Dagblaðið Vísir - DV - 06.04.2018, Blaðsíða 56

58 6. apríl 2018
Menning
12 tónar hafa verið í miðri hringiðu íslensks tónlistarlífs á ótrúlegum umbrotatímum, Lárus Jóhannesson rifjar upp 20 ára sögu plötubúðarinnar
V
ið höfum verið svo heppn­
ir að vera í hringiðunni
á þessum ótrúlegu árum
sem hafa gjörbreytt ís­
lensku tónlistarlífi,“ segir Lárus Jó­
hannesson, annar eigenda plötu­
búðarinnar og útgáfunnar 12 tóna,
sem fagnar 20 ára afmæli nú í apr­
íl.
12 tónar er ekki bara ein elsta
stofnunin í plötubúðaflóru Reykja­
víkur heldur hefur hún fyrir löngu
fest sig í sessi sem mikilvæg menn­
ingarmiðstöð – tónleikastaður og
félagsheimili íslensku tónlistar­
senunnar. Afslöppuð stemning
og sérstök blanda klassískrar, raf­
og jaðarrokktónlistar hefur tryggt
búðinni einarða aðdáendur og
komið henni á ófáa lista yfir bestu
plötubúðir veraldar.
Undir merkjum 12 tóna hafa svo
komið út hátt í hundrað plötur og
margir af þekktustu listamönnum
þjóðarinnar hafa stigið sín fyrstu
skref hjá útgáfunni sem hefur tek­
ið virkan þátt í einu gróskumesta
tímabili íslenskrar tónlistarsögu.
Brjóta múra í tónlistinni
„Við kynntumst í skákinni þegar
við vorum börn. Við vorum
báðir nokkuð sterkir skákmenn,
ferðuðumst mikið saman á mót
erlendis, kenndum skák og svo
framvegis,“ segir Lárus Jóhannes­
son um vinskap þeirra Jóhannes­
ar Ágústssonar, meðeiganda hans.
Það var þó ekki bara skákin
sem hélt þeim saman heldur áttu
þeir sameiginlegt áhugamál í tón­
listinni, og kannski, eins og margir
tónlistarunnendur, draum um að
stofna sína eigin plötubúð. „Við
höfðum lengi talað um að gera
eitthvað saman og á þessum tíma
var ég á ákveðnum krossgötum.
Jóhannes hafði verið verslunar­
stjóri í Japis og ég hafði lengi verið
stór kúnni þar,“ segir Lárus og hlær.
Í apríl 1998 opnuðu þeir 12 tóna í
litlu leiguhúsnæði við Grettisgötu
­ „fyrst og fremst sérverslun með
klassíska tónlist,“ eins og það var
orðað í tilkynningu í DV.
Á þessum tíma var landslagið
á plötubúðamarkaðnum allt ann­
að en í dag, þar voru tveir risar,
plötubúðakeðjan Skífan og Japis
– sem einnig rak stórar verslanir –
en Hljómalind og nokkrar smærri
plötubúðir sinntu jaðrinum.
„Við höfðum alltaf haft áhuga
á öllum tegundum tónlistar og
sáum tækifæri í því að koma með
svolítið af nýrri tónlist á markað­
inn – tónlist sem hafði ekki verið
aðgengileg á Íslandi áður. Við vor­
um að flytja inn mikið af klassískri
tónlist, en líka reggí, döbb og raf­
tónlist. Þetta var blanda sem hafði
ekki sést áður,“ segir Lárus.
„Það var líklega þessi blanda
ásamt nýjum straumum sem voru
að koma fram sem varð til þess
að unga kynslóðin gerði búðina
strax að sinni. Krakkarnir í Múm
og fólkið í kringum þá voru mjög
fljótlega farin að mæta á hverjum
einasta degi, bara sitja uppi í sófa
í búðinni og hlusta á tónlist. Líka
þau sem héldu úti tilraunaeldhús­
inu, Kitchen Motors: Jóhann Jó­
hannsson heitinn, Kristín Björk og
Hilmar Örn.“
Það er svolítið eins og búðin
hafi kristallað hugmyndafræði
þessarar kynslóðar tónlistarfólks,
sem hefur æ síðan verið að blanda
saman ólíkum stefnum – klassík og
raftónlist, poppi og tilraunatónlist
– og oft fundið sér stað á mörkum
þeirra.
