Morgunblaðið - 05.10.2017, Blaðsíða 43

43
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. OKTÓBER 2017
Hvernig er það eig-
inlega, eftir um 2000 ár
af kristinni íhugun, þar
sem kirkja Krists í
heiminum hefur verið
að hlýða á, íhuga og
biðja í Jesú nafni, að
okkur, kirkjunni, hefur
í raun tekist að forðast
að mestu allt það sem
Jesús kenndi? Með
þessu er ég bæði að
horfa í eigin barm, sem
og yfir sögu kristninnar og hinna
ólíku kirkjudeilda, lútersku kirkj-
unnar, kaþólsku kirkjunnar, rétt-
trúnaðarkirkjunnar, hvítasunnu-
kirkjunnar og annarra kirkjudeilda.
Trúmennska við boðskapinn
Okkur hefur svo oft tekist að horfa
fram hjá kjarnaatriðum fjallræð-
unnar, sæluboðunum, varnarorðum
Jesú um að dýrka ekki mammón,
skýru dæmisögunum um að lifa lífinu
í friði og vinna gegn ofbeldi, boðinu
um að elska náungann og einnig óvin-
inn, sem kannski er augljósasta
dæmið um það að kirkjan hefur snið-
gengið kjarnann í boðskap Jesú
Krists.
Kannski má segja að kirkjan hafi
varið mestum tíma sínum í að velta
fyrir sér því sem Jesús
talaði aldrei um, til
dæmis um fóstureyð-
ingar, getnaðar-
varnarpillur og sam-
kynhneigð, svo eitthvað
sé nefnt. Jesús talaði
aldrei um þessi atriði,
en kirkjan í heiminum
hefur haft stórar mein-
ingar um þetta í gegn-
um áratugina.
En ef Jesús sagði
eitthvað mjög skýrt, til
dæmis að hjálpa fólki í
neyð, sbr. söguna um
miskunnsama samverjann, þá er til-
hneigingin sú að við myndskreytum
kannski söguna og setjum upp í hillu
en gleymum svo alveg að lifa í anda
hennar. Þetta er svo augljóst, við
þurfum ekki annað en að líta í okkar
eigin barm.
Ólík sjónarmið styrkja kristnina
Ein af ástæðunum fyrir því að ekki
hefur tekist betur til við að miðla lær-
dómi Jesú um frið og kærleika, er sú
að í gegnum aldirnar hefur það eink-
um verið einsleitur hópur manna sem
hefur annast það hlutverk að miðla
fagnaðarerindinu áfram til nýrra
kynslóða, þ.e. menntaðir hvítir karlar
frá Evrópu og N-Ameríku.
Af því að kirkjan á umliðnum öld-
um hefur ekki tekið lærdóm Jesú al-
varlega, þá er svo komið að fólk er
hætt að taka kirkju og kristni alvar-
lega. Kristnin hefur verið svo mikið í
höfðinu og orðunum, í stað þess að
vera í hjartanu og verkunum, þ.e. að
lifa ábyrgu, friðsömu og kærleiksríku
lífi þar sem er pláss fyrir alla.
Breytingar eru í loftinu
Það er kannski ekki fyrr en núna á
umliðnum árum sem kirkjan, þá á ég
við kristna kirkju í heiminum, allar
kirkjudeildir, er loksins orðin miklu
opnari í boðun sinni. Hópar á jaðrin-
um, hópar fólks sem hafa verið kúg-
aðir, veita kirkjunni dýrmæta nálgun
og nýja sýn á það hvernig skilja beri
fagnaðarerindið. Það er verið að end-
uruppgötva boðskapinn með nýjum
augum, þar sem nýjar spurningar
verða til og ný sjónarhorn.
Kirkjan er svo nýbyrjuð að heiðra
sjónarmið kvenna, minnihlutahópa,
og svo margra hópa sem hafa ekki
haft aðgang að völdum eða rétt-
indum.
Í rauninni voru það einmitt fulltrú-
ar þessara þjóðfélagshópa sem með-
tóku fyrstir fagnaðarerindið og
leyfðu því að umbylta lífi sínu á rót-
tækan máta og miðluðu góðum tíð-
indum út um heiminn.
Eining kristninnar
Stóru spurningarnar í lífinu um til-
gang og merkingu eru nú á dagskrá
þar sem rætt er saman milli menn-
ingarheima, milli trúarbragða, þar
sem friður og virðing er undirtónninn
og engin þörf er fyrir andstæðinga,
refsingar eða andúð á einstaklingum
eða öðrum trúarbrögðum. Það er ein-
hver gríðarleg þörf fyrir djúpa speki
og heilagan anda, nú þegar mann-
kynið telur næstum 8 milljarða ein-
staklinga.
