hlutfallið er svip-
að í Hörgárdal, Skagafirði og víðar
þar sem þessar fornu rústir hafa
verið kannaðar. Fátt er vitað um
hversu lengi býlin voru í byggð,
hvenær þau byggðust eða þau fóru
í eyði. Rannsóknir eru lengst komn-
ar í Skagafirði, þar sem athuganir á
fornbýlum benda til að mörg hafi
verið í byggð á 11.-14. öld. Það hlýt-
ur að teljast brýnt að fá betri hug-
mynd um þessa byggð, því hér virð-
ist heill kafli úr miðaldasögu
Íslands vera nánast ókannaður.
Rannsóknir á fornbýlunum gætu
birt nýja sýn á íslenskar miðaldir.
Árni Daníel gegnir rannsóknar-
stöðu dr. Kristjáns Eldjárns í Þjóð-
minjasafni Íslands. Bók hans Mið-
aldir í skuggsjá Svarfaðardals kom
út í 2016 á vegum Þjóðminjasafns
Íslands og Forlagsins þegar 100 ár
voru liðin frá fæðingu Kristjáns Eld-
járns, fyrrum forseta Íslands og
þjóðminjavarðar.
Fyrirlestur og bókarkynning í Safnahúsinu við Hverfisgötu
Höfundurinn Árni Daníel Júlíusson.
Þúfurnar segja margar sögur -
ný sýn á íslenskar miðaldir
Morgunblaðið/Ómar
Þessi dagur fyrir akkúratfjórum árum, 7. apríl2013, var áhugaverður.Kasólétt kærastan kom
heim úr IKEA og fór að hágráta;
einhver rammi hafði brotnað. Ég
skildi ekkert hvað var í gangi, þetta
var jú rammi úr IKEA og kostaði
svona 150 kall. Það má fylgja sög-
unni að þarna var hún komin fimm
daga fram yfir settan dag og var
augljóslega orðin þreytt á því að
bera hlassið hann son minn framan
á sér.
Til að fá hana til að hætta að
hugsa um rammann ómetanlega
stakk ég upp á því að við færum á
Vitabar. „Heimur Jóhanns“ átti
ekki að verða auglýsing fyrir Vita-
bar en hvað um það; þarna
eru bestu hamborg-
arar Reykjavíkur og
þótt víðar væri leitað.
Við fengum okkur
sæti og lyktin af ilm-
andi hamborgurum og
frönskum var nóg til
að sænski ramminn
tilheyrði liðinni tíð.
Máltíðin bragðaðist
frábærlega en eins og
yfirleitt var múgur og
margmenni á staðnum. Við
sáum til að mynda ógæfu-
mann sem var í hróka-
samræðum við sjálfan sig.
Þær samræður virtust
enda illa, í það minnsta stóð mað-
urinn upp frá hálfkláruðum bjór,
gekk á vegg og hrundi á gólfið.
Hann slasaðist ekki alvarlega við
þetta, sem betur fer.
Syninum hefur þótt þetta
áhugavert, en rúmlega hálfum sól-
arhring eftir ferðina á Vitabar
kom hann í heiminn. Hann hefur
væntanlega fundið bragðið af ham-
borgaranum og skynjað það sem
gekk á og hugsað með sér að
hann yrði að flýta sér út.
Ég mæli því með því að ólétt-
ar konur sem vilja verða léttari
fari á Vitann. Það hefur í
það minnsta skilað 100%
árangri í þau skipti sem
ég þekki, og börnin
sem enda „bumbu-
lífið“ á horninu á
Vitastíg og Berg-
þórugötu eru
einstaklega vel
heppnuð.
»Þær samræður virtustenda illa, í það
minnsta stóð maðurinn upp
frá hálfkláruðum bjór, gekk
á vegg og hrundi á gólfið.
Heimur Jóhanns
Jóhann Ólafsson
johann@mbl.is