„Já. Eitt af því sem hefur verið
gegnumgangandi hjá okkur í
gegnum tíðina hefur verið að
brjóta niður múra milli tónlistar­
stefna – og eflaust höfum við átt
okkar þátt í þessu. Við náðum að
skynja tíðarandann að þessu leyti.“
Besta plötubúð í heimi?
Þó að plötubúðir snúist fyrst og
fremst um tónlistina skiptir and­
rúmsloftið ekki síður máli – og það
er eitthvað sem 12 tónar hafa alltaf
lagt áherslu á. Árið 2001 var búð­
in flutt í tveggja hæða bárujárns­
hús við Skólavörðustíg 15 og hef­
ur verið þar allar götur síðan. Fyrir
utan tónlistarúrvalið hefur búðin
einstakan sjarma, þar er hægt að
sitja í gömlum ömmulegum sóf­
um, drekka ókeypis sér malað
espressókaffi, hlusta á tónlist í
ferðageislaspilurum búðarinnar,
fletta í gegnum hrúgur af tónlistar­
tímaritum og í kjallaranum eru
himinháir staflar af diskum og
plötum sem hægt er að grúska í.
„Frá upphafi lögðum við
áherslu á það að setja búðina upp
út frá sjónarhorni neytandans.
Þegar þú kemur inn í plötubúð­
ina er eins og það hægist aðeins á
tímanum, þú getur sest niður og
fengið þér sérmalað kaffi frítt, get­
ur hlustað á allt sem er í búðinni
– ef það er ennþá í plastinu er það
bara tekið upp.
Þetta virkaði strax mjög vel.
Sölumennskan var með öðrum
hætti en gekk og gerðist,“ segir
Lárus, en erlendir ferðamenn eru
oft gapandi yfir þessum móttök­
um. Verslunin hefur þannig skap­
að sér alþjóðlegt orðspor og orðið
að nauðsynlegum áfangastað tón­
listarpílagríma sem heimsækja
landið: „Er þetta besta plötu­
búð í heimi?“ spurði blaðamaður
Gramophone í grein sinni um
verslunina. „Ein af 27 plötubúðum
sem þú þarft að heimsækja áður
en þú deyrð,“ hélt vefsíðan Buzz­
feed fram.
Ef annar hvor eigendanna, Lalli
eða Jói, situr ekki bak við búðar­
borðið er það Einar „Sonic“ Krist­
jánsson, sem hefur unnið í 12 tón­
um alveg frá því að búðin var flutt
á Skólavörðustíginn – sem sagt,
reynslumiklir menn sem geta ráð­
lagt fólki og mælt með tónlist sem
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is
Þar sem
hægist á tímanum
„Þegar þú kemur
inn í plötubúðina
er eins og það hægist að-
eins á tímanum, þú getur
sest niður og fengið þér
sérmalað kaffi frítt, getur
hlustað á allt sem er í
búðinni – ef það er enn-
þá í plastinu er það bara
tekið upp.
„Svona batterí eins og Universal sem er með 7.000 starfs-
menn, það er ekki nema fyrir risa að fara í mál við þá.“
Á blaðamannafundi í vikunni Jóhann Helgason kynnti nýja enska útgáfu af lagi sínu
„Söknuður“, en hann leitar nú að fjárfestum til þess að taka þátt í málshöfðun á hend-
ur útgáfurisanum Universal. Hann sakar norska lagahöfundinn Rolf Løvland um að
hafa stolið laginu þegar hann samdi „You raise me up“ sem varð heimsfrægt í flutningi
Josh Groban.