Það má kannski segja að framtíð
okkar verði annað hvort friðsöm eða
engin.
Í því ljósi að kristnar kirkjudeildir
hlusta nú betur og betur hver á aðra,
starfa saman og biðja saman, er nú
von á helsta leiðtoga rétttrúnaðar-
kirkjunnar hingað til lands. Hans
heilagleiki, samkirkjulegi patríarkinn
í Konstantínópel, Bartholómeus 1.
verður gestur þjóðkirkjunnar, Al-
kirkjuráðsins og Hringborðs norður-
slóða á ráðstefnum um umhverfismál
og réttlátan frið við jörðina, sem
haldnar verða hér á landi í október.
Umhverfismálin
Með því móti vil ég setja umhverf-
ismálin á dagskrá í kirkjunni okkar,
samhliða því að helga í fyrsta skiptið í
kirkjunni Tímabil sköpunarverksins,
Season of Creation, frá 1. september
til 4. október sl. Því ég tel að stund
sannleikans sé runnin upp í umhverf-
ismálum. Heimsbyggðin skynjar nú
sem aldrei fyrr, nauðsyn þess að hlúa
að jörðinni og sérstaklega því að snúa
við og draga úr ofhlýnun jarðarinnar.
Næstu 5-10 ár munu skipta sköpum
um það hvort mannkyn nái mark-
miðum Parísarsamkomulagsins, svo
að hlýnunin fari ekki yfir 2°C, gerist
það ekki, verða afleiðingarnar skelfi-
legar fyrir mannkyn og lífríkið allt.
Nú þurfa orð að verða að verkum og
þar getur kirkjan skipt sköpum.
Í Gamla testamentinu sem og í
guðspjöllunum og öðrum ritum Nýja
testamentisins kemur fram hvernig
Guð leiðir mannkyn til lausnar, frelsis
og upprisu, í samræmi við fyrirætlun
sína, þ.e.a.s. í samhljóman við Guðs
kairos, náðartíð hér í heimi. Í því
samhengi er stund sannleikans í um-
hverfismálum að renna upp. Ég hvet
þig, kæri lesandi, til að hlýða kallinu
og láta um þig muna í þjónustunni við
sköpunarverkið, lífið og skaparann.
Eftir Agnesi M.
Sigurðardóttur »Með því móti vil ég
setja umhverfis-
málin á dagskrá, sam-
hliða því að helga Tíma-
bil sköpunarverksins í
kirkjunni frá 1. sept-
ember til 4. október sl.
Agnes M.
Sigurðardóttir
Höfundur er biskup Íslands.
Tímabil sköpunarverksins í kirkjunni
Atburðir undanfarnar
vikur í íslenskum stjórn-
málum hafa verið með
miklum ólíkindum. Und-
anfarin ár hafa að sönnu
verið sviptingasöm en
atburðarásin sem hófst
með fundarhöldum á
heimili formanns Bjartr-
ar framtíðar hinn 14.
september síðastliðinn
er til þess fallin að setja
stjórnmálalífið í meiri óvissu og upp-
nám en dæmi eru um í stjórn-
málasögu okkar á síðari tímum.
Gengið verður til kosninga eftir
rúmar þrjár vikur, í annað sinn á
innan við ári, en eins og málum er nú
háttað er hugsanlegt að þær verði
síst til þess fallnar að skýra línur eða
leiða til afdráttarlausra úrslita.
Hættan á áframhaldandi óvissu-
ástandi er því umtalsverð.
Þegar í kjölfar brotthlaups
Bjartrar framtíðar úr ríkisstjórninni
lýsti þingflokkur Viðreisnar yfir
vilja til nýrra kosninga sem allra
fyrst og tóku forystumenn stjórn-
arandstöðuflokkanna,
að Pírötum undan-
skildum, undir það.
Var því ljóst á fáein-
um klukkustundum
að ekki voru for-
sendur til annars en
að rjúfa þing og boða
til kosninga í sam-
ræmi við ákvæði
stjórnarskrár. Þegar
sú niðurstaða lá fyrir
þurfti með ein-
hverjum hætti að
ljúka þingstörfum og
kom fljótlega í ljós að mestur vilji
var meðal flestra flokka til að taka
fyrir tvö mál og ljúka þeim með ein-
hverjum hætti fyrir þinglok, annars
vegar máli sem varðaði uppreist æru
og hins vegar breytingu á útlend-
ingalögum. Ýmsir ráðherrar og
þingmenn reyndu að koma öðrum
málum á dagskrá á mismunandi for-
sendum og var eins og menn áttuðu
sig ekki á því að ákvörðun um þing-
rof og kosningar, sem þeir sjálfir
höfðu gert kröfu um, hefði þær óhjá-
kvæmilegu afleiðingar að þing-
störfum yrði ekki haldið áfram eins
og ekkert hefði ískorist.
Þetta óraunsæi rjátlaðist reyndar
af flestum á nokkrum dögum en þá
bar svo við að þingmenn Pírata hófu
mikla kröfugerð um að nýju þing-
máli um breytingu á breyting-
arákvæði stjórnarskrár yrði komið á
dagskrá áður en þingi lyki. Flæktu
þessar kröfur viðræður forystu-
manna flokkanna og töfðu þinglok
um nokkra daga, en mál enduðu þó
með því að dagskrártillaga Pírata og
Samfylkingarinnar í þessa átt var
felld með afdráttarlausum hætti.
Þegar upp var staðið virtust flestir
þingmenn átta sig á því að það væri
fullkomlega óraunhæft að ætla að
fara út í einhverjar breytingar í
þessum efnum og opna á deilur um
stjórnarskrármál á þingi, sem hefði
þegar verið rofið, og aðeins örfáar
vikur til kosninga.
Í framhaldi af þessari atburðarás
hefur hins vegar komið fram ný
kenning, einkum af hálfu Pírata.
Hún er sú að tillögur svokallaðs
stjórnlagaráðs frá 2011 feli með ein-
hverjum hætti í sér breytingar, sem
séu til þess fallnar að mæta þeim
pólitíska óstöðugleika sem við höfum
upplifað að undanförnu.
Margt er við þennan málflutning
að athuga. Í fyrsta lagi má spyrja
hvort harðar deilur um stjórnar-
skrármál séu yfir höfuð til þess falln-
ar að koma á meiri stöðugleika á
stjórnmálasviðinu. Frá mínum bæj-
ardyrum séð er alveg ljóst að svo er
ekki og reynslan af stjórnarskrár-
deilum undanfarin ár styður þá
skoðun mína.
Í öðru lagi má spyrja hvort það að
breyta mörgum grundvallarreglum
stjórnskipunarinnar og leikreglum
stjórnmálanna á sama tíma sé til
þess fallið að auka stöðugleika. Er
líklegt að pólitískur stöðugleiki náist
með því að breyta í einu vetfangi
reglum um verksvið forseta, rík-
isstjórnar og þings, valdmörkum og
hlutverki mismunandi handhafa rík-
isvaldsins, reglum um fyrirkomulag
kosninga og kjördæmi og svo má
lengi telja? Er líklegt að það verði til
þess að minnka pólitískan óróa að
taka samhliða þessu upp fjölmargar
nýjar leiðir til að kalla fram þjóð-
aratkvæðagreiðslur? Auðvitað ekki.
Þvert á móti er ég sannfærður um
að tilraunastarfsemi af þessu tagi
myndi auka verulega pólitískan
óstöðugleika hér á landi til langrar
framtíðar.
Nú geta menn auðvitað verið sam-
mála einhverjum af þeim tillögum
sem stjórnlagaráð setti fram á sín-
um tíma og jafnframt geta menn
haft áhuga á að breyta stjórnar-
skránni með einhverjum allt öðrum
hætti en þar var lagt til. En það er
hins vegar fjarstæðukennt að halda
því fram að stjórnmálalegur stöð-
ugleiki náist með því að efna til
átaka um stjórnarskrána og breyta á
einu bretti mörgum helstu leik-
reglum stjórnmálanna. Svarið við
pólitískum óróleika er ekki fólgið í
því að efna til enn meiri upplausnar.
Er upplausn svarið við óstöðugleika?
Eftir Birgi
Ármannsson
Birgir Ármannsson
» Spyrja má hvort það
að breyta á sama
tíma mörgum helstu
grundvallarreglum
stjórnskipunarinnar sé
til þess fallið að auka
stöðugleika. Auðvitað
ekki.
Höfundur er formaður þingflokks
Sjálfstæðisflokksins.
Þriðjudaginn 26.
september birtist frétt
á RÚV undir fyrir-
sögninni „Einkavædd
heilbrigðisþjónusta
dýrari“. Fréttin hefst á
eftirfarandi fullyrðingu
„Einkavæðing í heil-
brigðisþjónustu í Sví-
þjóð hefur margfaldað
kostnað sveitarfélaga í
stað þess að draga úr honum eins og
lagt var upp með“. Þegar undirrit-
aðir fóru inn á síðu SVT (sænska rík-
issjónvarpið) til að skoða fréttirnar
sem vísað var í kom í ljós að sænska
fréttin er um kostnað sænskra sveit-
arfélaga vegna heilbrigðisstarfsfólks
sem ráðið er í gegnum mönnunar-
fyrirtæki inn á opinber sjúkrahús eða
heilsugæslur.
Fréttin er þannig um allt annað en
fyrirsögnin gefur til kynna og hefur á
engan hátt skírskotun í ólík rekstr-
arform heilbrigðisþjónustu. Með
sömu rökum og RÚV notar mætti
segja að búið sé að „einkavæða“ Heil-
brigðisstofnun Vesturlands undan-
farinn áratug, þar sem meginhluti af
heilsugæslustöðvum stofnunarinnar
er mannaður svokölluðum leigulækn-
um. Sama á við um heilsugæslur víð-
ar á landinu. Þetta er tímabundin
Eftir Odd Stein-
arsson og Hjálmar
Þorsteinsson
» Þessi frétt RÚV er
afar ónákvæm end-
ursögn á upprunafrétt-
inni hjá sænska rík-
issjónvarpinu. Vonandi
er að ástæðan sé fremur
þýðingarvillur frétta-
mannsins en
vísvitandi rangfærslur.
Oddur Steinarsson
Oddur er sérfræðingur í heim-
ilislækningum. Hjálmar er sérfræð-
ingur í bæklunarskurðlækningum.
Nauðsynleg ábending til fréttastofu RÚV
Hjálmar Þorsteinsson
ráðstöfun þegar starfsumhverfi heil-
brigðisþjónustunnar er ekki nógu að-
laðandi og nýmönnun starfsfólks
ófullnægjandi.
Í fréttinni segir orðrétt: „Árið 2010
greiddu sveitarfélögin tæpa tvo millj-
arða sænskra króna fyrir heilbrigð-
isstarfsfólk og þjónustu sem keypt
var hjá einkafyrirtækjum. Fimm ár-
um síðar hafði sá kostnaður marg-
faldast.“ Þetta er rangt hjá RÚV og
stendur ekki í frétt sænska sjón-
varpsins. Hið rétta er að kostnaður
vegna samskonar þjónustu árið 2016
var 4,5 milljarðar. Hann hafði því ríf-
lega tvöfaldast sem er talsvert annað
en að margfaldast.
Að lokum segir í fréttinni: „Lækn-
isverk einkasjúkrastofnana eru dýr-
ari en þau sem unnin eru á spítölum í
almenningseign. Samkvæmt rann-
sókn sænska samkeppniseftirlitsins
er læknir sem starfar í almennum
lækningum á einkarekinni stofu allt
að tvöfalt dýrari fyrir skattgreið-
endur en sá læknir sem er starfs-
maður í heilbrigðisþjónustu á spítala
í almannaeigu.“ Þarna er líka rangt
með farið. Um er að ræða lækna á
opinberum heilsugæslum og sjúkra-
húsum, þar sem læknar eru leigðir
inn í neyð á hærra kaupi og starfa oft
við hlið þeirra sem fastráðnir eru.
Samanburður af þessu tagi er einnig
villandi þar sem starfsfólk sem kem-
ur í gegnum mönnunarfyrirtæki hef-
ur ekki réttindi til símenntunar né
veikindarétt á kostnað vinnuveitand-
ans eins og fastráðinn starfsmaður.
Undirritaðir hafa um árabil starf-
að í Svíþjóð sem læknar og stjórn-
endur, annars vegar innan heilsu-
gæslu og hins vegar innan
sjúkrahúsa, og hafa því ágæta þekk-
ingu á málaflokknum. Það er mat
okkar að þessi frétt RUV sé afar óná-
kvæm endursögn á upprunafréttinni
hjá sænska ríkissjónvarpinu. Von-
andi er að ástæðan sé fremur þýðing-
arvillur fréttamannsins en vísvitandi
rangfærslur. Í lokin er ástæða til að
minna fréttastofuna á að einkavæð-
ing heilbrigðisþjónustunnar er allt
annað en einkarekin heilbrigðis-
þjónusta. Ef fréttir eru hins vegar
skrifaðar til þess að hafa skoð-
anamyndandi áhrif í eina átt frekar
en aðra skiptir raunveruleg merking
orða e.t.v. engu máli – hvorki á ís-
lensku né sænsku í þessu tilviki.